DeutschPolnischSlowakischTschechischSprachvergleich
sacrum und profanum
religiöse lexik in der allgemeinsprache (deutsch-polnisch-slowakisch-tschechisch)
Tschechisch: kříž
Polnisch: krzyż

Polysemie

  1. historisch: ‘Hinrichtungsgegenstand’
  2. religiös-symbolisch: ‘Objekt des Kultes’
  3. religiös-kinetisch: ‘Geste’
  4. emblematisch: ‘Auszeichnungen und Namen von Organisationen’
  5. psychologisch: ‘Leid’
  6. geometrisch: ‘Form’
  7. anatomisch: ‘Teil des Rückens’

Polysemie

  1. historisch: ‘Hinrichtungsgegenstand’
  2. religiös-symbolisch: ‘Objekt des Kultes’
  3. religiös-kinetisch: ‘Geste’
  4. emblematisch: ‘Auszeichnungen und Namen von Organiationen’
  5. psychologisch: ‘Leid’
  6. geometrisch: ‘Form’
  7. anatomisch: ‘Teil des Rückens’

Profil: historisch

Profil: historisch

Definition

kříž

Tötungsinstrument; rechteckiges Gebilde mit vier Armen, diente zur Hinrichtung von Verurteilten im Altertum.

Definition

krzyż

Tötungsinstrument; rechteckiges Gebilde mit vier Armen, diente zur Hinrichtung von Verurteilten im Altertum.

Konnotationen

  • Tod, Marter, Römer

Konnotationen

  • Tod, Marter, Römer

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • šibenice ‘Galgen’
  • hranice ‘Scheiterhaufen’
  • popraviště ‘Richtstatt, Hinrichtungort’

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • szubienica ‘Galgen’

Wortbildungen

Substantive

  • ukřižování ‘Kreuzigung’
  • ukřižovaný1 ‘der Gekreuzigte’, vgl. ukřižovaní umírali velmi pomalu ‘die Gekreuzigten starben sehr langsam’

Verben

  • křižovat1 ‘kreuzigen, ans Kreuz schlagen’
  • ukřižovat perfektiv ‘kreuzigen, an einem Kreuz hinrichten’

Adjektive

  • ukřižovaný2 ‘gekreuzigt’

Wortbildungen

Substantive

  • ukrzyżowanie1 ‘Kreuzigung’
  • ukrzyżowanie2 ‘Kreuzigung; eine ikonographische Darstellung der Kreuzigung Christi’
  • Ukrzyżowany ‘der Gekreuzigte; Bezeichnung für Jesus Christus’

Verben

  • krzyżować1 ‘kreuzigen, jmdn. ans Kreuz schlagen’
  • ukrzyżować ‘kreuzigen, jmdn. ans Kreuz schlagen’

Phraseme, Kollokationen

Kollokationen

  • dřevěný kříž
  • popravit na kříži
  • Kristova smrt na kříži
  • smrt na kříži
  • trpět na kříži

Phraseme, Kollokationen

Kollokationen

  • przybity do krzyża
  • skazany na krzyż
  • skonać na krzyżu
  • zawisnąć na krzyżu

Belege

6 600 zajatých Spartakových bojovníků bylo ukřižováno podél silnice Via Appia z města Capua do Říma, vzdáleného 132 římských mil (asi 200 km). Ukřižovaní nebyli nikdy z kříže sundáni a tak zde bylo možno vidět množství křížů po dlouhá desetiletí jako výstraha potenciálním následovníkům.
www.google.com (14.04.2011)

Po absolvování tohoto utrpení následovalo vlastní ukřižování, kdy byla oběť povalena na zem na záda, její paže nataženy podél patibula a fixovány řemeny, provazy, nebo přibity v zápěstích. V používání hřebů si Římané libovali. Potom byla oběť i s patibulem vyzdvižena na svislý trám – stipes, k němuž byly fixovány nohy opět řemeny, lany nebo hřeby. Následovalo utrpení na kříži , které mohlo, v závislosti na předchozí tvrdosti bičování, trvat od 3 až 4 hodin do 3 až 4 dnů!
www.google.com (17.06.2011)

Kříž (lat. crux) však také označuje popravčí nástroj, užívaný ve starověku Babyloňany, Féničany, Peršany nebo Kartáginci, od kterých jej převzali Římané (neužívali jej však Egypťané a Řekové). V římské říši sloužil k popravě zločinců – otroků, politických buřičů a těch, kdo nebyli římskými občany.
www.google.com (17.06.2011)

O jmelí také existuje mnoho legend. Podle jedné bylo jmelí kdysi stromem, z jehož dřeva byl zhotoven kříž, na kterém zemřel Kristus.
syn2009pub: Deníky Bohemia, 6. 12. 2007

Pán Bůh svou lásku dokázal tím, že poslal na tento svět, který leží ve zlém, svého Syna - Pána Ježíše Krista. On zemřel na kříži za naše hříchy, přemohl smrt svým zmrtvýchvstáním, vstoupil na nebe a má veškerou moc a slávu.
syn2000: Efeméra 1996

Z jeho kázání pochopíme, že Ten, který vynesl vlastní kříž až na Golgotu, neodvrací tvář od lidí v maléru.
syn2006pub: Lidové noviny - Nedělní příloha, č. 24/1992

Belege

Kiedyś podejrzewał, że Pawła w jednej z jego wędrówek przybito do krzyża, lecz został w czas zdjęty.
Jan Dobraczyński, Święty miecz, 1996

W głębi, w dostojnym migotaniu dwóch lampek, ukazała się rzeźba Wielkiego Performera. Przybity do krzyża, zawieszony wysoko w nawie głównej, przypominał ogromnego motyla, który tkwił z szeroko rozpostartymi skrzydłami; kolorowy witraż wywoływał złudzenie ich migotliwego trzepotu.
Mariusz Sieniewicz, Żydówek nie obsługujemy, 2005

Lwia część wielkiego - nie tylko formatowo - albumu Wilhelma Ziehra traktuje oczywiście o krzyżu w chrześcijańskim świecie. O drodze, na której znak hańby (najznakomitsi Rzymianie uważali krzyż, narzędzie okrutnej śmierci niewolników, za przedmiot tak plugawy, iż nawet unikali myślenia o nim) stał się symbolem otaczanym powszechnym kultem.
Dziennik Polski, 1998-04-10

Kalias w pierwszym odruchu chciał zejść do nich, ale rozsądek i strach przeważyły. Gotowi go zabić, nim zdąży się wytłumaczyć. Któż bowiem im zaręczy, że obcy nie wyda ich Rzymianom? W ten sposób można było przecież okupić swoją wolność, a zbiegów czekała śmierć na krzyżu.
Halina Rudnicka, Uczniowie Spartakusa, 1996

Profil: religiös-symbolisch

Profil: religiös-symbolisch

Definition

kříž

Symbol des Christentums: Ein Objekt des Kultes in der Kirche; davon abgeleitet ein allgemeines Kultursymbol.

Es handelt sich dabei um ein Gebilde aus zwei sich rechtwinklig schneidenden Balken aus Holz, Metall, Stein usw., bzw. seine graphische Abbildung, als Erinnerung an das Kreuz, an dem Christus nach christlichem Verständnis durch sein Leiden für die Menschheit die Erlösung brachte.

Bezieht sich in unterschiedlich hohem Grad auf das Symbol des Christentums. Dabei kann die religiöse Bedeutung mehr oder weniger stark sein bzw. ganz verblassen.

Tritt oft als Grabsymbol, als Schmuckstück oder in Kunstwerken auf.

Definition

krzyż

Symbol des Christentums: Ein Objekt des Kultes in der Kirche; davon abgeleitet ein allgemeines Kultursymbol.

