Polysemie
- religiös-benedikativ: ‘einer Sache einen geheiligten Charakter verleihen’
- religiös-inaugurierend: ‘jmdm. ein geistliches Amt übertragen’
- kommemorativ: ‘heilighalten, gedenken’
- symbolisch: ‘eine Fahne o. Ä. in einem Festakt der Öffentlichkeit übergeben’
- inaugurierend: ‘jmdn. in etw. einweihen’
- widmen
Definition
święcić
Etwas rituell heiligen und damit für die Ausführung religiöser Handlungen besonders geeignet machen. Eine Weihe wird von einem oder einer Geistlichen ausgeführt.
Wenn Gegenstände geweiht werden, werden sie dadurch zu gottesdienstlichen oder anderen religiösen Zwecken bestimmt. Sie erhalten gleichzeitig eine besondere, geheiligte Natur und sollen mit Respekt und Würde behandelt werden. In christlichen Gemeinden werden zum Beispiel Altäre, Glocken, Hostien oder das Taufwasser geweiht. Manchmal wird auch über andere Gegenstände wie zum Beispiel über Speisen oder einen Grundstein gesagt, dass sie geweiht werden. Święcić ‘weihen’ bedeutet in diesen Fällen so viel wie błogosławić ‘segnen’, also das Erbitten von Gottes Gnade und Schutz für den Gegenstand bzw. für Menschen, die die Sache nutzen oder an dem Unternehmen teilhaben werden usw. Die Teilsynonymie von święcić ‘weihen’ und błogosławić ‘segnen’ spiegelt wider, dass zwischen beiden Handlungen häufig nicht unterschieden wird und sie beide als eine magische Einwirkung auf den Gegenstand wahrgenommen werden.
Auch Gebäude (z. B. Kirchen und Klöster) werden geweiht und dadurch als Orte zur Ausführung religiöser Handlungen wie Verehrung von Gott oder Gottheiten, Darbringung von Opfern, Beten usw. ausgesondert. Man sagt auch, dass eine Kirche einer oder einem Heiligen oder einem Kult (z. B. der Heiligen Dreifaltigkeit, dem Herzen Jesu) geweiht wird. Durch die symbolische Widmung soll sich das Heiligtum an dem Ort besonders auswirken können, z. B. als Schutzpatron, oder es soll dadurch besonders geehrt werden.
perfektiver Verbalaspekt poświęcić
Konnotationen
- das Kreuzzeichen über etwas oder jemanden machen
- mit dem Weihwasser besprengen
Lexikalische Relationen
Synonyme
- konsekrować1 ‘konsekrieren’
Wortbildungen
Substantive
- (po)święcenie1 ‘Weihe’, vgl. (po)święcenie potraw ‘Speisenweihe’
- święcone1 ‘die gesegneten Speisen, die am Ostersonntag verzehrt werden’
- święcone2 ‘Osterfrühstück’
- święconka ‘die gesegneten, auch zu segnenden Osterspeisen, die am Ostersonntag verzehrt werden’
Verben
- poświęcić 'weihen'
- święcić się ‘bevorstehen, aussehen’, vgl. coś się święci ‘etwas Unangenehmes steht bevor’
- uświęcać/ uświęcić1, buchsprachlich: uświęcać <czymś> ‘vervollkommnen; besiegeln; einem Sachverhalt einen sakralen Charakter zuschreiben’, vgl. uświęcić miłość sakramentem małżeństwa ‘Liebe im Bund der Ehe vervollkommnen’
- uświęcać/ uświęcić2 ‘als gerechtfertigt hinstellen’, vgl. cel uświęca środki ‘der Zweck heiligt die Mittel’
- wyświęcać/ wyświęcić1 ‘einweihen’, vgl. wyświęcać nową kaplicę ‘die neue Kapelle einweihen’
Adjektive
- święcony1 ‘geweiht, gesegnet’, vgl. woda święcona ‘Weihwasser’
- uświęcony1 ‘geheiligt’, vgl. miejsce uświęcone krwią Polaków ‘durch das Blut der Polen geheiligter Ort’
- uświęcony2 ‘geheiligt, allgemein geltend’, vgl. uświęcony przez tradycję zwyczaj ‘durch Tradition geheiligter Brauch’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- ksiądz święci
- święcić na Wielkanoc
- święcić palmy
- święcić pokarmy (w Wielką Sobotę)
- święcić w kościele
Belege
