DeutschPolnischSlowakischTschechischSprachvergleich
sacrum und profanum
religiöse lexik in der allgemeinsprache (deutsch-polnisch-slowakisch-tschechisch)
Tschechisch: církev
Polnisch: kościół

Polysemie

  1. religiös – institutionell: ‘Organisation christlicher Gläubiger einer Konfession’
  2. religiös – kollektiv: ‘Glaubensgemeinschaft’
  3. religiös – lokal: ‘Kirchengebäude’
  4. säkular: ‘Ạnhängerschaft’

Polysemie

  • religiös – institutionell: ‘Organisation christlicher Gläubiger einer Konfession’
  • religiös – kollektiv: ‘Glaubensgemeinschaft’
  • religiös – lokal: ‘Kirchengebäude’
  • säkular: ‘Ạnhängerschaft’

Profil: religiös-institutionell

Profil: religiös-institutionell

Definition

církev

Eine religiöse Organisation, die als öffentliche Institution und juristisches Subjekt eingerichtet ist und auftritt. Sie repräsentiert die Gläubigen durch offizielle Amtsträger wie beispielsweise Pfarrer, Pastoren und Bischöfe.

Im Tschechischen steht großgeschriebenes Církev für den mystischen Corpus Christi oder drückt die emotive Haltung eines besonders gläubigen Menschen zum Wort aus.

Definition

Kościół

Eine religiöse Organisation, die als öffentliche Institution und juristisches Subjekt eingerichtet ist und auftritt. Sie repräsentiert die Gläubigen durch offizielle Amtsträger wie beispielsweise Pfarrer, Pastoren und Bischöfe.

Großschreibung

Konnotationen

  • Verwaltungseinheiten (Gemeinden, Bistümer, Landeskirchen u. a.), Ämter
  • Träger von Wohlfahrts-, Pflege-, Bildungs- und medizinischen Einrichtungen
  • moralische Instanz
  • Reichtum, Macht

Konnotationen

  • Verwaltungseinheiten (Gemeinden, Bistümer, Landeskirchen u. a.), Ämter
  • Träger von Wohlfahrts-, Pflege-, Bildungs- und medizinischen Einrichtungen
  • moralische Instanz
  • Reichtum, Macht

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • společenství věřících ‘Glaubensgemeinschaft’

Hyperonyme

  • instituce ‘Institution’

Opposita

  • stát ‘Staat’

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • Cerkiew (prawosławna) ‘Orthodoxe Kirche’
  • kler ‘Klerus’

Hyperonyme

  • instytucja ‘Institution’

Opposita

  • państwo ‘Staat’

Wortbildungen

Substantive

  • církvička ‘Kirchlein’
  • církvinkaironisch ‘Kirchlein’

Adjektive

  • církevní ‘Kirchen-, kirchlich’, vgl. církevní hudba/ stát/ škola/ stavba/ dějiny/ rok/ Otcové/ dogmata/ slovanština/ sňatek/ sněm/ právo

Adverbien

  • církevně ‘kirchlich’

Wortbildungen

Adjektive

  • kościelny1 ‘kirchlich, in Relation zu kościół (Profil religiös – institutionell) stehend’, vgl. święto kościelne ‘kirchlicher Feiertag’

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • křesťanská/ římskokatolická/ českobratrská/ husitská/ katolická/ pravoslavná/ evangelická/ protestanská/ anglikánská církev ‘christliche/ römisch-katholische Kirche; Kirche der böhmischen Brüder; hussitische/ katholische/ orthodoxe/ evangelische/ protestantische/ anglikanische Kirche’
  • Svatá/ Boží církev ‘Heilige/ Gottes Kirche’
  • Církev Kristová/ Svatá/ Boží ‘Kirche Christi/ Heilige Kirche/ Kirche Gottes’ 
  • Církev vítězná ‘Siegreiche Kirche’
  • Církev bojující a trpící ‘Die streitende und leidende Kirche’, entstammt Lehren von der Aufteilung der Gemeinschaft der Heiligen in Ecclesia militans, Ecclesia triumphans und Ecclesia patiens
  • vstoupit do církve ‘in die/ eine Kirche eintreten’
  • vystoupit z církve ‘aus der/ einer Kirche austreten’
  • být v církvi ‘in der/ einer Kirche sein’
  • záložit církev ‘eine Kirche gründen’
  • zrušit církev ‘eine/ die Kirchenorganisation abschaffen’

Kollokationen

  • tajná/ podzemní církev
  • národní církev
  • vystoupit z církve
  • vyobcovat z církve
  • vstoupit do církve
  • oddělovat církev od státu
  • odluk církve od státu

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • Doktor Kościoła : Kirchenlehrer ‘ein Ehrentitel mit dem Theologen und Heilige, die einen prägenden Einfluss auf die Theologie der christlichen Kirche hatten bezeichnet werden, die Erhebung zum Kirchenlehrer wird durch den Papst ausgesprochen’
  • Głowa Kościoła : Kirchenoberhaupt
  • Ojcowie Kościoła : Kirchenväter ‘christliche Autoren der ersten acht Jahrhunderte, dessen Leben als heiligmäßig gilt’

Kollokationen

  • doktryna Kościoła
  • Kościół anglikański
  • Kościół apostolski
  • Kościół ewangelicki
  • Kościół ewangelicko-augsburski
  • Kościół greckokatolicki
  • Kościół katolicki
  • Kościół prawosławny
  • Kościół rzymskokatolicki
  • nauka Kościoła
  • reforma Kościoła
  • rola Kościoła
  • oddzielenie Kościoła od państwa
     