Es handelt sich dabei um ein Gebilde aus zwei sich rechtwinklig schneidenden Balken aus Holz, Metall, Stein usw., bzw. seine graphische Abbildung, als Erinnerung an das Kreuz, an dem Christus nach christlichem Verständnis durch sein Leiden für die Menschheit die Erlösung brachte.
Bezieht sich in unterschiedlich hohem Grad auf das Symbol des Christentums. Dabei kann die religiöse Bedeutung mehr oder weniger stark sein bzw. ganz verblassen.
Tritt oft als Grabsymbol, als Schmuckstück oder in Kunstwerken auf.

z.T. Großschreibung, vgl. adoracja Krzyża ‘eucharistische Anbetung’ 

Konnotationen

  • Ostern, Golgatha, Opfer, Lamm Gottes, Jesus Christus
  • Leiden
  • Unschuld, Schmerz
  • Hoffnung, Erlösung, Heil

Konnotationen

  • Ostern, Golgatha, Opfer, Lamm Gottes, Jesus Christus
  • Leiden
  • Unschuld, Schmerz
  • Hoffnung, Erlösung, Heil

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • krucifix ‘Kruzifix’

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • krucyfiks ‘Kruzifix’

Wortbildungen

Substantive

  • křižák1, historisch ‘Kreuzritter; Ritter, der an einem Kreuzzug teilnimmt’; die Bezeichnung erinnert an das Kreuzzeichen, das die Kreuzritter an ihren Mänteln trugen
  • křížek1 Diminutiv ‘ein kleines Kreuz (religiöses Profil)’
  • Ukřižovaný3 ‘der Gekreuzigte, Christus’

Adjektive

  • křížový1 ‘Kreuz-, in Relation zu kříž (religiös) stehend’, vgl. křížová výprava ‘Kreuzzug’; křížová cesta ‘Kreuzweg, bildliche oder plastische Darstellung des Leidenswegs Christi in 14 Stationen; auch Kreuzweggebet, eine Folge von Gebeten, die entlang des Kreuzwegs gebetet werden’; křížová chodba ‘Kreuzgang; um den Innenhof eines Klosters laufender offener Bogengang’

Wortbildungen

Substantive

  • krzyżactwo ‘Kreuzritter, Deutscher Orden’
  • Krzyżacy ‘plurale tantum: Deutscher Orden’
  • Krzyżak ‘Mitglied der Deutschen Ordens’
  • krzyżmo ‘katholische Kirche: Chrisam, geweihtes Öl, das in der katholischen Kirche für bestimme Sakramente verwendet wird’, vgl. dziecko zostało namaszczone krzyżmem ‘das Kind wurde mit Chrisam gesalbt’
  • krzyżowiechistorisch ‘Kreuzfahrer’
  • krzyżyk1 ‘Kreuzchen, kleines Kreuz’, vgl. złoty krzyżyk ‘goldenes, kleines Kreuz an einer Kette’
  • krzyżycyek ‘Diminutiv von krzyżyk1

Adjektive

  • krzyżacki ‘in Relation zu Krzyżak (religiöses Profil) stehend, vgl. zakon krzyżacki ‘Deutscher Orden’
  • krzyżowy1 ‘in Relation zu krzyż (religiöses Profil) stehend’, vgl. droga krzyżowa ‘Kreuzweg’

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • lézt/ přilézt ke křížkuumgangssprachlich: <někdo> leze/ přileze ke křížku/ zu Kreuze kriechen ‘seine Schuld anerkennen, sich demütigen’
  • přijít s křížkem po funuseumgangssprachlich: <někdo> přijde s křížkem po funuse [wörtl. mit dem Kreuz nach dem Begräbnis kommen] ‘mit etw. zu spät kommen’
  • smírčí kříž [wörtl. Versöhnungskreuz, Friedenskreuz] ‘ein steinernes Kreuz, das im Freien steht und an ein Unglück oder einen Mord erinnert’
  • vyhýbat se jak(o) čert křížischerzhaft: <někdo> se <někomu, něčemu> vyhýbá jak(o) čert kříži [wörtl. jmdn., etw. wie der Teufel das Kreuz meiden] ‘etw. Unangenehmes oder Anstrengendes um jeden Preis vermeiden’, vgl. kontroverzním otázkám se vyhýbal jak čert kříži ‘kontroverse Fragen hat er sorgfältig gemieden’

Kollokationen

  • dřevěný kříž
  • kostel svatého Kříže
  • Kristus na kříži
  • kříž na oltáři
  • litinový kříž
  • náhrobní kříž
  • pověsit nad dveře kříž
  • vztyčit před kostelem kříž

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • adoracja Krzyża / eucharistische Anbetung
  • leżeć krzyżem : <ktoś> leży krzyżem/ ‘betend, mit zur Seite ausgestreckten Armen auf dem Boden liegen’
  • Krzyż grecki  / Griechisches Kreuz ‘Kreuz mit gleich langen Balken’
  • Krzyż łaciński / Lateinisches Kreuz ‘Kreuz mit einem verlängerten Querbalken’
  • Krzyż papieski / Ferula ‘Insigne des Papstes; ein Stab mit einem Kreuz am oberen Ende’
  • Krzyż św. Piotra / Petruskreuz ‘Auf dem Kopf stehendes Lateinisches Kreuz’
  • złożyć pod krzyżeuphemistisch : złożyć <kogoś> pod krzyż/ [wörtl. jmdn. unters Kreuz legen] ‘jmdn. begraben’

Kollokationen

  • bronić krzyża
  • klęczeć pod krzyżem
  • Krzyż Chrystusa
  • krzyż pokutny
  • modlić się pod krzyżem
  • odkupiony przez krzyż
  • obrońca krzyża
  • postawić krzyż
  • poświęcenie krzyża
  • przysięgać na krzyż

Belege

Věřit v moc Kristova kříže a vyznat Kristův kříž jako událost spásy znamená - Bultmann zde formuluje Pavlovou terminologií - být spoluukřižován s Kristem a povstat s Kristem k novému životu. To je událost víry jako vzkříšení k nové existenci.
syn: Funda, Otakar Antoň: Mezi vírou a racionalitou, Brno: 2003

Vedle pašijí má v obřadech důležité místo slavnostní uctívání kříže . Kristův kříž není v pohledu křesťana jen potupným nástrojem popravy nevinného člověka, ale především znamením vítězství a nástrojem božího vykoupení lidstva.
syn: Mladá fronta DNES, 7. 4. 1998

„V noci ze čtvrtka na pátek byl souzen, a proto se na Velký pátek připomíná jeho umučení. V centru pozornosti je kříž ,“ řekl farář z Lužic Pavel Pacner.
syn2009pub: Deníky Moravia, 15. 4. 2006

Coca-Cola se vztahuje ke spotřebnímu výrobku, kdežto kříž k jistým hodnotám. Ale obě jsou označením nějakého životního stylu. Kříž je značkou životního stylu vyjádřeného řekněme v Desateru. Coca-Cola je taky nějaký životní styl.
syn2006pub: Reflex, č. 13/1993

Na pietním místě pro oběti druhé světové války v Chebu budou jednotlivé hroby označeny pouze prostými kříži .
syn2000:Lidové noviny, č. 61/1995

Maraj vzala špičatý kámen a vyryla do skály kříž . Klekli si před ním a slíbili si, že se do smrti od sebe neodloučí.
syn2000: Taussigová, Marie: Z českých luhů a hájů, Kostelní Vydří 1996

Na krku měla jednoduchý zlatý kříž , ruku zdobil zlatý náramek.
syn2006pub: Blesk, 20. 10. 1997

Za podívání stojí maják a symbolický kříž s pamětní deskou, který připomíná podobné kamenné milníky, jimiž portugalští mořeplavci značkovali objevená pobřeží dalekých světů.
syn2006pub: Mladá fronta DNES, 24. 6. 2000

Belege

Uporawszy się z naładowaniem i odesłaniem turobińskiej furmanki, a potem z wysyłką swoich rzeczy na kolej, następnego dnia udali się Niechcicowie na cmentarz, gdzie na grobie Piotrusia został świeżo postawiony kamienny krzyż, taki sam, jaki mieli już od dawna Florentyna Niechcicowa i Klemens Klicki.