Wrażenie zrobił na nich żyrandol długości 5,6 m, wykonany z kryształków murano. — To udane spotkanie – chwaliła Maria Kukułka z Chrzanowa. — W dzieciństwie malowaliśmy jajka farbami w różne wzory, a później szliśmy z gosposią święcić je do kościoła. Było nas troje. Każde miało swój koszyk. Na stole wielkanocnym mama ustawiała urządzenie, na które nabijało się szynkę i każdy kroił tyle, ile chciał. Jej smak pamiętam do dziś. Były też słodycze, które szczególnie lubię, makownik i sernik
Piknik z Marią Koterbską, Dziennik Zachodni, 2002-04-07
Świąteczny koszyk Tradycyjnie w Wielką Sobotę z całą rodziną idziemy święcić pokarmy. Do koszyka wkładamy wtedy wszelkiego rodzaju produkty żywnościowe, aby nie zabrakło ich na stole w najbliższym roku. Co wkładamy do koszyczka? > jajka (od 20 gr za szt.) > cukrowego baranka (2 zł za szt.) > czekoladowe jaja
Koszyczki, jajka, mazurki, Trybuna Śląska, 2004-04-08
Od czasu zrobienia zdjęcia wiele się zmieniło – zaznacza proboszcz Józef Nocny. Dziekan przypomina, że przy artykule zamieszczono zdjęcie, które zostało zrobione na zupełnie inne potrzeby. Dwa lata temu. – Kiedy biskup włocławski przybył do Zduńskiej Woli, aby poświęcić ołtarz przy domu urodzin świętego Maksymiliana Kolbego i kiedy w naszej parafii ustanowiono sanktuarium świętego. Odbyła się wówczas uroczysta sesja rady.
Proboszcz czuje się wykorzystany, Dziennik Łódzki, 2006-11-24
Kościół katolicki obchodzi dziś dzień św. Krzysztofa, patrona kierowców. W związku z tym w wielu parafiach księża będą święcić samochody. Kościelna tradycja mówi, że Krzysztof był olbrzymem, który przeniósł na ramieniu małego Chrystusa przez rzekę. Przez to wydarzenie, po wiekach ogłoszono go patronem kierowców. Co roku 25 lipca w świątyniach odbywają się modlitwy za kierowców, a księża święcą samochody osobowe, ciężarówki
Swięcenie samochodów, Dziennik Zachodni, 2005-07-25
Definition
święcić
Jemandem in einem zeremoniellen Akt ein geistliches Amt übertragen. Eine Weihe wird von einem oder einer Geistlichen ausgeführt. In verschiedenen Religionen werden nicht nur Geistliche, sondern auch Mönche und Nonnen geweiht.
Wenn sich Menschen weihen lassen, widmen sie ihr Leben symbolisch Gott oder der Spiritualität. In Verbindung mit der Bezeichnung eines geistlichen Amtes (z. B. święcić księży ‘zum Priester weihen’) bedeutet święcić die Ausführung eines zeremoniellen Aktes, in dem jemandem ein geistliches Amt offiziell übertragen wird und durch den der Mensch gleichzeitig göttliche Gnade erhält, das Amt auszuüben. In verschiedenen Religionen werden nicht nur Geistliche, sondern auch Mönche und Nonnen geweiht.
Konnotationen
- jemanden mit besonderen geistigen Fähigkeiten versehen
- jemanden ehren
Lexikalische Relationen
Synonyme
- konsekrować2 ‘konsekrieren’
Wortbildungen
Substantive
- święcenie2 ‘Weihe’, vgl. święcenia (kapłańskie) ‘Priesterweihe’ otrzymać/ przyjąć święcenia ‘die Priesterweihe empfangen’
Verben
- wyświęcać/ wyświęcić2: wyświęcić <kogoś> na kapłana ‘jmdn. zum Priester weihen’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- święcić diakonów na kapłanów
- święcić na biskupa
Belege
Lefebryści nie przestaną święcić nowych księży. Watykan wydał 17 czerwca br. komunikat, w którym wyjaśnia, że "duchowni zrzeszeni w Bractwie św. Piusa X nie pełnią w Kościele prawomocnej posługi". Bractwo nie zamierza jednak przestać wyświęcania nowych kapłanów. - Problem leży tylko w Niemczech – powiedział przełożony generalny Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X, bp Bernard Fellay.