Belege

Druhý vatikánský koncil (1962 - 1965) svým výrokem o nekatolických náboženstvích a jejich věřících radikálně proměnil dosavadní církevní praxi, podle které "mimo Krista a jeho církev" není a nemůže být spásy. Koncilní otcové zde nepopřeli nárok objektivní pravosti katolického náboženství, nýbrž připustili univerzální hodnotu pravdy, ať se vyskytuje kdekoli.
(syn)

Celá aféra arcibiskupa Stanislawa Wielguse ukazuje především na kredit, který má církev jako instituce dokonce nejen u věřících MILAN GLASER, jezuita, vedoucí české sekce Rádia Vatikán ...
(syn)

Jestliže se výsledky sněmu zatím jeví jako hodně rozpačité, určitě to není v prvé řadě vina kardinálova. Jsou tu důležitější minutí se se skutečností. Prý "českou (katolickou) církev dusí naprostá nechuť o takových tématech (i těch mnohem méně kontroverzních) vůbec mluvit, připustit svobodnou debatu, otevřenost novým myšlenkám a lidem".
(syn)

Ovšem s rovností se nedá počítat, i kdyby Václav M. dostal diocési jakkoli pěknou. I když ten velkopodnik jménem církev nemám rád, Václavovi jsem k povýšení v něm blahopřál.
(syn)

Není Hegelův velký objev k ničemu jinému dobrý , než aby nahradil absolutismus církve absolutismem státu? Hegelovský stát je církev, která nabyla domovského práva a mocenské legitimity v dějinách. Ale tím také lidské skutky přestaly být marné a jako dějinotvorné staly se skutečnými, tj. mocitvornými. Na počátku dějin je čin; pouhým slovem počala báj.
(syn)

Otec Brown cestoval ze své farnosti v anglickém městečku Cobhole na Staré Zemi jako emisar na kolonii Pavonie III, kde Astron hodlal získat nespočetné davy konvertitů a ( s největší pravděpodobností ) rozhodně spočetné peněžní dary pro svůj Vesmírný chrám ohně. "Neb Církev ohně naslouchá své Služce Vědě a dávno setřásla zplesnivělou zátěž pověr. Živá Církev ohně vzdává hold atomovému plameni v srdci každého slunce, svatým zákonům supersymetrie a teorie chaosu, k nimž se tahle skomírající pověrčivá církev na třetím Vatikánském koncilu nedokázala vyjádřit jediným slovem."
(syn)

Belege

Institution

Z chwilą ogłoszenia stanu wojennego w 1981 roku Kościół bez wahania przyjął rolę jedynego po delegalizacji „Solidarności” reprezentanta społeczeństwa wobec władz, funkcję dystrybutora napływających z zagranicy darów i pomocy materialnej [...].

Jerzy Surdykowski, Duch Rzeczypospolitej, 2001

Polski Kościoł ma długą tradycję niesienia pomocy potrzebującym, tzw. dzieł miłosierdzia: przedszkoli, zakładów dla dzieci upośledzonych umysłowo, noclegowni dla bezdomnych etc. To zawsze było i nadal jest obecne w polskim Kościele. Przetrwało ciężkie czasy presji komunistów na ograniczenie działalności charytatywnej Kościoła.
Jakiego Kościoła polska demokracja potrzebuje?, Gazeta Wyborcza, 1993-03-20

Wprawdzie czasy się zmieniły, księża jeżdżą maybachami, jaguarami, ich twarze zdobią etykiety win, a oni sami nierzadko stają się kimś w rodzaju menedżerów Kościoła, ale żeby zaczynało się to już na etapie studiów?
Mariusz Czubaj, 21:37, 2010

W Kościele rzymskokatolickim oczywiście przełomową rolę odegrał Sobór Watykański II.
Jarosław Makowski, Kobiety uczą kościół, 2007

Synod w Kościele to zebranie biskupów, którzy przedstawiają różne punkty widzenia i radzą nad dobrymi rozwiązaniami.
Paweł Zuchniewicz, Jan Paweł II: „Będę szedł naprzód”. Powieść biograficzna, 2009

Kirchenvertreter

Po śmierci papież jest ikoną, którą każdy może wykorzystać według uznania. To także zasługa kardynała Dziwisza, który w czasie słynnego spotkania z parlamentarzystami PO tak bardzo wyraźnie poparł tę partię, że Jan Rokita przeciwstawił Kościoł łagiewnicki Kościołowi toruńskiemu, czyli Kościołowi PiS. Zaangażowanie Tadeusza Rydzyka w politykę jest tak wielkie, iż nikt nie ma wątpliwości co do istnienia takiego Kościoła. Teraz jest on silniejszy niż episkopat, który Rydzyka upomina, ale nie ma śmiałości go przywołać do porządku
Nos Urbańskiego, Trybuna, 2006

Z WF-u mi nie idzie, ale nadrobię religią, z matmy jestem średni, ale poprawię średnią dzięki religii. Religia zostaje więc przy okazji zrównana z jakimiś, ważniejszymi albo mniej ważnymi przedmiotami. Toż to cios zadany religii. Dziwię się, że Kościół tego nie widzi, bo ja rozumiem, iż zależy mu na ekspansji, ale dlaczego na takiej? Więcej krzyży w klasach czy więcej religii w sercach, religia do średniej czy religia w głowach? Czyż nie tak wygląda prawdziwy dylemat stojący przed Kościołem?Więcej krzyży w klasach czy religii w sercach?, Dziennik Zachodni, 2009-12-05