Maria Dąbrowska, Noce i dnie, 1982

No więc postanowili ustalić, czyja to głowa. Zaczęli pytać, sprawdzać, kogo w tym miejscu wcześniej pochowano, bo już nawet krzyża na grobie nie było.
Tomasz Mirkowicz, Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Biskup woliński Wojciech, jeden z pierwszych apostołów Pomorza, wystawił na wałach obleganego Szczecina krzyż przeciwko krzyżowcom, niosącym jakoby chrześcijaństwo w te kraje.
Stefan Żeromski, Międzymorze, 1957

O. Kolbe pracował i modlił się gorliwie, by nawrócić i uświęcić jak najwięcej dusz, ale świadom, że „Pan Jezus w dziele Odkupienia wybrał wybrał niewątpliwie środek najważniejszy i najbardziej obfity w zasługi, to jego cierpienie”, i że właśnie przez krzyż i śmierć swoją odkupił świat — i on objął miłośnie krzyż.
Rycerz Niepokalanej nr 11, 1992

Potem zakopaliśmy mamę, wbiliśmy w postną, żółtą ziemię krzyż drewniany, okazało się, że ktoś zapomniał obstalować tabliczkę-klepsydrę, więc nieznany kuzyn wyrył na krzyżu długopisem imię i nazwisko matki, żeby nie pomylić.
Tadeusz Konwicki, Kronika wypadków miłosnych, 1976

Bardzo przeżywałam śmierć Ramzesa, choć chyba jeszcze nie wiedziałam co to śmierć. Kiedyś z tłumem dzieciaków weszłam do otwartego, parterowego domu i tam na stole leżał jakiś blady pan. Leżał na prześcieradle, w ręku trzymał krzyż a na oczach miał metalowe pieniążki.
Anita Janowska, Krzyżówka, 1996

Gdyśmy wjechali pomiędzy domy Wsi, późny tego wieczoru i niski jeszcze księżyc zrównał się akurat z kapułą cerkiewki i krzyż na szczycie, odmienny niż na kościele w Miasteczku, z ukośnym u spodu ramieniem, przesunął się w takt kroków Rajki przez jego wielką miedzianożółtą tarczę.
Wilhelm Mach, Życie duże i małe, 1984

Najbardziej wymownym obrazem, a zarazem najbardziej prawdziwym obrazem jest sam Jezus, który staje przed sytuacją krzyża. Musi w nią wejść, musi się jej poddać, aby ostatecznie otworzyć bramę do nowego życia. To przejście przez krzyż jest jednak koniecznośćią zgody na śmierć, na bycie wciągniętym w dynamikę ogołocenia.
Paweł Kosiński SJ, Obudzić serce, 2000

Nigdy nie zastanawiałem się, jaki procent wiernych zamiast krzyż nosi na piersi medaliony z Marią trzymającą małego Jezuska.
Artur Baniewicz, Afrykanka, 2005

Kiedy trwałem zagłębiony w medytacjach nad ledwie tkniętą jajecznicą, z wrót jadalni wyszedł rudobrody egzorcysta, z nieodłącznym krzyżem na łańcuszku i z nieodłącznym Sancho, który ocierając usta postępował za nim.
Krzysztoń Jerzy, Obłęd, 1983

Kabalista jest chrześcijaninem, o czym świadczy nie tylko jego strój, ale i rodzaj medytacji, jakiej się oddaje. Jej efekty widać w głębi obrazu: centrum aureoli światła zajmuje „INRI” - monogram Chrystusa na krzyżu .
Manuela Gretkowska, Podręcznik do ludzi: tom 1 i ostatni – Czaszka, 1999

Nie wiem czy więcej jest tu wierzących czy niewierzących, ale myslę, ze ta strona powinna przynjamniej pobudzić do reflekcji na istnieniem Boga i Jego miłości do człowieka.., która najlepiej ukazana została w przyjęciu cierpienia, męk i śmierć w agonii na Krzyżu ...tylko ze względu na nas... pomimo tego, dziś wielu w ogóle nie pamieta o Jezusie..lub odpycha Go z pogardą...
www.forumowisko.pl

- Przeczytałem taką książkę o średniowieczu. Żyli wtedy dziwni faceci. Chciałeś jakoś... Leżałem krzyżem całą noc. Nie potrafiłem się modlić, ale leżałem krzyżem .
Ireneusz Iredyński, Dzień oszusta. Człowiek epoki, 1995

Profil: religiös-kinetisch

Profil: religiös-kinetisch

Definition

kříž

Eine Geste, ein rituelles Zeichen, das durch gläubige Menschen mit der Hand auf Stirn und dem Oberkörper bzw. durch Priester in der Luft als Segenszeichen gemacht wird.

Im Gegensatz zu kříž (religiös-symbolisches Profil) nicht materiell, sondern symbolisch.

Definition

krzyż

Eine Geste, ein rituelles Zeichen, das durch gläubige Menschen mit der Hand auf Stirn und dem Oberkörper bzw. durch Priester in der Luft als Segenszeichen gemacht wird.
Im Gegensatz zu krzyż (religiös-symbolisches Profil) nicht materiell, sondern symbolisch.

Konnotationen

  • Messe, Frömmigkeit, Aberglaube

Konnotationen

  • Messe, Frömmigkeit, Aberglaube

Lexikalische Relationen

Hyperonyme

  • obřad ‘Ritual, Zeremonie’
  • znak ‘Zeichen’
  • posunek ‘Geste, Gebärde, Grimasse’
  • symbolické gesto ‘symbolische Geste’
  • čin ‘Tat, Handlung’

Kohyponyme

  • kleknutí (na kolena) ‘Kniefall’
  • sepnutí rukou
    ‘Falten der Hände zum Gebet’
  • žehnání ‘Segnung, Segen’

Lexikalische Relationen

[Für dieses Profil wurden keine lexikalischen Relationen gefunden.]

Wortbildungen

Substantive

  • křížek2 ‘ein kleines Kreuzzeichen’, vgl. udělala mu na čele křížek ‘sie machte ihm an der Stirn ein kleines Kreuzzeichen’

Verben

  • křižovat se1 ‘sich bekreuzigen, das Kreuz über Stirn und Brust machen’, vgl. chodci ustupovali pohřebnímu průvodu z cesty a křižovali se ‘die Fußgänger haben dem Begräbniszug Platz gemacht und bekreuzigten sich’
  • pokřižovat se perfektiv ‘sich bekreuzigen, das Kreuz über Stirn und Brust machen’, vgl. pokřižoval se a vyšel z kostela ‘er bekreuzigte sich und verließ die Kirche’

Wortbildungen

Substantive

  • krzyżyk2 ‘Geste: kleines Kreuzzeichen’, vgl znaczyć krzyżyk na czole ‘ein Kreuzzeichen auf die Stirn machen’

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • dělat/ udělat kříž: <někdo> dělá/ udělá nad <někým, něčím> kříž/ ein Kreuz über jmdn., etw. machen ‘jmdn., etw. für hoffnungslos halten, etw. definitiv aufgeben’, vgl. když byl v roce 1969 zatčen, musel nad svou kariérou kunsthistorika udělat kříž ‘als er 1969 verhaftet wurde, musste er seine kunsthistorische Karriere definitiv aufgeben’
  • znamenat se/ poznamenat se křížem: <někdo> se znamená křížem ‘sich bekreuzigen, das Kreuz über Stirn und Brust machen’

Kollokationen

  • dělat kříž
  • dělat někomu na čele kříž
  • znamení kříže

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • krzyż/ krzyżyk na drogę [wörtl. Kreuz auf den Weg] ‘häufig ironisch verwendete Abschiedsformel, mit welcher der Sprecher ausdrückt, dass er wegen der Trennung nicht besonders traurig ist’
  • przeżegnać się krzyżem / sich bekreuzigen
  • postawić na czymś krzyż/ krzyżykumgangssprachlich [wörtl. auf etw. ein Kreuz stellen] ‘etw. für verloren erklären’
  • znak krzyża / Kreuzzeichen

Kollokationen

  • znaczyć komuś krzyż na czole

Belege

Dělat kříž před kostelem je pozdrav křesťana, stejně jako skauti zdraví sebe a své vlajky skautským pozdravem. Děláme kříž proto, abychom dali vědět lidem, že věříme v Boha Trojjediného a uznáváme, že jsme křížem byli zachráněni.
syn: Reinsberg, Jiří: Hospodin rozjasnil svou tvář, Praha 2004

Když po skončení modlitby dělali kříž, zazdálo se jim, že všichni, jak tam stáli kolem stolu a modlili se, mysleli v tu chvíli na ty dva venku, protože je zahlédli na okamžik ve svých očích, než se sklopily na prostřený stůl.
syn: Švestka, Karel: Couvání do času, Praha 1997

Popelem, který je prastarým starozákonním symbolem pokání, pokory, kajícnosti a pomíjivosti, pak kněz dělá věřícím na čele znamení kříže.
syn2000: Mladá fronta DNES, 12. 2. 1997

Sedmkrát během bohoslužby se věřící křižuje. Znamením kříže se znamená na týchž třech místech, na nichž se kněz dotýká křtěnce při křestním obřadu: na čele, na ústech a na hrudi. Tak křesťan křtí sám sebe při každé bohoslužbě znovu.
www.google.com (19.06.2011)

Belege

 

ANTEK i STASIEK czynią błyskawiczny znak krzyża, klękają na jedno kolano, na dwa, znowu na jedno i wstają.
Marian Pankowski, Ksiądz Helena: wybór utworów dramatycznych, 1996

Kątem oka Anna obserwuje, jak Stelios kreśli trzykrotnie od prawej do lewej znak krzyża, muska wargami ikonostas.
Ewa Cechnicka, Znak Anny, 1997

Atak na hotele widzi przypadkiem Ingeborga Klein, która z niemieckimi wolontariuszami rozwozi dary. Chcą natychmiast wracać do Niemiec. Zostawiają paczki pod opieką parafii. Jeden z wolontariuszy jest zakonnikiem, udziela Annie i Małgorzacie Rysiównom błogosławieństwa na ciężkie czasy.
- Staliśmy wszyscy w kuchni w naszym domku, a on żegnał nas krzyżem świętym, dreszcze szły po plecach.
Małgorzata Szejnert, Czarny ogród, 2007

Profil: emblematisch

Profil: emblematisch

Definition

kříž

Eine Auszeichnung mit dem Motiv des Kreuzes oder im Namen bzw. im Emblem von Organisationen (z. B. Červený kříž/ Rotes Kreuz), die durch ein Kreuz symbolisiert werden sowie häufig auch auf Staatsflaggen.