http://www.fronda.pl/a/lefebrysci-nie-przestana-swiecic-nowych-ksiezy,2266.html [01.12.2014]
Watykan grozi zakonnicom, bo chcą święcić kobiety. Jakie zarzuty zostały postawione zakonnicom? Jedne z nich dotyczą zagadnień doktrynalnych. I tak przypomniano, że już w 1977 roku, LCWR opowiedziała się przeciwko święceniu na księży wyłącznie mężczyzn. Ów sprzeciw jak i domaganie się wyświęcania kobiet prowadziło czasami do sytuacji, w których siostry odmawiały udziału w mszy, gdyż przewodniczył jej kapłan - mężczyzna. Kościół, w którym eucharystia zajmuje centralne miejsce, na takie postępowanie nie mógł przystać. W ostatnich zaś czasach amerykańskie zakonnice kwestionowały decyzję Watykanu zabraniającą przyjmowania do seminariów osób o stwierdzonych skłonnościach homoseksualnych.
http://www.se.pl/nowy-jork/nowy-jork-niedziela/watykan-grozi-zakonnicom-bo-chca-swiecic-kobiety_253976.html [01.12.2014]
Ubogi Franciszek, bogaci hierarchowie. Uderz w stół, a nożyce się odezwą. Tak najkrócej można opisać zakłopotanie, jakie w polskich hierarchach wywołuje styl posługi papieskiej i duszpasterskiej zaproponowanej przez papieża Franciszka. Czyżby biskup Rzymu zapowiedział, że zniesienie celibat księży, pobłogosławi stosowanie metody in vitro lub zacznie święcić kobiety?
http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1540231,1,nowy-papiez---nowy-klopot-polskich-biskupow.read [01.12.2014]
Ponieważ jednak wówczas w Niemczech nie było biskupa, któryby ordynował luterańskich księży i biskupow, dlatego z konieczności musieli to czynić księża (prezbiterzy), którzy nie byli biskupami (np. sam ks. dr M. Luter czy Ks. J. Bugenhagen), ale ordynowani (święceni) uprzednio przez biskupów katolickich. Czynili to zawsze zgodnie z kanonami IV Synodu Nicejskiego z roku 325, przez trzech ordynowanych duchownych (Synod powiada, że biskupa powinien święcić biskup w asyście dwóch prezbiterów). Tak więc została zachowana „prezbiterska sukcesja” w Kościołach reformacyjnych (luterański, reformowany i unijny), o której mówił w roku 1971 niemiecki kardynał Walther Kasper.
http://www.luteranie.konfesyjni.pl/index.php/aktualnosci/informacje/71-konsekracja-i-instalacja-ks-jana-waclawka-na-biskupa-skeaw-w-republice-czeskiej [01.12.2014]
Definition
święcić
Den Jahrestag, das Andenken von jemandem/ etwas feierlich begehen, feiern, ehren. Auch den Sonntag heiligen, d. h. einhalten und in besonderen Ehren halten. Das geschieht normalerweise an einem bestimmten feststehenden bzw. zyklisch (meist jährlich) wiederkehrenden Datum und auf eine ritualisierten Art und Weise, man besucht bestimmte Veranstaltungen oder Gottesdienste. Ursprünglich religiös motiviert ist das Gebot der Ruhe, man enthält sich insbesondere schwerer körperlicher Arbeiten. Gläubige beten, widmen sich der Andacht und dem Studium heiliger Schriften sowie dem Familienleben.
