Polysemie
- religiös: ‘zu Gott sprechen’
- desiderativ: ‘sich etwas wünschen’
- adorativ: ‘jmdn./ etw. bewundern’
- hesitativ: ‘zögern’
Definition
Modlić się
Zu Gott sprechen, um um etwas zu bitten, für etwas zu danken und ihn zu verehren. Man kann sowohl mit eigenen Worten, als auch einen festgelegten Text beten.
In verschiedenen Religionen und Kulturen hat das Beten unterschiedliche Formen. Häufig stellt man sich das Beten als Gespräch mit Gott vor, das innere Konzentration voraussetzt. Deshalb verbindet man mit Beten Stille und besondere Orte (z. B. Kirchen). Beten wird häufig von einer Körperhaltung begleitet, die die Ehrfurcht vor Gott oder die Dringlichkeit der Bitte ausdrückt, z.B. gesenkter Kopf, Knien, gefaltete Hände.
Konnotationen
- Andacht, Gottesdienst
- Gläubige, Christen, Juden, Moslems
- Kirche, Moschee, Synagoge
- knien, gefaltete Hände
- Gebetsteppich
Lexikalische Relationen
Synonyme
- adorować1 / anbeten
- odmawiać modlitwę / ein Gebet sprechen
- odmawiać pacierz / ein Gebet sprechen
- klepać pacierzumgangssprachlich 'ein Gebet schwatzen'
Wortbildungen
Substantive
- modlitwa1 / Gebet, vgl. jego modlitwa została wysłuchana ‘sein Gebet wurde erhört’
- modlitwa2 / Gebet ‘feststehender Text’, vgl. Modlitwa Pańska ‘das Gebet des Herrn’
- modlitewka ‘Diminutiv von modlitwa2, kurzes Gebet’
- modlitewnik / Gebetsbuch
- modłybuchsprachlich/ Gebete
- rozmodlenie (się) ‘Zustand des inbrünstiges Bettens’
Verben
- namodlić się ‘Frequentativform: viel oder häufig beten’
- pomodlić się ‘beten’
- rozmodlić się ‘lange oder intensiv beten’
- wymodlić1 / erbeten, erbitten, vgl. wymodlić zdrowie ‘die Gesundheit erbeten’
- wymodlić się ‘Frequentativform: viel oder häufig beten’
- zamodlić się ‘im Gebet versunken sein’
Adjektive
- modlitewny1 ‘in Relation zu modlitwa1 stehend, Gebets-’, vgl. modlitewna postawa ‘Gebetshaltung’
- modlitewny2 ‘in Relation zu modlitwa2 stehend, Gebets-’, vgl. tekst modlitewny ‘Gebetstext’
- rozmodlony ‘in Relation zu rozmodlić się stehend’, vgl. rozmodlony mnich ‘ins Gebet versunkener Mönch’
- zamodlony ‘in Relation zu zamodlić się stehend’, vgl. zamodlony mnich ‘ins Gebet versunkener Mönch’
Adverbien
- modlitewnie ‘in Relation zu modlitewny1 stehend’
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- Módl się i pracuj. / Bete und Arbeite bzw. Ora et labora ‘Eine Mönchsregel, die auf Benedikt von Nursia zurückgeht.’
Kollokationen
- modlić się do Allaha
- modlić się do (Pana) Boga
- modlić się do Chrystusa
- modlić siędo Matki Boskiej / Bożej
- modlić się do Ojca
- modlić się o błogosławieństwo
- modlić się o cud
- modlić się o spokój czyjejś duszy
- modlić się o zdrowie
- modlić się w intencji <kogoś/czegoś>
- modlić się w milczeniu
- modlić się w domu
- modlić się w kościele
- modlić się w meczecie
- modlić się w sanktuarium
- modlić się w synagodze
- modlić się w świątyni
- modlić się za Kościół
- modlić się za Ojczyznę
- modlić się za dusze (zmarłych)
- modlić się z książeczki
- modlić się codziennie
- modlić się często
- modlić się rano
- modlić się szczerze
- modlić się gorliwie
Belege
Deficytowe barwy narodowe, Dziennik Zachodni, 2001-11-08
Nie tracili nadziei, Dziennik Zachodni, 2005-04-02
Nabożeństwo za Nowy Jork, Gazeta Poznańska,2001-09-19
Idą do papieża, Gazeta Krakowska, 2006-05-25
Wielki kamień z serca, Dziennik Bałtycki, 1999-03-05
Bazylika Pokoju, Dziennik Bałtycki, 2000-12-22
Zbudował klasztor, do którego tłumnie zaczęli napływać kandydaci. Nieopodal wspólnotę mniszek założyła także jego siostra-bliźniaczka Scholastyka. Na Monte Cassino św. Benedykt napisał słynną „Regułę”, która sprowadza się do prostej zasady: „Ora et labora” – módl się i pracuj. Dla podkreślenia szczególnej roli, jaką zakony oparte na „Regule” św. Benedykta odegrały w łączeniu tradycji Wschodu i Zachodu, a także dla podkreślenia zasług w kształtowaniu oblicza Europy, papież Paweł VI 24 października 1964 r. ogłosił św. Benedykta patronem Europy.