Bei dieser Profilierung lässt sich oft nur ein indirekter Bezug zum Christentum finden.

Definition

krzyż

Eine Auszeichnung mit dem Motiv des Kreuzes oder im Namen bzw. im Emblem von Organisationen (z.B. Czerwony Krzyż ‘Rotes Kreuz’), die durch ein Kreuz symbolisiert werden sowie häufig auch auf Staatsflaggen.
Bei dieser Profilierung lässt sich oft nur ein indirekter Bezug zum Christentum finden.

Konnotationen

  • Tapferkeit, Zivilcourage, Ehre

Konnotationen

  • Tapferkeit, Zivilcourage, Ehre

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • odznak ‘Abzeichen’
  • medaile ‘Medaille’
  • řád ‘Orden’
  • plackaumgangssprachlich ‘Platte’
  • metálumgangssprachlich ‘Metall’

Hyperonyme

  • vyznamenání ‘Auszeichnung’

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • medal / Medaille
  • odznaczenie / Auszeichnung
  • odznaka / Auszeichnung
  • order / Orden

Wortbildungen

Substantive

  • křížek3 ‘Kreuz als Schriftzeichen mit der Bedeutung „gestorben“ oder „an Sonn- und Feiertagen“ in Fahrplänen’

Wortbildungen

Substantive

 

  • krzyżyk3 ‘Kreuzchen, kleines Kreuz’

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • hákový kříž ‘Hakenkreuz’
  • kříž za zásluhy ‘Verdienstkreuz;eine Auszeichnung, die für besondere Leistungen für die Gesellschaft oder Allgemeinheit meistens von einem Staat verliehen wird’
  • slovenský kříž [wörtl. slowakisches Kreuz] ‘Doppelkreuz, ein Kreuz mit zwei waagerechten Querbalken als Bestandteil des slowakischen Staatswappens’
  • válečný kříž [wörtl. Kriegskreuz] ‘Auszeichnung für Verdienste im Krieg’
  • výstražný kříž ‘Warnkreuz, Andreaskreuz’
  • země helvétského kříže/ das Land des helvetischen Kreuzes ‘Schweiz’

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • Czerwony Krzyż / Rotes Kreuz ‘internationale Hilfsorganisation’
  • Krzyż Armii Krajowej ‘polnische, militärische Auszeichnung’
  • krzyż harcerski  / Pfadfinderkreuz
  • krzyż maltański / Malteserkreuz ‘Symbol des Malteser Ordens’
  • Krzyż Partyzancki ‘polnische, militärische Auszeichnung’
  • Krzyż Walecznych ‘polnische, militärische Auszeichnung’
  • Krzyż orderu Virtuti Militari ‘polnische, militärische Auszeichnung’
  • Polski Czerwony Krzyż ‘polnische Unterorganisation des Internationalen Roten Kreuzes’

Kollokationen

  • dostać krzyż <czegoś>
  • otrzymać krzyż <czegoś>
  • order krzyża
  • oznaka krzyża
  • uhonorować <kogoś> krzyżem <czegoś>
  • odynaczyć <kogoś> krzyżem <czegoś>

Belege

Kapitán Helmut Cords, pětadvacetiletý veterán z ruské fronty, dostal Železný kříž za statečnost.
syn: Ryan, Cornelius: Poslední bitva, Praha 1993

Popis znaku. Na modrém štítu dva žluté ozdobné kříže na zkřížených žerdích, obě doprovázené žlutou osmicípou hvězdou, v patě štítu žlutá přepásaná lilie.
www. google.com (14.04.2011)

Červený kříž v bílém poli je znakem Milána. Pochází ze středověkých křížových výprav stejně jako had pojídající muže na druhé straně firemního emblému.
www.google.com (19.06.2011)

Znak červeného kříže na bílém poli je primárně určen k ochraně zdravotníků, zdravotnických objektů a materiálu, jakož i raněných a nemocných osob (ochranná funkce) : ...
www.google.com (19.06.2011)

Ve městech naleznete hustou síť lékáren, na které upozorňuje svítící zelený kříž a jež mají přibližně stejnou otevírací dobu jako obchody (od 9 do 19 až 20 hod.).
www.google.com (19.06.2011)

Belege

Na kieszeni munduru przypięty Krzyż Walecznych na biało-wiśniowej wstążce.
Kazimierz Orłoś, Niebieski szklarz, 1996

Zaciekle czyściłem „Sidolem” krzyż harcerski, cyfry i lilijkę.
Jerzy Stawiński, Piszczyk, 1997

Pierwszy: Rozwód ministra propagandy i najsłynniejszej posiadaczki Krzyża Niemieckiej Matki (za dzieci) to kompromitacja za duża.
Janusz Rudnicki, Mój Wehrmacht, 2004

Na tym zdjęciu młody chłopak, z krzyżem na piersi, z figlarnie opadającym na czoło kosmykiem jasnych, niemal białych włosów, patrzy w obiektyw z uśmiechem tak pełnym szczęścia, jakby chciał opowiedzieć, wykrzyczeć, wyśpiewać wszystkim, że rozwiązał właśnie tajemnicę bytu. Chłopiec trzyma w ręku metalowy drąg, którym przed chwilą, na innym zdjęciu, miażdżył głowy swych sąsiadów, Żydów.
Komar Michał, O obrotach losów i ciał, 1998

Formalne kompetencje w tym względzie najlepiej streszcza mój nekrolog: doktor nauk humanistycznych, krytyk literacki i teatralny, nauczyciel akademicki na uniwersytetach i w wyższych szkołach artystycznych, publicysta, autor przekładów arcydzieł literatur zachodnich, popularny felietonista radiowy i telewizyjny, prorektor PWST w Warszawie w latach 1960-1980, wiceprzewodniczący Narodowej Rady Kultury w latach osiemdziesiątych, autor licznych książek z dziedziny historii kultury europejskiej, wykładowca w liceum ogólnokształcącym w Warszawie w latach dziewięćdziesiątych, odznaczony Krzyżem Powstańczym i wieloma innymi orderami, komandor Orderu Odrodzenia Polski.
Jerzy Adamski, Świat jako niespełnienie albo Samobójstwo Don Juana, 2000

BH SA kieruje z kolei Cezary Stypułkowski, były działacz SZSP, znajomy Aleksandra Kwaśniewskiego (w pierwszych tygodniach swego urzędowania prezydent Kwaśniewski odznaczył prezesa BH Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski).
Gabryel Piotr, Zieleniewski Marek, Piąta władza czyli Kto naprawdę rządzi Polską?, 1998

Przed nim, gdzieś za horyzontem, leżało lotnisko Udorn.
Za czyn ten gen. Momyer udekorował go w kilka dni później Krzyżem Sił Powietrznych.
Jerzy Gotowała, Najkrócej żyją motyle: lotnictwo rozpoznawcze wciąż niezbędne, 1996

Przed miesiącem zaprzestał poszukiwań. W walizce piętrzył się stos druków i listów, w których odpowiedź brzmiała „nie”. Były tam pieczątki Czerwonego i Białego Krzyża , Urzędu Repatriacyjnego, Jointu, Hiasu, pieczątki szwajcarskie, londyńskie, niemieckie.
Ida Fink, Ślady, 1996

Na ulicach panowała pustka i cisza. Auta kursowały prawie wyłącznie z chorągiewkami Czerwonego Krzyża .
Bruno Jasieński, Palę Paryż, 1974

Dole z żoną Elizabeth, prezesem Amerykańskiego Czerwonego Krzyża , zarobili 583 869 dolarów, od czego zapłacili 136 484 dolary podatku.
Stanisław Głąbiński, Polityka po amerykańsku, 1996

Profil: psychologisch

Profil: psychologisch

Definition

kříž

Körperliches oder psychisches Leiden, große Sorgen, Kummer oder Unannehmlichkeiten; eine metonymische Übertragung, die auf das Leiden Christi am Kreuz zurückgeht.