Natomiast drugiego listopada jest wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych, czyli Kościół katolicki wspomina wtedy liturgicznie i modli się za tych, którzy zmarli. A oni być może są już w niebie lub nie, bo tego za życia sprawdzić nie można. A więc tego dnia Kościół zaleca się modlić za dusze dziadków, ciotek i innych familiantów oraz za znajomych, sąsiadów I od tego zalecania - jest takie określenie jak zolycki, zaś od modlitw za dusze - zaduszki.
Świeczka dla Śląska, Dziennik Zachodni, 2008-10-31

a pytań tak wiele, iż trzeba było losować. Padło 20. Dotyczyły kwestii światopoglądowych: kiedy religia wróci do kościołów, kiedy Kościół przestanie być finansowany z budżetu państwa czy nie powinna powstać sejmowa komisja śledcza ds. kościelnej Komisji Majątkowej? Na jakiej podstawie w Polsce Kościół odzyskiwał wielkie majątki? Kiedy w polityce będzie więcej kobiet? (przy okazji - na 20 pytających, jednym była kobieta). Zwolennikom Palikota sobotni wieczór się podobał. - Lubię ludzi otwartych, przedsiębiorczych i szczerych.
Palikot chce cywilizować Polskę, Dziennik Zachodni, 2010-10-04

W naszych rodzinach stanowczo zbyt mało czasu poświęcamy na rozmowy z dzieciakami i trudno się dziwić, że dzieciaki szukają wsparcia i akceptacji poza domem rodzinny. Ks. Piotr Kalka, diecezjalny duszpasterz młodzieży: — Czy Kościół może zapobiec agresji młodego pokolenia i wspomóc rodziców? I tak i nie. Ewangelia to nauka miłości. Podstawowym obowiązkiem Kościoła jest uczenie tej zasady. Jednak o efekcie końcowym decydują trzy czynniki: wrodzone predyspozycje, wpływ środowiska oraz wolna wola wychowanka.
Miłość jak lekarstwo, Dziennik Zachodni, 2001-08-30

Czyściec określa się jako stan duchowego cierpienia, jakie znoszą ci, którzy nie zasłużyli na potępienie, ale nie dojrzali jeszcze wystarczająco, aby radować się szczęściem nieba. Tak naucza Kościół katolicki.
Zdzisław Józef Kijas, Niebo w domu Ojca, czyściec dla kogo, piekło w oddaleniu, 2010

To Kościół orzeka świętość człowieka, a on sam mówi o sobie, że jest wielkim grzesznikiem.
Jan Paulas; Cezary Sękalski, Oni nas stworzyli, 2002

Komuniści nie zamierzali jednak respektować podpisanej umowy i wkrótce ze zdwojoną mocą przystąpili do walki z Kościołem, dążąc do zastraszenia biskupów i podporządkowania ich państwu.
Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn, Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1994

Profil: religiös-kollektiv

Profil: religiös-kollektiv

Definition

církevselten

Gemeinschaft christlicher Gläubiger, die einer Konfession angehören und sich in einer Organisation zusammenschließen.

Definition

Kościół

Gemeinschaft christlicher Gläubiger, die einer Konfession angehören und sich in einer Organisation zusammenschließen.

Großschreibung

Konnotationen

  • Einheit
  • Nächstenliebe

Konnotationen

  • Einheit
  • Nächstenliebe

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • společenství věřících ‘Glaubensgemeinschaft’

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • Ciało Chrystusabuchsprachlich / Leib Christi ‘in der Theologie, über Kirche als Gemeinde der Nachfolger Jesu, die zusammen den mystischen Leib Christi bilden’
     

Wortbildungen

[Für dieses Profil wurde keine Derivate und Komposita gefunden.]

Wortbildungen

[Für dieses Profil wurden keine Wortbildungen gefunden.]

Phraseme, Kollokationen

Kollokationen

  • lokální církev

Phraseme, Kollokationen

Kollokationen

  • Kościół apostolski
  • Kościół ewangelicki
  • Kościół katolicki
  • Kościół prawosławny
  • Kościół polski
  • dzieje Kościoła
  • tradycja Kościoła
  • życie Kościoła

Belege

Kromě klasických prohlídek se zde koná i řada kulturních akcí. Z architektury stojí za pozornost sídlo Husova sboru církve československé husitské. Jedná se o objekt ve středu města, přestavěný z obytného domu roku 1928 podle návrhu architekta Strebla z Plzně.
(syn)

Na jeho přelomu však musela čelit kritickým, radikálním výzvám z ustavivšího se tzv. třetího světa (z rozvojových zemí a jejich "mladých církví"). Otevřít praktickoteologicky bylo nutné otázku, co vůbec znamená misijní církev a misijní náboženská obec. Na tyto výzvy reagovali křesťané sdružení ve Světové radě církví i papežské instituty navazující na někdejší kongregaci "de propaganda fide". Důraz se začal klást na "poznání Božího jednání ve světě", na dialog s nekřesťany a se světovým humanismem ...
(syn)

" ... liturgie je vrchol, k němuž směřuje činnost církve, a zároveň zdroj, z něhož vyvěrá veškerá její síla. Vždyť apoštolská práce je zaměřena k tomu, aby se všichni, kdo se vírou a křtem stali Božími dětmi, shromáždili vjedno a uprostřed církve chválili Boha, účastnili se oběti a jedli ze stolu Páně ... " (SC 10; grafické zvýraznění - autor). 5. Srov. J. CASTELLANO CERVERA OCD, Liturgia e vita spirituale ...
(syn)

Byla - li ovšem svoboda náboženských obřadů a organizace církevního života pro pravoslavnou církev skutečností, byl tu jiný ožehavý problém. Na "pravoslavných" územích splýval pojem církve a národa. Pravoslavní se lišili od svého katolického či protestantského okolí i jazykem a kulturou a tvořili tak zcela odlišné společenství. Pokud si příslušník tohoto církevně-národního celku chtěl prorazit cestu k možnostem katolických obyvatel habsburské monarchie, musel přestat být pravoslavný se všemi důsledky.
(syn)