Patron Europy, Polska Głos Wielkopolski, 2005-04-21
Definition
modlić sięhyperbolisch
Auf etwas hoffen, sich etwas herbeiwünschen. Der Ausdruck wird zumeist angesichts einer Katastrophe oder großer Unannehmlichkeiten verwendet, wenn man keine Möglichkeit mehr sieht, etwas selber bewirken zu können. Häufig lässt es sich nicht entscheiden, ob die Bezugnahme auf Gott und seine Hilfe gemeint wird, oder sich lediglich um ein hyperbolisches Synonym zu dúfať ‘hoffen’ handelt.
Im Polnischen typischerweise als Satzgefüge mit den Konjugationen aby, żeby, orealisiert. Der Sprecher meint die Aussage in der Regel nicht als Aufforderung, zu Gott zu beten, sondern bekundet auf diese Weise eher seine Hilflosigkeit.
<modlić się, aby...>
<modlić się o <coś>
<modlić się, żeby...>
Konnotationen
- letzte Hoffnung fassen
- neue Orientierung nach einer schrecklichen Erfahrung
Lexikalische Relationen
Synonyme
- błagać / flehen
- prosić / bitten
Wortbildungen
[Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- modlić się, aby...
- modlić się o <coś>
- modlić się o cud
- modlić się, żeby...
- modlić się w duchu
Belege
Jedyne, co mogę zrobić, to informować Was na bieżąco, jaka będzie decyzja sądu i czy zaistnieją jakieś realne szanse zapłaty” – kończy Bywalec. Rodzina Cichoniów – i inni turyści, którzy kupili wczasy w Juventurze – powinni teraz modlić się o to, by organizatorzy wczasów (z którymi Juventur współpracował jako agent) wytrzymali tę upadłość i mieli dość pieniędzy, by za nich wyłożyć. W przeciwnym razie czeka nas masowy powrót do kraju wystawionych do wiatru turystów.
Katowicki Juventur poległ, Dziennik Zachodni, 2004-07-15
Jadłem z twarzą pochyloną nad talerzem, z oczami wbitymi w jedzenie, modląc się w duchu, aby Zenobia zmieniła temat.
Zbigniew Nienacki, Księga strachów, 1967
Skalę na aparacie ustaw na ISO200, bo dalej się nie da. Dynks u dołu obiektywu do ustawiania warunków oświetleniowych już chyba rozpracowałeś. W pomieszczeniach cykaj tylko przy oknie, albo ustaw czas 1/30, przysłonę 4, dokładnie ustaw ostrość i módl się żeby coś wyszło (przy sztucznym świetle rokowania są kiepskie). No i surfuj. W sieci jest masa informacji również dla początkujących. powodzenia Michał -- w adresie "N0$PAM" zamień na "mkrog"
Usenet -- pl.rec.foto, 2005-07-08
Oficjalnie władze modlą się o spadek bezrobocia i zaklinają ludzi, żeby nauczyli się radzić sobie na własną rękę.