Definition

krzyż

Körperliches oder psychisches Leiden, große Sorgen, Kummer oder Unannehmlichkeiten; eine metonymische Übertragung, die auf das Leiden Christi auf dem Kreuz zurückgeht.

Konnotationen

  • Kinder, Krankheiten, Schicksal

Konnotationen

  • Kinder, Krankheiten, Schicksal

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • očistec ‘Fegefeuer (psychologisches Profil)’
  • peklo ‘Hölle (psychologisches Profil)’
  • soužení ‘Leiden, Qual’
  • trápení ‘Leiden, Qual’

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • cierpienie ‘Leiden’
  • czyściec ‘Fegefeuer (psychologisches Profil)’
  • piekło ‘Hölle (psychologisches Profil)’

Wortbildungen

[Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]

Wortbildungen

[Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • mít kříž: <někdo> má s <někým> kříž/ sein Kreuz mit jmdm. haben ‘jmd. macht jmdm. das Leben schwer’
  • být kříž: s <někým, něčím> je kříž/ es ist ein Kreuz mit jmdm., etw. ‘jmd., etw. erschwert das Leben, verursacht Probleme’
  • nést kříž: <někdo> nese <nějak> (svůj) kříž <něčeho>/ sein Kreuz tragen ‘sein Leiden ertragen’, vgl. statečně nesl kříž své nemoci ‘er ertrug tapfer das Leiden seiner Krankheit’; trpělivě nesla svůj kříž ‘sie ertrug geduldig ihr Leiden’
  • snášet kříž: <někdo> snáší <nějak> (svůj) kříž <něčeho> [wörtl. (sein) Kreuz ertragen] ‘sein Leiden ertragen’, vgl. trpělivě snášel kříž života ‘geduldig ertrug er die Leiden des Lebens’

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • dźwigać swój krzyż : <ktoś> dźwiga swój krzyż/ sein Kreuz tragen ‘unter etw. leiden, durch etw. Unannehmlichkeiten, Probleme haben; Anspielung auf Jesus, der nach christlicher Vorstellung bereitwillig für die sündigen Menschen in den Tod gegangen ist’
  • mieć krzyż pański : mieć z <kimś/ czymś> krzyż pański/ [wörtl. mit jmdm./etw. das Kreuz des Herren haben]/ mit jmdm. sein Kreuz haben ‘durch jmdn./etw. Probleme, Sorgen haben’
  • wygląda jak z krzyża zdjęty : <ktoś> wygląda jak z krzyża zdjęty/ [wörtl. aussehen wie vom Kreuz genommen]/ mehr tot als lebendig aussehen ‘über jmdn., der sehr erschöpft oder unglücklich aussieht’

Kollokoationen

  • ciężki krzyż
  • krzyż choroby
  • krzyż samotności
  • krzyż starości
  • własny krzyż

Belege

Vědomí krve přehlušuje, oslabuje a ničí vědomí rozumu. Vědomí rozumu ochromuje vědomí krve a krev pohlcuje. Všichni máme oba druhy vědomí. A ty stojí proti sobě. Už tak zůstanou. A to je náš kříž .
syn: Lawrence, David Herbert: Studie z klasické americké literatury, Brno 1997

Nyní sem dorazili další členové rodiny Dabneyových včetně matky Trixie a dvou větších Krtků spolu s jednou ze starších dospívajících dcer, jež měla pořádné bříško, ale byla pod tím svým křížem těhotenství dojemně krásná. Doprovázel ji její neohrabaný, uhrovitý pubertální manžel.
syn: Styron, William: Ráno na pobřeží, Praha 1995

Belege

- Urodzę dziecko, a potem oddam w dobre ręce. Wrócę do domu i nikt nie będzie wiedział.
- Jak ciebie znam i tego zaniedbasz. Uznasz, że musisz dźwigać krzyż do końca. I powleczesz się z dzieckiem przez całe życie.
- One mi pomogą. To zakonnice.
Ewa Przybylska, Dotyk motyla, 1995

Lecz choć stale tak bardzo cierpicie, swój pluszowy dźwigając wciąż krzyż, niebywale się sprawnie kręcicie, by załatwić wyjazd a Paris!
Janusz Szpotański, Zebrane utwory poetyckie, 1990

O, tu masz szczęście wypisane, moja złociuteńka, a tu krzyż. Ale między szczęściem a krzyżem nie widać u ciebie niezgody.
Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, 1996

Służenie biednym nie jest krzyżem, który są zmuszone nieść.
Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 1999-08-16

Niesienie śmierci - świadomości umierania na raka, na białaczkę, na AIDS... świadomość towarzyszenia umierającemu jest krzyżem bardzo bolesnym.
Gazeta Radomszczańska, 2009-01-04

Może za mało modliłam się za nią, może za mało ją kochałam? Liczyłam, że ma Wiesława, że on ją kocha, nie chciałam wtrącać się między nich. A teraz ona ciuła, gromadzi, skrzętna, zapobiegliwa i pełna żalu do świata i ludzi. Zgorzkniała. Nie dba o pracę, godziny upływają jej w biurze na niczym, jest niedobra dla męża, nieprzytomnie i chyba głupio kocha dzieci. Moja Irenka to moja wina i mój krzyż.
Teresa Bojarska, Świtanie, przemijanie, 1996

Profil: geometrisch

Profil: geometrisch

Definition

kříž

Etwas, dessen Form aus zwei sich (rechtwinklig) schneidenden Linien besteht, vgl. astronom. Jižní kříž ‘Kreuz des Südens’.

In den slawischen Sprachen werden die Funktionen von kříž (geometrisches Profil) oft durch Diminutiva vertreten.

Definition

krzyż

Etwas, dessen Form aus zwei sich (rechtwinklig) schneidenden Linien besteht, vgl. astronom. Krzyż Południa ‘Kreuz des Südens’.
In den slawischen Sprachen werden die Funktionen von krzyż (geometrisches Profil) oft durch Diminutiva vertreten.

Konnotationen

[Für dieses Profil wurden keine Konnotationen gefunden.]

Konnotationen

[Für dieses Profil wurden keine Konnotationen gefunden.]

Lexikalische Relationen

Hyperonyme

  • tvar ‘Form’
  • geometrický obrazec ‘geometrische Figur’

Kohyponyme

  • kruh ‘Kreis’
  • kosočtverec ‘Raute’

Lexikalische Relationen

[Für dieses Profil wurden keine lexikalischen Relationen gefunden.]

Wortbildungen

Substantive

  • křižák2 ‘Kreuzspinne; eine Radnetzspinne, die auf dem Hinterleib ein kreuzähnliches Motiv hat’
  • křížek4 Diminutiv ‘ein kleines Kreuz (geometrisches Profil)’, vgl. podepsala se třemi křížky ‘sie hat mit drei Kreuzen unterschrieben’
  • kříženec ‘Mischling’
  • křižník ‘Kreuzer; ein großes Kriegsschiff’
  • křižovatka ‘Kreuzung’
  • křížovka ‘Kreuzworträtsel’