Z pozvaných dvanácti golfistů už nepokračuje Rory McIlroy. Dvacetiletý Severní Ir byl po polovině turnaje poslední a z dalšího programu se omluvil pro střevní virus. Woods přišel kvůli nevěře o "svou" církev, pastor jej zatratil Kvůli zklamání z činů svého guru rozpustil samozvaný pastor a rozhlasový moderátor John Ziegler První církev Tigera Woodse. Založil ji v roce 1996 s cílem "oslavit příchod opravdového Mesiáše".
(syn)

Belege

Jedną z najczęściej pamiętanych nowemu papieżowi sytuacji jest prezentacja dokumentu „Dominus Iesus” w 2000 roku. To ten dokument głosi prymat Kościoła Rzymskokatolickiego i potwierdza, że ten właśnie Kościół jest właściwą drogą do zbawienia, choć – trzeba też zauważyć – dodaje, że wyznawcy innych religii również mogą osiągnąć stan łaski. Kościoły protestanckie gorąco oponowały przeciwko takim stwierdzeniom.
Idealny strażnik doktryny wiary, Dziennik Zachodni, 2005-04-20

nabożeństw protestanckich, msze odprawiano w prywatnych mieszkaniach. Słynne tajne świątynie mieściły się na przykład w Ustroniu, na Równicy – to chyba najbardziej znana, a w Wiśle na Górze Bukowej. Od 1871 roku, po wydaniu przez cesarza Patentu Tolerancyjnego, było już coraz lepiej. Do Kościoła ewangelickiego mogli już wstępować wszyscy chętni, co też robili masowo. Wtedy wiślanie ufundowali dzwon na starej szkole. Zrobiła się z tego straszna awantura, bo wtedy dzwony nie mogły wisieć w ewangelickich świątyniach. Aresztowano fundatorów, ówczesny wójt Wisły ledwo wybronił się od aresztu.
Wisła różnych wyznań, Trybuna Śląska, 2001-05-04

Do Kościoła przystępowali wolni i niewolni, bogaci i biedni, patrycjusze i filozofowie.
Daniel Olszewski, Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996

Wielki Post to czas pokuty. Zaczyna się posypaniem głów w czasie obrzędów Środy Popielcowej. Gest ten jest znany w wielu kulturach i tradycjach – np. w starożytnym Egipcie i Grecji, ale także u plemion indiańskich.Do Kościoła katolickiego posypywanie głowy popiołem dotarło około VIII wieku, a oficjalnie zostało zatwierdzone w XI wieku.
Nadchodzą dni postu, Dziennik Bałtycki, 2005-02-06

Papież nalega, by cały Kościół, by każdy z nas, dokonał rachunku sumienia.
Maciej Zięba, Po szkodzie? Przed szkodą? O Polsce, kapitalizmie i kontemplacji, 1996

Ograniczano Koptom prawa i konfiskowano majątki. Nic dziwnego, że większość Egipcjan przeszła w końcu na islam. Niemal trudno uwierzyć, że po tylu wiekach nasz Kościół liczy aż dwa miliony wiernych.
Tomasz Mirkowicz, Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Profil: religiös-lokal

Profil: religiös-lokal

Definition

[Das gewählte Profil  liegt in dieser Sprache nicht vor, es wird durch das Wort kostel ausgedrückt.]

Definition

kościół

Ein geweihtes Gebäude, in dem Christen beten, Gottesdienst feiern, Sakramente empfangen u. Ä. Eine Kirche hat typischerweise einen Turm mit Glocken. Der Innenraum wird meistens in einen Altarbereich und einen Bereich, in dem sich die Gläubigen versammeln, gegliedert. Die Kirchen werden mit Statuen und Gemälden ausgestattet, manche gelten als architektonische Sehenswürdigkeiten.

Konnotationen

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Konnotationen

Konnotationen

  • Gottesdienst, Heilige Messe, Andacht
  • Turm, Glocken, Orgel, Altar, Sitzbänke

Lexikalische Relationen

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • dom boży ‘Gotteshaus’
  • cerkiew ‘ein sakrales Bauwerk der orthodoxen Kirche’
  • zbór ‘ein sakrales Bauwerk der evangelischen Kirche’

Hyperonyme

  • świątynia ‘Tempel’

Hyponyme

  • bazylika ‘Basilika’
  • fara ‘Pfarrkirche’
  • kaplica ‘Kapelle’
  • katedra ‘Dom, Kathedrale’
  • kolegiata ‘Stiftskirche’

      

Wortbildungen

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Wortbildungen

Substantive

  • kościółek ‘Kirchlein, kleine Kirche’
  • kościołek  ‘Diminutiv von kościół (religiös-lokales Profil)’
  • kościołeczek ‘doppeltes Diminutiv von kościół (religiös-lokales Profil)’
  • kościelna ‘Kirchendienerin’
  • kościelny2‘Kirchendiener’

Adjektive

  • kościelny3 ‘kirchlich, Kirchen- ’, vgl. dzwony kościelne ‘Kirchenglocken’
  • przykościelny ‘Kirchen-’, vgl. cmentarz przykościelny ‘Kirchenfriedhof’

Phraseme, Kollokationen

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • iść pod kościół [wörtl. vor die Kirche gehen] ‘betteln’, vgl. Jestem zrujnowany! Nie pozostaje mi teraz nic innego jak z pudełkiem od sardynek iść pod kościół.Ich bin ruiniert! Es bleib mir nicht anderes übrig als betteln zu gehen’
  • i w kościele grzesznych wiele
  • po kościeleumgangssprachlich ‘Nach der Kirche, nach dem Gottesdienst’