Zły sygnał, Dziennik Polski, 2002-07-12
wujek 30 stycznia, ciotka 16, kuzynka 30 stycznia ) Jak się po sylwestrze zaciągnie to skończy w okolicach połowy lutego ( bo w lutym 4 - Nitki imieniny, 13 lutego moje, a tż siostry urodziny ) Do tego dzień babci, dziadka. Co roku modlę się żeby styczeń przespać :D -- Kasia + Weronika (9-latka) + 0,5 Maćka (1 rok i 8 miesięcy) gg 181718 Dnia Thu, 21 Jan 2010 08:25:00 +0100, złośliwa napisał(a): U mnie wygląda to tak
Usenet -- pl.soc.dzieci, 2010-01-17
Kierowcy klęli, policjanci modlili się o spokój, a samochody stały w korkach... Piątek był sądnym dniem dla kieleckich kierowców.
Sądny dzień za kierownicą!, Echo Dnia, 2006-04-22
M jak moda według Kiepskich, Polska Głos Wielkopolski, 2007-01-19
409 bije rekordy, Dziennik Polski, 2005-05-13
Stare kamienice do rozbiórki, Dziennik Zachodni, 2008-01-30
Tak naprawdę powodzenie Unii nie polega na cudownych zrządzeniach losu, nadprzyrodzonych zjawiskach. To tak jak w tym dowcipie. Student zawalił semestr, na drugi dzień ma egzamin, całą noc się modli o powodzenie. Nagle rozlega się głos: Ty się nie módl. Ty się ucz! Referendum europejskie w liczbach > 16 mln zł kosztować będzie dwudniowe referendum unijne w całej Polsce, > w województwie śląskim do głosowania uprawnionych jest 3 mln 740 tys. osób, > 500 osób będzie głosować poza granicami kraju, > 2600 obwodów do
Spory o flagę, Trybuna Śląska, 2003-06-07
Definition
modlić sięintensivierend
Jemanden oder etwas vergöttern, erhöhen, anbeten, übermäßig verehren oder anflehen. Beschreibt Handlungen oder Aussagen, die einer Person oder Sache einen zentralen oder übermäßigen Stellenwert zuschreiben, sie in den Mittelpunkt gesellschaftlicher Prozesse oder Bereiche stellen und ihnen damit einen herausgehobenen Status verleihen.
Im Polnischen kann dieses Profil sowohl affirmativ oder kritisch, als auch hyperbolisch oder ironisch gebraucht werden.
Dieses Profil wird obligatorisch mit der Präposition do realisiert.
modlić się do <kogoś>
modlić się do <czegoś>
Konnotationen
Konnotationen
- Personenkult
- blinde Verehrung, Gehorsam
Lexikalische Relationen
Synonyme
- adorować2 ‘anbeten, umschwärmen, verehren’
- wielbić ‘vergöttern, verehren’
Wortbildungen
[Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- niemal się modlić do <kogoś/czegoś>
- prawie się modlić do <kogoś/czegoś>
Belege
Bezpieczeństwo ekonomiczne państwa i społeczeństwa jest może bardziej złożone, ale równie imponujące. Przykre sprawy z przeszłości chętnie się zapomina, niekiedy jednak warto je przypomnieć, z czystego poczucia przyzwoitości choćby. Pamiętacie, jak wszyscy, od "towarzyszy z kierownictwa" po zwykłych obywateli, modlili się do dolara? Sto dolarów w PRL to był majątek, dostępny nielicznym. Eksportowaliśmy, w przypadku żywności dosłownie odejmując sobie od ust, żeby zarobić trochę "cennych dewiz". Przy nich nasze złotówki były śmieciem, który trzeba było wymieniać 5-6 razy taniej od oficjalnego kursu
Chwalą i straszą, Dziennik Polski, 2006-06-09
Nie rozumiem, dlaczego ludzie dyskutują i kłócą się. Wszystko zależy od punktu widzenia i wszyscy mogą mieć rację. Kiedyś wydawało się Żydom, że są narodem wybranym, dziś najtęższe głowy modlą się do proletariatu jako do klasy wybranej (skąd ta pewność?), tylko dlatego że sto lat temu pan z brodą ułożył teorię mesjanistyczną proletariatu i nazwał ją "naukową". Odrzuciło się absolut Boga i na gwałt szuka się jakiegoś "Ersatza" absolutu z fanatyzmem, o
Andrzej Bobkowski, Szkice piórkiem : (Francja 1940-1944), 1957