Verben

  • křížit1 ‘kreuzen’, vgl. křížit ruce ‘die Arme kreuzen’
  • křížit2, übertragen ‘durchkreuzen, vereiteln’, vgl. nemoc mi kříží plány ‘die Krankheit durchkreuzt meine Pläne’
  • křížit3, übertragen ‘kreuzen, Pflanzen oder Tiere verschiedener Arten miteinander paaren’, vgl. Mendel mezi sebou křížil rostliny hrachu ‘Mendel kreuzte die Erbsenpflanzen miteinander’
  • křížit se1 ‘sich kreuzen’, vgl. křížily se tam obchodní cesty ‘es kreuzten sich dort die Handelswege’, na Floře se kříží tramvaje v několika směrech ‘an der Station Flora kreuzen sich die Straßenbahnlinien aus mehreren Richtungen’
  • křížit se2, übertragen ‘sich kreuzen, einander entgegenstehen’, vgl. jejich zájmy se kříží ‘ihre Interessen laufen sich zuwider’
  • křížit se3, übertragen ‘(bei Pflanzen, Tieren) sich kreuzen, sich mit einer unterschiedlichen Art paaren’, vgl. psi se kříží s vlky ‘Hunde kreuzen sich mit Wölfen’
  • křižovat2 ‘kreuzen, durchkreuzen, überqueren’, vgl. místnost křižovaly prádelní šňůry ‘den Raum duchkreuzten die Wäscheleinen’; silnice křižovala železniční trať ‘die Straße kreuzte eine Bahnlinie’
  • křižovat3 ‘durchkreuzen, sich hin und her bewegen’, vgl. člun křižoval jezero ‘das Boot durchkreuzte den See’; hejna ptáků křižovala oblohu ‘Vogelschwärme durchkreuzten den Himmel’
  • křižovat se2 ‘sich kreuzen’, vgl. rachejtle se křižovaly nad jezerem ‘die Raketen kreuzten sich über dem See’; silnice se tam křižuje s železniční tratí ‘die Straße kreuzt dort eine Bahnlinie’
  • křižovat se3, übertragen ‘sich überschneiden, sich begegnen’, vgl. křižují se tam dva světy ‘es begegnen sich dort zwei Welten’
  • překřížit pf. ‘kreuzen’, vgl. překřížit nohy ‘die Beine kreuzen’
  • překřížit se pf. ‘sich kreuzen’, vgl. dráhy planet se překřížily ‘die Planetenbahnen kreuzten sich’
  • zkřížit1 pf. ‘kreuzen’, vgl. zkřížil ruce na prsou ‘er kreuzte die Arme auf der Brust übereinander’
  • zkřížit2, übertragen pf. ‘durchkreuzen, vereiteln’, vgl. zkřížil mu plány ‘er hat seine Pläne durchkreuzt’
  • zkřížit3, übertragen pf. ‘kreuzen, Pflanzen oder Tiere verschiedener Arten miteinander paaren’
  • zkřížit se1 pf. ‘sich kreuzen’, vgl. stopy se zkřížily ‘die Spuren kreuzten sich
  • zkřížit se2, übertragen pf. ‘sich kreuzen, einander entgegenstehen’, vgl. zájmy obou měst se zkřížily ‘die Interessen der beiden Städte sind sich zuwidergelaufen’
  • zkřížit se3, übertragen pf. ‘(bei Pflanzen, Tieren) sich kreuzen, sich mit einer unterschiedlichen Art paaren’

Adjektive

  • křížkový ‘Kreuz-’, vgl. křížkový steh ‘Kreuzstich; Zierstich aus zwei sich schräg kreuzenden Stichen’
  • křížový2 ‘Kreuz-, in Relation zu kříž (geometrisches Profil) stehend’, vgl. křížová klenba ‘Kreuzgewölbe; aus zwei sich rechtwinklig überschneidenden Tonnengewölben bestehender Gang’

Adverbien

  • křížem ‘kreuzweise’, vgl. rajčata prořízneme křížem ‘die Tomaten werden kreuzweise durchgeschnitten’

Wortbildungen

Substantive

  • krzyżak1, umgangssprachlich ‘Kreuz(stück)’, vgl. krzyżak obrotowy ‘Drehkreuz’, krzyżak do choinki ‘Weihnachtsbaumständer’
  • krzyżak2 ‘Kreuzspinne’
  • krzyżak3 ‘Kreuzfuchs’
  • krzyżodziób ‘Kreuzschnabel’
  • krzyżówka1‘Kreuzworträtsel’
  • krzyżówka2 ‘biologisch; Kreuzung’, vgl. muł jest krzyżówką konia z osłem ‘das Maultier ist eine Kreuzung aus Pferd und Esel’
  • krzyżówka3, umgangssprachlich ‘(Straßen-)Kreuzung’
  • krzyżówka4 ‘Stockente’
  • krzyżówkowiczumgangssprachlich ‘Kreuzworträtsler, jmd., der viele Kreuzworträtsel löst’
  • krzyżyk4 ‘Kreuzchen, kleines Kreuz’, vgl. podpisać się krzyżykiem ‘mit einem Kreuz unterschreiben’
  • krzyżyk5 ‘Zeichen in der Musik, das die Erhöhung einer Note um einen Halbton bezeichnet’
  • krzyżyk6, umgangssprachlich ‘zehn Lebensjahre’
  • skrzyżowanie‘(Straßen-)Kreuzung’ 

Verben

  • krzyżować2 ‘kreuzen, etwas kreuzweise übereinander legen’, vgl. krzyżować ręce ‘die Arme kreuzen’
  • krzyżować3 ‘kreuzen, verschiedene Tierarten, Pflanzensorten miteinander paaren’
  • krzyżować4, buchsprachlich ‘durchkreuzen, vereitelt werden’, vgl. krzyżować  plany ‘Pläne durchkreuzen’ 
  • krzyżować się1 ‘sich kreuzen’, vgl. ich drogi ciągle się krzyżowały ‘ihre Wege kreuzten sich ständig’
  • krzyżować się2 ‘(bei Pflanzen, Tieren) sich kreuzen, sich mit einer unterschiedlichen Art paaren’
  • krzyżować się3 ‘sich kreuzen, einander entgegenstehen’
  • pokrzyżować ‘durchkreuzen, vereitelt werden’, vgl. Zmiana pogody pokrzyżowała jego plany. ‘Der Wetterwechsel hat seine Pläne durchkreuzt.’
  • skrzyżować1 ‘kreuzen,etwas kreuzweise übereinander legen’
  • skrzyżować2 ‘kreuzen, verschiedene Tierarten, Pflanzensorten miteinander paaren’
  • skrzyżować się1 ‘sich kreuzen’, vgl. ich spojrzenia skrzyżowały się ‘ihre Blicke kreuzten sich’
  • skrzyżować się2 ‘sich kreuzen, sich vermischen, sich mit einer unterschiedlichen Art paaren’

Adjektive

  • krzyżowy2 ‘kreuzförmig, Kreuz-’

Adverbien

  • krzyżowo ‘kreuzweise, über Kreuz’
  • na krzyż1'kreuzweise, überkteutzt', vgl. szelki zapięte na krzyż ‘überkreuzte träger’
  • na krzyż2, scherzhaft ‘sehr wenig, ein paar’, vgl. kilka osób na krzyż ‘eine Hand voll von Leuten’
  •  

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • Jižní kříž/ Kreuz des Südens ‘Sternzeichen des südlichen Himmels’
  • křížem krážem/ kreuz und quer, vgl. procestoval Kanadu křížem krážem ‘er ist kreuz und quer durch Kanada gereist’

Kollokationen

  • do kříže
  • tvar kříže

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • Krzyż Południa / Kreuz des Südens ‘Sternbild des südlichen Himmels’
  • Krzyż Północy / Kreuz des Nordens ‘Sternbild des nördlichen Himmels’
  • krzyż żebrowy / Kreuzgewölbe

Kollokationen

  • krzyż równoramienny
  • kształt krzyża
  • w kształcie krzyża
  • w formie krzyża

Belege

Když vzápětí někteří kormoráni vzlétnou, jejich silueta připomíná letící kříž . Tu nad hlavami zakrouží třicet, tu padesát černých křížů .
syn2006pub: Mladá fronta DNES, 28. 2. 2003

Vítězný dokument líčí hrůzný osud vězněného chlapce, který si z ostnatého drátu zhotovil kříž a spolkl ho v zoufalé naději, že ho zranění dostane z pekla každodenní šikany a týrání.
syn2009pub: Právo, 12. 4. 2000

Muž je 178 centimetrů vysoký, střední postavy, má hnědé vlasy kratšího střihu, zelené oči a jizvu na pravé tváři ve tvaru kříže velikou asi jeden centimetr.
syn2006pub: Mladá fronta DNES, 20. 5. 1999

Dobrý truhlář má mnohem lepší představu o tom, po jaké vzdálenosti je třeba prkna či desku podepřít trámy. Ty se kladou buď vodorovně, nebo do kříže podle potřeb konkrétního tvaru podlahové plochy patra.
syn: Bydlení, stavby, reality, č. 1/2008

Dobrý den, sháním kříž bubnu na pračku Bosch maxx 5, výrobní číslo -WLX20160BY/12FD8606 800099.
www.google.com (28.07.2011)

Jemnou vodorovnou ustanovkou posunujeme dalekohled směrem k pravému okraji nivelační rysky. Pokud se ryska odchýlí od zvoleného bodu, je třeba provést rektifikaci. Rektifikace se provede pootočením clonky nitkového kříže .
www.google.com (20.06.2011)