Im Polnischen auch in Bezug auf Triumpfe und Siege, vgl. święcić triumf, zwycięstwo ‘einen Triumpf, Sieg feiern’
Konnotationen
- Sonntagsruhe
- Glockenläuten
- Umzüge, Ansprachen
Lexikalische Relationen
Synonyme
- czcić ‘begehen’
- obchodzić ‘feiern, festlich begehen’
- triumfować ‘triumphieren’
Wortbildungen
Substantive
- święto1 ‘Feiertag’: święto kościelne ‘kirchlicher Feiertag’, vgl. Święto Zmarłych ‘Allerheiligen’
- święto2 ‘Feiertag’: święto państwowe ‘staatlicher’, vgl. Święto Pracy ‘Tag m der Arbeit’
- świętowanie ‘Feier’, vgl. huczne świętowanie ‘rauschende Feier’
Verben
- świętować ‘feiern, festlich begehen’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- święcić dzień święty
- święcić czyjąś pamięć
- święcić jubileusz
- święcić niedzielę
- święcić pamięć poległych
- święcić rocznicę
- święcić urodziny
- święcić Wigilię
- święcić zwycięstwa
Belege
Tegoroczna pielgrzymka robotników zgromadziła w kaliskiej bazylice św. Józefa delegacje związkowców z 26 pocztami sztandarowymi. Wśród pątników był przewodniczący NSZZ ,,S’’ Janusz Śniadek. – To dobrze, że ,,Solidarność’’ uznała, iż ten dzień będzie święcić w kościołach – powiedział nam Śniadek. – W tym roku intencją przewodnią pielgrzymki są modlitwy o rychłe wyniesienie do chwały ołtarzy Ojca Świętego Jana Pawła II – podkreślił Jan Mosiński, lider ,,S’’ w Kaliszu.
Solidarność świętego Józefa, Gazeta Poznańska, 2005-05-02
Termy Maltańskie o krok, Gazeta Poznańska, 2002-03-01
Na pochód, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-04-29
Metale szlachetne, Dziennik Bałtycki, 2003-05-11
Boniek: Pozyskamy trzech albo czterech, Dziennik Łódzki, 2004-11-19
Bez żadnej zasady PIŁKA NOŻNA, Polska Głos Wielkopolski, 2006-12-15
Zagrać w finale Pucharu, Express Ilustrowany, 2001-11-24
To nie tylko zabawna i wzruszająca historia wielkiego, skomplikowanego uczucia, ale także przenikliwa analiza ludzkich zachowań uwikłanych w społeczne stereotypy. Autor posiada umiejętność mówienia rzeczy ważnych na kanwie błahych zdarzeń i rzadki we współczesnej, amerykańskiej dramaturgii talent unikania broadwayowskich schematów. Co nie przeszkadzało mu święcić tryumfów właśnie na Broadwayu, na scenie Edison Theatre, gdzie gwiazdorsko obsadzoną sztukę wyreżyserował John Tillinger. Natomiast w czwartek, o tej samej porze, odbędzie się spektakl "Emigranci".
Niedziela z gwiazdą, Gazeta Krakowska, 2002-09-21
Definition
Konnotationen
Lexikalische Relationen
Wortbildungen
Phraseme, Kollokationen
Belege
Definition
[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor. Die Bedeutung wird mit den Wörtern zainicjować und wtajemniczyć ausgedrückt.]
Konnotationen
Lexikalische Relationen
Wortbildungen
Phraseme, Kollokationen
Belege
Definition
Dieses Profil wird im Polnischen durch poświęcić (się) ‘weihen, widmen’ vertreten, vgl. poświęcić życie Bogu ‘sein Leben Gott weihen’; poświęcić się czemuś ‘sich etwas widmen’.