starszy mężczyzna przed jednym z lokali wyborczych w Mińsku. Stąd wynikała klęska opozycji, która przez wiele lat wzywała do bojkotu wyborów w geście protestu wobec władzy. Zawsze wygrywał na tym Łukaszenko, bo elektorat jest tu zdyscyplinowany. Dana Wencel widziała, jak na wsi prawie modlą się do Baćki, bo wypłaty są na czas, a białoruscy chłopcy nie umierają w Czeczenii ani w Iraku jak ukraińscy czy polscy żołnierze. Prezydent zna ten lęk przed wojną i rozlaną krwią. Kiedy mówi w telewizji, że największym światowym terrorystą jest Bush, a ludzie za chwilę
Kochany Baćka, Polityka, 2006-04-15
zakładów przetwórstwa mięsnego zdobyłyśmy każda na własną rękę; Dillona dostałam za napisanie za nią rozprawki (nie rozumiała słowa "rozprawka"), Kasia blond mydłka w nagrodę za zaplecenie jej warkocza francuskiego. Na jedynej pustej ścianie zawisł plakat z filmu Kosmos 1999. Kasia modliła się do komandora w spodniach dzwonach, a ja do jego flegmatycznej partnerki, której głowa obracała się tylko o dziewięćdziesiąt stopni. Gdy chciała objąć wzrokiem dalszy fragment horyzontu, musiała zwrócić się w tę stronę całym ciałem. Było coś dystyngowanego w tym ułomnym ruchu głowy i za to uwielbiała
Grażyna Plebanek, Pudełko ze szpilkami, 2006
Marta Tomaszewska, Jeżeli ze mną pojedziesz, 1993
-
Nie można robić z dupy ołtarza. Przez chwilę wydało mu się, że źle słyszy. Jak ona mogła być taka wulgarna? Ale to był dopiero początek lekcji, jaką od niej otrzymał. - Wszyscy Polacy są do niczego, modlą się do kobiet. Wolę Anglików, wiedzą, czego chcą, chwilowej rozkoszy. Bo to się w końcu do tego sprowadza. - Masz aż takie doświadczenia? - A co ty myślisz, że byłeś pierwszy? - Przynajmniej jeden z pierwszych. Roześmiała się. - Chłopczyku
Maria Nurowska, Panny i wdowy: czyściec, 1993 -
Tak kibice modlą się do Diego Maradony. On jest bogiem. Tak twierdzi część fanów byłego gwiazdora piłki nożnej Diego Armando Maradony. Kibice założyli nawet specjalną wspólnotę wyznaniową. Określili się jako wyznawcy "El Diego". Zobacz w dzienniku.pl mszę Kościoła ku czci Argentyńczyka.
http://sport.dziennik.pl/artykuly/121919,tak-kibice-modla-sie-do-diego-maradony.html [17.02.2014]
Definition
modlić sięokkasionell, umgangssprachlich
Etwas hinauszögern, widerwillig machen. Ein Ausdruck der gesprochenen Sprache, der sich auf Personen bezieht, die häufig abgelenkt, unsicher oder einer Sache gegenüber abgeneigt zu sein scheinen. Meistens wird der Ausdruck zur Ermunterung zum Essen gebraucht, wenn offensichtlich jdm. etwas nicht schmeckt, in Form einer rhetorischen Frage: Co ty się tak modlisz <nad tą zupą/ kanapką>?
Konnotationen
[Für dieses Profil wurden keine Konnotationen gefunden.]
Lexikalische Relationen
Synonyme
- nie kwapić się ‘sich Zeit lassen’
- rozmyślać <nad czymś> ‘über etw. nachdenken’
- zastanawiać się <nad czymś> ‘über etw. nachdenken, etw. überlegen’
Opposita
- palić się <do czegoś>umgangssprachlich ‘auf etw. brennen’
Wortbildungen
[Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- modlić się nad jedzeniem
- modlić się nad obiadem
- modlić się nad talerzem
- modlić się nad zupą
Belege
Dziś rano bohatersko ugrzałam sobie znowu kapuche a mój mężuś wpierniczał kanapeczki z pastą z tuńczyka. Zaczęłam jeść przed nim i tak bujałam się nad tym talerzem, bujałam, zjadłam pół, a mój meżuś dalej wcinał te kanapeczki z pomidorkiem tym razem. I bezczelnie mówi: A co ty się tak modlisz nad tą zupą, zjedz coś normalnego, będzie szybciej. Bo do roboty nie zdążysz. I podsunął mi pod nos śliczną kanapeczkę. Szybka decyzja, odstawiłam zupę, zlapałam kanapeczkę (żeby się nie rozmyślił i nie zabrał mi)... ale na dalszą część dnia mam zaplanowane owoce i mineralną, zresztą nic innego ze soba nie wzięłam. A do zupy to wkroję kiełbaski, doprawię i będzie mniam mniam.