Popis každého krystalu se provádí vzhledem k referenčním souřadným osám, které se obecně označují jako krystalografické osy nebo krystalografický osní kříž . Většinou bývají rovnoběžné s hranami význačných krystalových ploch nebo kolmé na roviny symetrie krystalu. V ideálním případě jsou krystalografické osy rovnoběžné s hranami základní strukturní buňky.
www.google.com (20.06.2011)

Belege

Podczas ruchu porozumiewali się z daleka na migi - trzy palce prawej ręki - trzy piwa; dwa palce lewej - dwie sodowe; palce na krzyż - szprycer. To było praktyczne - Henek nie musiał czekać, a zatem nie miał „tabaki” na rewirze i mniej szturchańców dostawał od kelnerów .
Henryk Worcell, Zaklęte rewiry, 1989

Pająk zaczął się zmniejszać, wrócił do swej normalnej wielkości, zmniejszyła się również jego pajęczyna i muchy w jedno oka mgnienie rozszarpały go na strzępy, mszcząc się w ten sposób za klęskę swych towarzyszek. Królowa much uniosła z sobą jako trofeum krzyż , zdarty niby skalp z pleców pająka.
Jan Brzechwa, Akademia pana Kleksa, 1996

- Tam nie ma Papuas, twoja widzi znak na drzwi!
- Czy masz na myśli te dwie złożone na krzyż gałęzie? - zapytał młodzieniec.
- Teraz twoja dobrze mówi - potaknął boss-boy. - Taki znak mówi: nikogo nie ma, twoja nie wchodź, duchy pilnują dom! Twoja nie słucha, będzie mnóstwo bardzo źle! Twoja zostawi bagaż w lesie i buduje taki znak naokoło, nikt nie ruszy! Twoja rozumie?
Alfred Szklarski, Tomek wśród łowców głów, 1996

Ja go widziałem, jak czołgał się po podłodze, jak bał się ciemności. Jak cieszył się uciechą kretyna, kiedy mu się pokazało dwa palce na krzyż . A potem wystarczyło na niego krzyknąć, żeby trząsł się ze strachu.
Sławomir Mrożek, Teatr 4 (Rzeźnia 1973, Drugie danie 1968, Vatzlav 1970, Dom na granicy 1967, Testarium 1967), 1997

Na dole nie było lepiej. Rozstrzeliwane lipowe liście oblepiły okno werandy. W kuchni pękła szyba, ale na szczęście nie wypadła, więc natychmiast skleiłam ją poloplastrem, na krzyż , a potem patrzyłam przez to zaklejone okno na niecodzienne widowisko, które zaprojektowała natura.
Hanna Kowalewska, Tego lata, w Zawrociu, 1998

Oddzielenie nowego ustroju od starego grubą kreską rzadko kiedy się w dziejach udawało, a nigdy trwale i zupełnie. Oto ogłoszono, że chce się całą przeszłość przekreślić, odgrodzić od tego, co jest i będzie, grubą kreską graniczną. Wałęsa zwalcza zaś tę koncepcję, bo chce rozrachunków i przekreśla grubą kreskę. Obraz graficzny przekreślonej grubej kreski to dziwnym trafem znak krzyża , który wszędzie teraz wyłazi.
Jerzy Urban, Klątwa Urbana, 1996

Śnieżnobiały obelisk zakończony żelaznym krzyżem , wyższy od człowieka, tak że na krzyż można było spojrzeć, jedynie zadzierając głowę, obok wstęga marmuru, zwinięta w ustawioną pionowo pętlę, powykręcaną, zwichniętą; ni to płatek kwiatu, ni obrys serca, może łodyżka, co zwiędła przedwcześnie, złamana wpół, dotykająca ziemi końcem, który przecież miał rosnąć wysoko.
Włodzimierz Kowalewski, Bóg zapłacz!, 2000

Łabędź (łac. Cygnus, dop. Cygni, skrot Cyg) – jeden z bardziej wyrazistych gwiazdozbiorów nieba północnego. Ze względu na to, że jego najjaśniejsze gwiazdy układają się na niebie w kształt krzyża, czasem nazywany jest Krzyżem Północy (analogia do Krzyża Południa). Gwiazdozbiór znajduje się w obrębie Drogi Mlecznej.
Wikipedia.pl [2009-05-12]

Profil: anatomisch

Profil: anatomisch

Definition

kříž

Unterer Teil des Rückens.

Definition

krzyż

Unterer Teil des Rückens.

Konnotationen

  • stechender Schmerz

Konnotationen

  • stechender Schmerz

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • záda ‘Rücken’
  • pátéř ‘Wirbelsäule’
  • hřbetveraltet ‘Rücken’

Lexikalische Relationen

Synonyme

  • kręgosłup / Wirbelsäule

Wortbildungen

Adjektive

  • křížový3 ‘Kreuz-’, vgl. křížová kost/ Kreuzbein ‘die letzten 5 Wirbel, die zu einem keilförmigen Knochen zusammengewachsen sind’

Wortbildungen

Substantive

  • krzyżowa ‘Rückenfleisch vom Rind’

Adjektive

  • krzyżowy3 ‘Kreuz-’, vgl. bóle krzyżowe ‘Kreuzschmerzen’; kość krzyżowa ‘Kreuzband’

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • cítit v kříži: <někdo> cítí <něco> v kříži ‘etw. (Unangenehmes) vorausahnen’
  • křížová kostanatomisch ‘Kreuzbein’
  • křížový obratelanatomisch ‘Kreuzwirbel’

Kollokationen

  • bolest v kříži
  • narazit si kříž
  • natáhnout si kříž

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

  • ze strachu mróz biega po krzyżu : ze strachu mróz biega <komuś> po krzyżu [wörtl. vor Angst läuft jmdm. der Frost übers Kreuz]/ jmdm. es läuft eiskalt über den Rücken ‘über jmdn., der sehr große Angst hat’
  • dostać po krzyżu : <ktoś> dostał po krzyżu/ [wörtl. aufs Kreuz bekommen] ‘verprügelt werden; gedemütigt werden’
  • łamie krzyż / w krzyżu : łamie <kogoś> w krzyżu/ [wörtl. es bricht jemanden das Kreuz] ‘kann man sagen, wenn man sehr starke Rückenschmerzen hat’

Kollokationen

  • ból krzyża
  • krzyż boli

Belege

U bazénu před Luciinou vilou seděli Benno, Helena, Harýk a Lexa a učili Lucii skákat do vody saltem nazad. Skočila a nabila si kříž , protože vylezla celá křivá.
syn2000: Škvorecký, Josef: Prima sezóna, Praha 1991

Druhý den po podání začaly silné bolesti v kříži . Po třech dnech ustaly a začala bolest v podbřišku, která trvala jeden týden.
syn2000: Homeopatie, ročník 1998

Projevy:silná bolest v kříži , která vystřeluje do nohy. Stěží se vracíte do původní polohy. Například se nemůžete narovnat, pokud jste se předtím sklonili.
www.google.com (20.06.2011)

Dal jsem se do zpěvu sám a jsem si jist, že můj elán by strhl ostatní, kdyby lord George právě v okamžiku, kdy jsem se dostal ke čtvrté zelené láhvi pověšené na stěně, nebyl s rozmachem hodil truhlík s municí a nezasáhl mě do kříže .
syn: Ryan, Patrick: Jak jsem vyhrál válku, Praha 2002

Jestliže cítíte tlak vedle páteře..nad křížem , jsou to ledviny. Hlavně to nenechávejte být! Jsou s tím pak hodně velké problémy!
www.google.com (20.06.2011)

Belege

Tymczasem radio ciągle grało. Zmętniałe oczy uniosła w górę. serce powolutku, powolutku, jak zaczajone zwierzę, odwróciło się na bok, krew gorącą falą chlusnęła do twarzy, gardło zacisnęło się, po nogach od krzyża w dół zbiegły mrówki... Róża odłożyła robotę i ni stąd, ni zowąd rozpłakała się.
Maria Kuncewiczowa, Cudzoziemka, 1995

Nadal kręciło mi się we łbie. Połknąłem dwie pastylki naprosynu, który wożę ze sobą na bóle krzyża, i ostrożnie, jakbym siadał na gorących węglach, opuściłem się na siedzenie wozu.
Mariusz Ziomecki, Lato nieśmiertelnych, 2002

Kazimierz siedział nieporuszony, stężały i jakby oślepiony tą ciemnością; tym przenikliwiej słyszał wszystko, co się działo w tamtej izbie. Jakby jakimś niewiadomym a czułym zmysłem pojmował to wskroś ścianę: głosy rozlewnie gadające, bulgotania jakieś płynne, szmery i chichoty... Dreszcz łaskotliwy czuł w krzyżach ... Ta jakaś Honorka - domyślał się - Mrówcówna Honorka, latawica i ściwiara...
Leon Kruczkowski, Kordian i cham, 1979