Kollokationen

  • barokowy kościół
  • chodzić do kościoła
  • ewangelicki kościół
  • gotycki kościół
  • katolicki kościół
  • kościół Bernardynów
  • kościół diecezjalny
  • kościół Dominikanów
  • kościół Franciszkanów
  • kościół garnizonowy
  • kościół klasztorny
  • kościół Najświętszej Marii Panny
  • kościół parafialny
  • kościół pod wezwaniem Świętego Ducha
  • kościół Świętego Andrzeja
  • kościół św. Anny
  • murowany kościół
  • odprawić mszę
  • spowiadać się w kościele
  • parafialny kościół
  • renesansowy kościół
  • średniowieczny kościół
  • zabytkowy kościół
  • zburzony kościół

Belege

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Belege

Są też przy tej drodze i kościoły. W Krzyżanowicach renesansowy, otoczony wysokimi klonami, nieco na stronie położony, zupełnie jak z obrazu Pankiewicza; w Alojzowie drewniany, niestary, ale pełen uroku, i wreszcie kościół w Skaryszewie, do którego specjalnie jakoś przylgnęło moje serce. Przed kościołem tym rozchodzą się dwie drogi, jedna na Odechów, a druga na Iłżę, a sam gmach kościelny, wysokim murem ogrodzony, niczym specjalnym się nie odznacza. Kościół jak kościół, dość stary, wewnątrz ma sklepienie barokowe, niski jest i ciemny, pełen chorągwi i wiejskich ozdób papierowych, girland i kwiatów, ale nie ma żadnych dzieł sztuki. Odczuwam jednak jakiś specjalny niepokój na widok tego kościoła - i zawsze staram się odwiedzić jego progi.
Jarosław Iwaszkiewicz, Brzezina i inne opowiadania Kościół w Skaryszewie, 2006

Na wiosnę, w porze kwitnienia bzów, zdejmowało się buty i wykrzywiało się stopy, bo każdy kamyk kłuł jak gwóźdź. Ale zaraz skóra grubiała i aż do przymrozków Tomasz obijał gołe pięty po ścieżkach, a w niedzielę trzewiki go piekły i pozbywał się ich zarazpo kościele.
Czesław Miłosz, Dolina Issy, 1993

zobaczyła malarza; ubrany był raczej jak fryzjer na Ibizie niż jak statystyczny parafianin św. Karola, – Śpiewnik – syknęła – jak ty to trzymasz? – Wyrwała jej z ręki książeczkę, dowód winy, i obróciła jak trzeba – patrz tu, a nie po kościele, zrozumiano? Asia aż się zgarbiła ze strachu i smutku; zaraz by się znowu rozryczała, gdyby nie to, że bała się narobić w kościele wstydu całej rodzinie. Ale łatwo było zauważyć, że ręce jej drżą i ledwie odpowiada na kolejne formuły wypowiadane przez księdza
Jacek Dehnel, Balzakaina, 2008

Obchody 25-lecia pontyfikatu Jana Pawła II ukoronowano w Żywcu koncertem w konkatedrze. 4 listopada, w dniu imienin Karola Wojtyły, kościół wypełniły dźwięki Mszy Koronacyjnej Wolfganga Amadeusza Mozarta. Wykonali ją soliści z Polski i Czech z towarzyszeniem chóru akademickiego z Cieszyna, orkiestry kameralnej z Ostrawy i zespołu instrumentów dętych działającego przy Filharmonii Ostrawskiej.
Dla Ojca Świętego, Dziennik Zachodni, 2003-11-07
 
organizator nabożeństwa ), pastor Andrzej Migda (kościół Boży w Chrystusie, zbór w Nowym Saczu), pastor Jacek Orłowski (kościół zielonoświątkowy, zbór w Nowym Sączu), Zbigniew Mielczyk (przewodniczący zboru baptystów w Krynicy Zdroju), ks. Władysław Kaniuk (polski autokefaliczny kościół prawosławny, dziekan i proboszcz parafii w Hańczowej), ks. Jan Pipka kościół grekokatolicki, proboszcz parafii w Krynicy Zdroju) oraz ks. Józef Bartos (kościół ewangelicko-metodystyczny, pastor zboru w Krakowie) i pastor Paweł Lewicki z kościoła ewangelicko-metodystycznego.
Nabożeństwa wszystkich wyznań, Gazeta Krakowska, 2004-01-27

W miasteczku krzyżują się szlaki do Giżycka, Olsztyna i Ełku. Warto obejrzeć XVII-wieczny kościół ewangelicko-augsburski, kościółprawosławny pw. Przemienienia Pańskiego, zespół kamieniczek przy ul. Królewieckiej, Roosevelta i Warszawskiej.
Mazurska Wenecja i nie tylko, Dziennik Łódzki, 2003-06-07

 

 

Profil: säkular

Profil: säkular

Definition

[Das gewählte Profil  liegt in dieser Sprache nicht vor, es wird durch das Wort skupina oder auch sekta ausgedrückt.]

Definition

kościół

Eine Gruppe Anhänger, die  jmdn. oder etwas verehren, was an eine religiöse Glaubensgemeinschaft erinnert (charismatischer Anführer, seine treuen Jünger, Atmosphäre des Eingeweihtseins)

Konnotationen

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Konnotationen

  • Anerkennung, Bewunderung

Lexikalische Relationen

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • sekta / Sekte

  • zakonselten/ Orden

Wortbildungen

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Wortbildungen

[Für dieses Profil wurden keine Wortbildungen gefunden.]