Konnotationen
Lexikalische Relationen
Wortbildungen
Phraseme, Kollokationen
Belege
Wortindex
- czcić
- konsekrować1
- konsekrować2
- obchodzić
- (po)święcenie1
- święcenie2
- święcić się
- święcone1
- święcone
- święcone2
- święconka
- święcony1
- święto1
- święto2
- świętować
- świętowanie
- triumfować
- uświęcać/ uświęcić1, buchsprachlich
- uświęcać/ uświęcić2
- uświęcony1
- uświęcony2
- wyświęcać/ wyświęcić1
- wyświęcać/ wyświęcić2
Semantischer Wandel
Im vorliegenden Wörterbuch werden für das Polnische drei Profile des Lemmas świecić ‘weihen’ unterschieden, vgl. ein religiös-benedikativ, religiös-inaugurierend, kommemorativ. Im religiös-benedikativen Profil wird die Weihehandlung ‘święcenie’ auf Gegenstände angewandt, dadurch werden diese für gottesdienstliche oder andere religiös-rituelle Zwecke tauglich gemacht. In diesem Zusammenhang wird im Sprachgebrauch świecić ‘weihen’ häufig mit błogosławić ‘segnen’ synonymisch gebraucht. Das bekannteste Beispiel ist die österliche Speisensegnung in der katholischen Kirche, vgl. święcić pokarmy w Wielką Sobotę ‘Speisen weihen am Karsamstag’. Dieser Gebrauch spiegelt sich auch in der Wortbildung wieder, vgl. (po)święcenie potraw ‘Speisenweihe’; święcone ‘Osterfrühstück‘, święconka ‘die gesegneten, auch zu segnenden Osterspeisen, die am Ostersonntag verzehrt werden’. Nicht zuletzt werden diese Beispiele in der Lexikographie beim Lemma świecić festgehalten (vgl. SJPDor. 1958- 1969, ISJP 2000, WSJP 2007-2012).
Das religiös-inaugurierende Profil bezieht sich auf die Weihe von Geistlichen. Der Gebrach des Lemmas ist dadurch kontextuell eingeschränkt. Das kommemorative Profil bezieht sich auf Feier- und Festtage, die sowohl von der Kirche vorgeschrieben werden als auch bestimmte Gedenktage, historische Ereignisse oder staatliche Jubiläen. Das Lexem świecić wird dabei synonymisch mit den Wörtern obchodzić und świętować im Sinne ‘feiern, festlich begehen’ gebraucht. Im Polnischen wird das Wort auch in Bezug auf Siege und Triumpfe angewandt vgl. święcić triumf, zwycięstwo ‘einen Triumpf, Sieg feiern’.
In der Lexikographie des Polnischen werden beim Lemma świecić Bedeutungen festgehalten, die den Profilen des SuP weitgehend entsprechen. Das SJPDor. (1958-1969) führt darüber hinaus zwei historische Bedeutungen des Lexems an, vgl. 1) świecić im Sinne ‘opfern, verzichten’ – diese Bedeutung wird im gegenwärtigen Sprachgebrauch mit dem Lexem poświecić wiedergegeben, vgl. poświęcić życie Bogu ‘sein Leben Gott weihen’, 2) świecić ‘sich lohnen/ sich auszahlen/ von Bedeutung sein’.
Sprichwörter
Cel uświęca środki. ‘Der Zweck heiligt die Mittel.’
Kulturelle Kontexte
Literatur
- Beaurepaire de Louvagny: Laleczka: Heroiczne poświęcenie młodej dziewczyny, 1935.
- Lajos Grendel: Poświęcenie hetmana, 2014.
Filme
- Poświęcenie pierwszego polskiego parowozu (Regie: Seweryn Steinwurzel), Dokumentarfilm, Polen, 1923.
Sonstiges
-
Plakat zu Karsamstag(Quelle: http://cracovia.pl/pilka-nozna/files_pl/file_142447/news-alleluja_copy_2.645x365xffffff.jpg)
-
Weihung von Motorrädern(Quelle: http://d.naszemiasto.pl/k/r/1c/98/552b8c8e17ea1_o.jpg?20150413113245)
-
Comic(Quelle: http://www.zbierak.pl/static/img/gotowe/6afce4ed222b7edbb2f448bc9f683efb.jpg)
Bibliographie
Dobaczewski, Adam 2001: „O czasownikach świecić i świecić się“, in: Acta Universitatis Nicolai Copernici: Nauki Humanistyczno-Spoleczne, 347(2001), Filologia Polska, 55(2001), S. 53-60.
Nagórko, Alicja 2011: „Feste - und was davon übrig geblieben ist. Die Semantik christlicher Feiertage“, in: Nagórko, A. (Hg.), Sprachliche Säkularisierung (Westslawisch - Deutsch), Hildesheim - Zürich - New York, S. 435-457.
Tokarska-Bakir, Joanna 2002: „O świetowaniu“ - Gespräch mit J. Makowski, in: Dziesiec waznych slów. Rozmowy o Dekalogu, Kraków, S. 44-60.