http://kika1.blox.pl/2005/07/MODLITWA-NAD-ZUPA.html [24.03.2014]
Lefuet dziwnie się dzisiaj czuła. Jakoś tak nieswojo. Na lekcjach w ogóle nie mogła się skupić. Cały dzień była rozkojarzona. A teraz w tempie żółwia wkładała do ust piątą łyżkę zupy pomidorowej. - Co ty się tak modlisz nad tą zupą? - odezwała się matka.
http://pl.creepypasta.wikia.com/wiki/Nienawi%C5%9B%C4%87 [24.03.2014]
Wpatrując się w puszystą, słodkąpiankę cappuccino, zauważyła w niej kształt serduszka. „ Ach… fajnie byłoby spotkać w końcu tą prawdziwą miłość..”:- Ulka, co ty się tak modlisz nad tą szklanką?- zapytała blondynka. - Co?- nieprzytomnie spojrzała na Violę, która słodziła swoją „małą czarną”.
http://fioletta.blog.onet.pl/2010/08/12/bycie-kobieta-to-trudne-zajecie-a-szczegolnie-w-mundurze-z-napisem-sluzba-celna/ [24.03.2014]
Ranek... Hotel rezydentów... Agata, Wiki i Przemek jedzą wspólnie śniadanie.
A: (Przemek podnosi kanapkę do ust)Jak tam stażystki?(Przemek zapomina o ugryzieniu kanapki i całą uwagę skupia na Wiktorii)Dają w kość?
W: No... Wiesz jedna jest w gorącej wodzie kąpana a druga..(Bierze łyka kawy).(Przemek nie drgnął) jak robak, którego ktoś kiedyś rozgniecie...
P: Mam ci przypomnieć twój staż?
W: Chyba nasz?
P: Połowa pyskowania a druga siedzenia w bufecie.
W: Oj tam... Nie było aż tak źle...(uśmiechnęła się sama do siebie) Co się tak modlisz nad tą kanapką?
P:(patrząc na kanapkę w swojej ręce): A co, nie wolno?
https://www.facebook.com/permalink.php?id=136699683159220&story_fbid=205277096301478 [24.03.2014]
Stałem tak z tą rybą w ręku i nie bardzo wiedziałem co mam zrobić, wpuścić ją do siatki, czy z powrotem do wody. Miejscowy wędkarz, z daleka widział te moje rozterki, ale szybko je rozwiał. Co się pan tak modlisz nad tą węgorzycą, to super ryba, w smaku podobna do węgorza, a skórę też trzeba ściągać do smażenia. Dziękuję, to moja pierwsza i dlatego nie byłem pewien, czy jest jadalna. Jadalna i to jeszcze jak !
http://www.zpw.pl/swinoujscie,sid506.html [24.03.2014]
Wortindex
- adorować1
- adorować2
- błagać
- klepać pacierzumgangssprachlich
- modlitewka
- modlitewnie
- modlitewnik
- modlitewny1
- modlitewny2
- modlitwa1
- modlitwa2
- modłybuchsprachlich
- Módl się i pracuj.
- namodlić się
- nie kwapić się
- odmawiać modlitwę
- odmawiać pacierz
- palić się <do czegoś>umgangssprachlich
- pomodlić się
- prosić
- rozmodlenie (się)
- rozmodlić się
- rozmodlony
- rozmyślać <nad czymś>
- wielbić
- wymodlić1
- wymodlić się
- zamodlić się
- zamodlony
- zastanawiać się <nad czymś>
Semantischer Wandel
Für das Lemma modlić się ‘beten’ wurden im SuP für das Polnische vier Profile unterschieden: 1) religiös, 2) desiderativ, 3) admirativ, 4) hesitativ.
Das religiöse Profil bezieht sich auf das Sprechen zu Gott, entweder mit dem Text eines Gebets oder mit eigenen Worten, dabei kann der Gläubige Fürbitten an Gott richten.