 

Phraseme, Kollokationen

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Phraseme, Kollokationen

[Für dieses Profil wurden keine Phraseme und Kollokationen gefunden.]

Belege

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

Belege

Teatr nie jest kościołem, ani wszechnicą, ani nawet apteką. Ma obowiązki społeczne, ale najlepiej je wypełnia przez swój artyzm i wielostronne oświetlanie życia
Teresa Wilk, Rewitalizacja społeczna poprzez współczesną sztukę teatralną w ocenie reprezentantów (twórców i odbiorców) sztuki dramatycznej Legnicy, Nowej Huty i Wałbrzycha, 2010

JKM [= Janusz Korwin-Mikke] pozostał wierny i ma swój „kościół” złożony z przedstawicieli nowego pokolenia”
Tygodnik Powszechny 14/ 2014: 26

nie to, że przez piętnaście lat, jakie minęły od pierwszej uchwały lustracyjnej, kwestia lustracji przestała być problemem praktycznym i moralnym, a stała się rodzajem nowej świeckiej religii wyznawanej przez sporą część Polaków, aktywnie praktykowanej przez część polityków, historyków i publicystów, mającej w IPN swój kościół, relikwie zgromadzone w archiwach, męczenników na czele z Bronisławem Wildsteinem, a nawet papieża, którym jest dziś szef IPN. Dla swoich wyznawców lustracja stała się celem samym w sobie. Nie przeszkadza im nawet to, że w swojej praktyce stopniowo niszczy ona praktycznie wszystkie wartości
Nowa świecka religia, Polityka, 2007-03-17

Ich wiara nakazuje im posłuszeństwo królom, prezydentom i rządom Mormoni w USA mają opinię pracowitych i zapobiegliwych ludzi. Ich kościołem rządzi prorok, zwany prezydentem kościoła. Główny ośrodek znajduje się w Salt Lake City Mężczyźni w białych koszulach, krawatach, z czarnymi plakietkami na piersi i plecakami. Można ich spotkać na ulicach, w tramwajach, autobusach czy na rynku miasta.
Ludzie z misją, Dziennik Zachodni, 2003-04-07

"Sekta", "wyznawcy Kaczyńskiego", "Kościół smoleński". Czy na Krakowskim Przedmieściu rodzi się nowa religia? Najpierw nazywało się ich "obrońcami krzyża". Potem królowało określenie "Ci spod namiotu". To już historia. Teraz medialną "karierę" robią inne stwierdzenia, które każą demonstrantów z Krakowskiego Przedmieścia nazywać wyznawcami nowej, "smoleńskiej religii". Słusznie?
http://natemat.pl/10405,sekta-wyznawcy-kaczynskiego-kosciol-smolenski-czy-na-krakowskim-przedmiesciu-rodzi-sie-nowa-religia [24.04.2014]

 


 

Etymologie

Etymologie

Semantischer Wandel

Die tschechische Lexikographie verzeichnet drei Bedeutungen von církev: 1. ‘religiöse Gesellschaft Gläubiger,  die sich zu einer bestimmten Konfession bekennen; religiöse Organisation, vereint durch einen gemeinsamen Glauben, zuerst christlich, später auch für andere Religionen’, bei SSČ2 ‘organisierte Gesellschaft von Christen gleicher Bekenntnis und einer bestimmten Gottesdienstpraxis’, 2. übertragen (in SSJČ mit dem Qualifkator „abwertend“) ‘über enge Gruppen, die bestimmte dogmatische Prinzipien aufrechterhalten; eine Gruppe von Menschen, die unerbittlich an ihren Dogmen festhalten’. Für die zweite Bedeutung werden einige Belege und Kollokationen angeführt:

Církev pokrokářská, církev volnomyšlenkářská; Vystoupil jsem z církve modloslužebného slovíčkářství a národnostního fanatismu (Mas. D), c. novodobých dogmatiků.

Als dritte Bedeutung wird das etymologisch identische, aus synchroner Sicht aber als Homonym betrachtete církev in der architektonischen Bedeutung ‘orthodoxe Kirche’ aufgeführt. Die Bedeutung geht auf ostslawische Varianten des Wortes zurück (vgl. russisch це́рковь), der Sprecher stellt sich, analog zur Verwendung des Wortes mešita für muslimische Gebets- und Gotteshäuser, die typische Gestalt russischer Kirchen und die Gottesdienstrituale vor, die mit den konfessionellen Gruppen der Ostkirche, bzw. Dem christlich-europäischen Osten verbunden werden, so z.B. die emblematischen Turmkuppeln (Zwiebelform), wodurch ein bestimmtes Kolorit transportiert wird. In aktuellen Belegen wurde diese Bedeutung nicht identifiziert. Im Tschechischen wird das Gebäude der Kirche mit einem eigenen Lexem als kostel bezeichnet. PSJČ führt noch eine vierte, woanders nicht zu belegende Bedeutung, expressiv-umgangssprachliches ‘Ehefrau’ auf (vgl. dt. Frauenzimmer).

In der Lexikographie zeichnet sich somit die wesentliche Entwicklungstendenz des vorliegenden Lexems im 20. Jahrhundert ab: Die erste Bedeutung ‘religiöse Gemeinschaft, Organisation’ wurde von der primären Hauptbedeutung zur einzigen Bedeutung, die Bedeutung verengte sich außerdem von einem allgemeineren und ungenaueren Konzept zur heute einzig zu belegenden Lexembedeutung ‘religiöse Organisation; religiöse Gemeinschaft oder Bewegung, die als juristisches Subjekt oder anderweitig formal repräsentierbar und anerkannt ist’. Die Bedeutung erweiterte sich insofern, dass sie nicht mehr nur auf christliche Gemeinschaften, insbesondere deren alte Großorganisationen, sondern auch auf kleinere und nicht christliche Glaubensrichtungen angewandt wird.

Im vorliegenden Wörterbuch wird diese Bedeutung mit ihren Varianten und Gebrauchsmustern im religiös-institutionellen Profil beschrieben, das Quellprofil für die gesamte Wortbildung von církev ist. Die zweite Bedeutung entspricht dem säkularen Profil im vorliegendem Wörterbuch, das aber im heutigen Tschechischen nicht besetzt ist. Zwar ist ein pathetischer, apotheotischer, allegorischer aber auch ironischer Gebrauch, wie er für das moderne Tschechische beschrieben wird, als rhetorische ad-hoc Transgression vorstellbar, aber nicht zu belegen.  Das religiös-lokale Profil ist im Tschechischen nicht sehr deutlich vom ersten Profil trennbar, eine entsprechende Gebrauchsweise scheint aber durch. Sie steht nahe zu biblischen Texten und einer früheren, zusätzlichen Primärbedeutung, die im christlichen Zusammenhang teilweise nicht trenngenau zwischen einer lokalen Gruppe und ihrem Treffpunkt und Gottesdienspraxis als Forum dieser Gruppe, der Nachfolge Christi und dem Aufbau der Kirchenorganisation unterschied. In Übersetzungen zeigt sich der Einfluss von Sprachen, in denen sich die weite Bedeutung des Wortes stärker gehalten hat, dies zeigt sich an einem Zitat von Margaret Thatcher, das zum geflügelten Wort wurde:

„Jsme široká církev - lékaři, učitelé, podnikatelé. Většinu našeho bohatství jsme získali dědictvím. Ale máme více peněz, než potřebujeme,“ vysvětlil zakladatel Dieter Lehmkuhl, lékař v důchodu s majetkem v hodnotě 1,5 miliardy eur. Podle této skupiny by zavedení pětiprocentní daně pro bohaté přineslo během dvou let do státní kasy 100 miliard eur (2,41 bilionu Kč). (http://www.nasepenize.cz/pojisteni/bohati-evropane-chteji-platit-vyssi-dane-zdante-nam-vic-prijmy-prosi-9585, 26.06.2014)

Semantischer Wandel

Die Explikationen der Erläuterungswörterbücher des Polnischen bei dem Lemma kościół ‘Kirche’ beziehen sich auf seine religiösen Bedeutungen, dabei wird meistens zwischen einer hierarchisch strukturierten Institution und einer Gemeinschaft der Gläubigen unterschieden. Weiterhin wird kościół als ein Kirchengebäude definiert, vgl. SJPDor. (1958-1969), PSWP (1995-2005), ISJP (2000), USJP (2003). WSJP (2007-2012) unterscheidet zudem eine vierte Bedeutung, die sich nur auf die Vertreter der Kirche, den Klerus bezieht.
Im SuP werden vier Profile des Lexems unterschieden: religiös-institutionell, religiös-kollektiv, religiös-lokal, säkular. Die religiösen Profile sind analog zu Explikationen in den obengenannten Lexika. Außerhalb des religiösen Diskurses ist in polnischen Medien vor allem das institutionelle Profil präsent. Das SuP fasst in diesem Profil sowohl die Institution Kirche als auch ihre Vertreter, den Klerus, zusammen. Durch den hohen Rang der katholischen Kirche in Polen und ihren damit einhergehenden politischen Einfluss, drückt das Lexem, je nach politischer Einstellung des Sprechers, unterschiedliche Wertung aus, vgl. walka z Kościołem – so beurteilen viele kirchennahe Menschen die aktuelle politische Lage; dagegen wird rozdział Kościoła od państwa von laizistischen Kreisen positiv bewertet und postuliert. Medial präsent sind in letzter Zeit Beschreibungen religiös-ideologischer Gegenpositionen mit dem Bezugswort Kościół, vgl. Kościół łagiewnicki (von Krakauer Łagiewniki – links-liberal orientiert), Kościół toruński (von Toruń – rechts-konservativ, nationalistisch orientiert).
Es hat sich in der Publizistik auch die Bezeichnung Kościół smoleński etabliert: so wird spöttisch die Bewegung bezeichnet, die sich nach der Katastrophe des Präsidentenflugzeugs bei Smolensk 2010 entwickelte. Ein Teil der Gesellschaft glaubt nicht an einen Unfall und sieht in den Opfern Märtyrer, die gefallen sind. Es entwickelt sich ein quasi-religiöser Kult, der von rechts-nationalistichen Gruppierungen als politischer Treibstoff benutzt wird – vgl. ein Zitat aus der Internet-Ausgabe der liberalen Zeitung „Gazeta Wyborcza“:

Święty Kościół smoleński. Tak rodzi się religia. W emocjach, histerii, z błyskiem fanatyzmu w oczach. Z neoficką żarliwością, niepojętą dla tych, którzy stoją z boku i nie dają się unieść nurtowi.Postronni nic nie rozumieją. Bezradnie spoglądają na rozgorączkowane tłumy, na oczy wzniesione ku niebu, na ręce splecione do modlitwy. Na transparenty, święte znaki, na kapłanów nowego wyznania, którego świątyniami są kluby ''Gazety Polskiej''. Niepojęte. O co tym ludziom chodzi? Dlaczego z pełną powagą i głębokim przekonaniem głoszą tezy jawnie absurdalne i nielogiczne? Dlaczego nagle ulegli atakowi szaleństwa?
http://wyborcza.pl/1,76842,11520130,Swiety_Kosciol_smolenski.html#ixzz32MnkLHz9 [21.05.2014]