Der säkulare Gebrauch des Verbs kann in einem sehr breiten Spektrum von Situationen verwendet werden. Das desiderative Profil hat einen hyperbolischen Charakter, dessen Gebrauch von banalem Daumendrücken bis hin zu ernsthaften Problemen oder schwierigen Lebensumständen eines Menschen, dessen Ende er sich wünscht, reicht.
Das SuP unterscheidet zudem zwei weitere säkulare Gebrauchsmodi des Lemmas modlić się.
Das adorative Profil bezieht sich auf die Verehrung oder Bewunderung einer Person, auch des Geldes, die angebetet werden. Mit dem Verb modlić się do kogoś/ czegoś weist der Sprecher auf die Intensität dieser Bewunderung hin, oft in Phrasen wie prawie się <ktoś> do <kogoś> modli ‘beinah betet jmd. jmdn. an’. Häufig wird dabei eine kritisierende Stellungsname des Sprechers deutlich.
Das hesitative Profil gehört der gesprochenen Sprache an und wird meistens in der direkten Anrede gebraucht (vgl. Belege im hesitativen Profil). Es bezieht sich auf Situationen, in denen der Sprecher die Aufmerksamkeit einer Person, die abgelenkt zu sein scheint, auf sich lenken möchte. Solche Ausdrücke können sowohl unterschwellige Ironie des Sprechers als auch Ungeduld zum Ausdruck bringen. Der Ausdruck modlić się nad czymś hat einen okkasionellen Charakter, häufiger werden in den geschilderten Situationen Verben wie debatować ‘debattieren’, zastanawiać się ‘grübeln’, rozmyślać ‘überlegen’ oder marzyć ‘vor sich hin träumen’ synonym gebraucht.
Sprichwörter
Kto się wiele modli, ten za mało robi. [wörtl. Wer viel betet, der tut zu wenig.]/ ‘über den Widerspruch zwischen Frömmigkeit und dem eigentlichen Handeln’
Modli się pod figurą, a diabła ma za skórą. [wörtl. Nach außen ist er fromm, aber er hat den Teufel im Leibe.]/ ‘über heuchlerische Menschen’
Niech się każdy modli, jak umie, Pan Bóg go zrozumie. [wörtl. Soll jeder beten, wie er kann, der Gott wird ihn verstehen.]/ ‘es ist nicht wichtig wie, sondern dass man betet’
Kulturelle Kontexte
Literatur
- Elizabeth Gilbert: Jedz, módl się, kochaj, 2007.(Quelle: http://www.jedzmodlsiekochaj.com.pl/images/ksiazka_jedz_modl_sie_kochaj_wydanie_filmowe.png)
- Beata Pawlikowska: Podróżuj, módl się i kochaj, 2012.(Quelle: http://www.beatapawlikowska.com/files/diary/podrozuj_modl_sie_i_kochaj500.jpg)
- Józef Zawitkowski: Modlić się? To nie takie proste, 2009.
- Antoni Gołubiew: Listy do przyjaciela. Gdy chcemy się modlić, 1987.
- Jerzy Zieliński: Jak się modlić? Porady świętych Karmelu, 2006.
Filme
- Kto śpiewa, dwa razy się modli (Regie: Tomasz Bardorsch), Dokumentarfilm, Polen, 2010.
- Może to grzech, że się modlę (Regie: Franco De Pena), Reportage, Polen, 1993.
Sonstiges
- Modewerbung(Quelle: http://theinspirationroom.com/daily/print/2008/3/house-rosary.jpg)
- Modewerbung(2)(Quelle: http://theinspirationroom.com/daily/print/2008/3/stzez-mnie-ojcze.jpg)
Bibliographie
Karpluk, Maria 1988: „Ze studiów nad językiem modlitw staropolskich: Godzinki“, in: Karpluk, M./ Sambor, J. (Hg.), O języku religijnym. Zagadnienia wybrane, Lublin, S. 89-132.
Wojtak, Maria 1999: „Modlitwa ustalona - podstawowe wyznaczniki gatunku“, in: Adamowski, J./ Niebrzegowska, S. (Hgs.), W zwierciadle języka i kultury, Lublin, S. 129-138.