Das Lexem Kościół bezeichnet hier ein quasi-religiöses Phänomen. Die Anhängerschaft von Kościół smoleński besteht im Prinzip aus religiösen Menschen, die religiöse Praktiken in die profanen Umstände einsetzen, also zwangsläufig diese säkularisieren. Das säkulare Profil hat  einen okkasionellen Charakter und wird meistens in der Publizistik in Bezug auf verschiedene Phänomene gebraucht. Dabei wird als kościół eine Gruppe von Anhängern einer Person oder Institution bezeichnet, die entweder aus reiner Bewunderung für jmdn. oder fester Überzeugung von der Richtigkeit von etw. agieren. Das Wort kościół taucht als Metapher auf, die weitere Begriffe aus der religiösen Domäne zurückruft, wie religia/ Religion, relikwie/ Reliquien, męczennik/ Märtyrer, papież/ Papst usw., vgl.:

(...) nie to, że przez piętnaście lat, jakie minęły od pierwszej uchwały lustracyjnej, kwestia lustracji przestała być problemem praktycznym i moralnym, a stała się rodzajem nowej świeckiej religii wyznawanej przez sporą część Polaków, aktywnie praktykowanej przez część polityków, historyków i publicystów, mającej w IPN swój kościół, relikwie zgromadzone w archiwach, męczenników na czele z Bronisławem Wildsteinem, a nawet papieża, którym jest dziś szef IPN. Dla swoich wyznawców lustracja stała się celem samym w sobie. Nie przeszkadza im nawet to, że w swojej praktyce stopniowo niszczy ona praktycznie wszystkie wartości (Nowa świecka religia, Polityka, 2007-03-17)

Sprichwörter

[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.]

Sprichwörter

Był w kościele, ale na swoich chrzcinach. [wörtl. Er ging in die Kirche, aber nur zu seiner eigenen Taufe.]/ Eigennützigkeit’

Dobrego i karczma nie zepsuje, a złego i kościół nie naprawi. [wörtl. Den Guten macht keine Schänke schlecht, den Schlechten besert nicht einmal die Kirche.]/ ‘ein Charakter bleibt unveränderlich

Gdzie Pan Bóg kościół buduje, tam diabeł kaplicę stawia. [wörtl. Wo Gott die Kirche baut, dort stellt der Teufel den Altar.]/ Yin Yang - Prinzip im Daoismus; im Guten ruht ein Körnchen Schlechtes und umgekehrt

Im bliżej kościoła, tym dalej od Boga. [wörtl. Je näher zur Kirche, desto weiter von Gott]/ Diskrepanz zwischen Theorie und Praxis

Kościół, panna i karczma zawsze są wolne. [wörtl. Die Kirche, die Jungfer und das Wirtshaus sind immer frei (zugänglich)/ unabhängig.] 

Słyszał, że dzwonią, ale nie wie w którym kościele. [wörtl. Er hörte, dass sie läuten, aber er wusste nicht, in welcher Kirche.]/ wenn jemand fühlt, was Sache ist, aber die Sache selbst nicht genau orten/ begreifen kann

Kulturelle Kontexte

  • Arnošt Oliva: Církev, Praha 1938
  • Josef Váchal: Církev a blouznivci, historie sektářství a bludářství
  • Jan Bělina: Církev a boj proti ní, Praha 1900.
  • Václav Kadeřávek: Církev a čas, Praha 1982.
  • Pavel Filipi: Církev a církve, kapitoly z ekumenické eklesiologie, Praha 2000.
  • Sekretariát České biskupské konference: Církev a internet, Praha 2002.
  • www.cirkev.cz
  • www.e-cirkev.cz

Kulturelle Kontexte

Literatur

  • Szymon Hołownia: Kościół dla średnio zaawansowanych, 2010.
  • Mariusz Agnosiewicz: Kościół a faszyzm. Anatomia kolaboracji, 2009.
  • Tomasz P. Terlikowski: Kościół (dla) zagubionych, 2007.
  • Zygmunt Pawłowicz: Kościół i Sekty w Polsce, 2003.

Musik

  • Jarosław Ogrodniczak: Randka w kościele czyli rekolekcje nie tylko dla małżeństw, 2011.

Filme

  • Żołnierz Kościoła (Regie: Piotr Zarębski), Polen, 2003.
  • Dom naprzeciw kościoła (Regie: Janusz Zielonacki), Polen, 1983.

Sonstiges

  • Cover einer Zeitschrift

    (Quelle: http://media2.pl/g/0/29947.jpg)
  • Werbung der KSMDL (Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Legnickiej)

    (Quelle: http://p3.kciuk.pl/p3.kciuk.pl/ac17a2bc900dd12362e0f738f33fbae2.jpeg)

Bibliographie

Němec, Igor 1992: „Nejstarší české názvy kostela: Profesoru Jaroslavu Kadlecovi k osmdesátinám“, in: Slavia: Časopis pro Slovanskou Filologii,  61 (1), S. 61-65.

Olivová-Nezbedová, Libuše 1985: „Apelativum církviště“, in: Naše Řeč 68.1.

Bibliographie

Bielińska-Gardziel, Iwona 2006: „Kościół“, in: Bartmiński, J. (Hg.), Język - wartości - polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, Lublin, S. 565-570.

Czarnecki, Tomasz 1997: „Zur Geschichte eines christlichen Terminus: poln. cerkiew - dt. Kirche < griech. kiriakón“, in: Studia Germanistica Gedanensia, Gdansk, 3 (1997), S. 59-83. 

Zurück

Copyright © Humboldt-Universität zu Berlin, 2009–2015
eScrinium