Wątły głos starej kobiety snuł rozwlekłe narzekania na bóle w boku, w wątrobie, w krzyżach ...
Irena Jurgielewiczowa, Ten obcy, 1990

- Mówiłem ci, miałem kłopoty z kręgosłupem.
- Tak? U nas w rodzinie wiele osób miało kłopoty z krzyżem. - Jej ton jest zdawkowy, jakby mówiła o pogodzie. - Wywalili mnie z pracy.
Marek Bukowski, Wysłannik szatana, 1999

- Jedry twoje pałki - zaklął cicho Kajaki. - Oj, jak mnie w krzyżu boli.
Tadeusz Konwicki, Dziura w niebie, 1995

Etymologie

Aksl. križь, aus einer norditalienischen Fortsetzung des vulgärlat. cruce(m), ursprünglich Akk. des lat. crux ‘Kreuz’, ursprünglich ‘gebogener Balken, Kreuz als Werkzeug zur Hinrichtung’. Die südslawische Entlehnug hat sich bei der Mission zu den Nordslawen verbreitet. Lat. crux wahrscheinlich mit krk ‘Hals’ oder křivý ‘krumm’ verwandt (REJZEK). Im Alttschech. ist das Profil ‘Balken, an dem Christus für die Menschheit erlösenden Tod fand’ belegt; außerdem auch das Adverb křížem ‘kreuzweise, in der Form eines Kreuzes’ sowie metonymische Übertragungen wie „jíti po křížích“ ‘den Kreuzweg betend gehen’ oder „pod křížem“ ‘in einem Kreuzzug’ (SSč).

Etymologie

Seit dem 14. Jh. im Polnischen. Geht letztendlich auf lat. crux ‘Kreuz, Pfahl, Galgen’ zurück. Laut dem SEJPBrü. vermutlich im 7./8. Jh. ins Slawische aus romanisch *krō(d)že ‘Kreuz’ übernommen, dann über südslawisch * kryžь >* križь zu böhmisch * kŕižь >alttschech. křiž .

Semantischer Wandel

Für das ältere Neutschech. belegt JUNGMANN alle Profile, die auch im gegenwärtigen Tschech. vorhanden sind, vgl. 1) „než ho na křjž wbili“ ‘bevor er an das Kreuz genagelt wurde’, 2) „průwod s křjžem“ ‘Prozession mit einem Kreuz’, 3) „hrobowý křjž“ ‘Grabkreuz’, 4) „křjž na čele dělati“ ‘ein Kreuz an der Stirn machen’, 5) „křjže a wjry swaté brániti“ ‘Kreuz/ Christentum und heiligen Glauben verteidigen’, 6) „dostal křjžek“ ‘es wurde ihm ein Orden in der Form des Kreuzes verliehen’, 7) „hrozný křjž s tjm člowěkem“ ‘schreckliches Kreuz mit dem Menschen [haben]’, 8) „na křjž, křjžem, přes křjž něco položiti“ ‘etw. kreuzweise übereinander legen’, 9) „bolenj křjže, nebo w křjži“ ‘Schmerzen im Kreuz’.

PSJČ setzt die Darstellung von Jungmann in den Grundzügen fort, insgesamt werden elf stabile Bedeutungen unterschieden. Seine Erweiterungen betreffen die Grundbedeutung ‚Form oder Nachahmung der Form des Kreuzes‘. So führt PSJČ einige Konkretisierungen auf, etwa spezielle Kreuzformen und ihre symbolische, emblematische oder bildliche Bedeutung (zitiert in Originalreihenfolge: griechisches und lateinisches Kreuz, Andreaskreuz, Hakenkreuz, Maltheserkreuz, gelbes Kreuz, blaues Kreuz), das Symbol des Kreuzes als Bestandteil von Eigennamen (Rotes Kreuz, Weißes Kreuz, Feuriges Kreuz), Auszeichnungen und Orden in Form des Kreuzes (Verdienstkreuz). Auch in PSJČ findet sich die Bedeutung ‘Glaube; Christentum’ und als eigene Bedeutung „křižácké tažení“ ‘Kreuzzug’.

Diese letzten beiden Bedeutungen fehlen in SSJČ und auch hier. Ansonsten werden die Hauptlinien in beiden Wörterbüchern weitergeführt, viele der Nebenbedeutungen wurden dabei in jeweils unterschiedliche Art und Weise unter je einer der sieben Hauptbedeutungen bzw. Profilen subsumiert. Wir unterscheiden für das Tschechische sieben Profile: 1) historisch: ‘Hinrichtungsgegenstand’, 2) religiös-symbolisch: ‘Objekt des Kultes’, 3) religiös-kinetisch: ‘Geste’, 4) emblematisch: ‘Auszeichnungen und Namen von Organisationen’, 5) psychologisch: ‘Leid’, 6) geometrisch: ‘Form’, 7) anatomisch: ‘Teil des Rückens’. Das erste (‘Hinrichtungsgegenstand’), das fünfte (‘Leid’) und das siebte (‘Teil des Rückens’) sind identisch mit Profilen in den tschechischen Bedeutungswörterbüchern. Weiterhin werden zwei religiöse Profile (religiös-symbolisch und religiös-kinetisch) unterschieden, die zusammengefasst dem zweiten Profil der tschechischen Wörterbücher entsprechen. Im emblematischen Profil wurden die für PSJČ erwähnten Verwendungen des Wortes für Auszeichnungen und die Verwendung als Namensbestandteil, beispielsweise für Organisationen zusammengefasst. Ein weiteres Profil ist der Bedeutung der ‘geometrischen Form des Kreuzes’ vorbehalten.

Für den heutigen Sprachgebrauch sind zwei semantische Hauptmerkmale ausschlaggebend: das vom Kreuzestod Christi abgeleitete, kulturspezifische Symbol und Bedeutungen, die auf die geometrische Form des Kreuzes ohne Zusammenhang mit dem historischen Hinrichtungsgegenstand zurückzuführen sind. Im geometrischen Profil wird das Hauptlemma im Tschech. in Alleinstellung gemieden und tritt zumeist nur festgefügten Verbindungen und Ableitung auf. Das anatomische Profil versammelt Wortformen, die den unteren Teil der Wirbelsäule benennen. Semantisch auf die kreuzartige Form der dortigen Wirbel zurückzuführen, handelt es sich um eine alltagssprachliche, anschauliche Bezeichnung. Zumindest assoziativ schwingt allerdings die Bedeutung Leiden und die Semantik des Leidens Christi am Kreuze mit, was durch die überwiegend negative Verwendung im Zusammenhang mit Rückenschmerzen und anderen unangenehmen Dingen untermauert wird. Dies veranschaulicht neben den recherchierten Beispielen und Kollokationen auch die Wendung cítit něco v kříži ‘etw. (Unangenehmes) vorausahnen’. Das nahestehende psychologische Profil zeigt bereits einen hohen Grad an Verblassung der christlichen, ganz zu schweigen der historischen Motivation. Im Fokus des Sprechers steht wie im anatomischen Profil der eigene Alltag, die praktische Lebensführung, was sich auch an den hauptsächlich verbalen Phrasemen ablesen lässt.

Semantischer Wandel

Im vorliegenden Wörterbuch werden für das Polnische sieben Profile des Lemmas krzyż ‘Kreuz’ unterschieden, vgl. ein historisches, ein religiös-symbolisches, ein religiös- kinetisches, ein emblematisches, ein psychologisches, ein geometrisches sowie ein anatomisches Profil. Alle genannten Profile sind in der Gegenwartssprache fest verankert und weisen im Korpus eine hohe Trefferquote auf. Das historische Profil ist einem Durchschnittssprecher des Polnischen bekannt, es bezieht sich auf die Hinrichtungsmethoden im Altertum. Dieses Profil findet im Gegenwartspolnischen seine Anwendung in Texten, in denen diese Hinrichtungsmethoden thematisiert werden. Dementsprechend werden in diesem Profil keine Kollokationen aus der heutigen Alltagssprache festgehalten. Semantisch vordergründig sind beim Lemma krzyż seine religiösen und geometrischen Bedeutungen, wobei die Form des Kreuzes für die anderen Profile diachronisch primär ist. Das religiös-symbolische Profil leitet sich von der Kreuzigung Christi ab und ist in der christlichen Theologie eng mit dem Thema Schuld und Sühne verbunden, zudem wird das Symbol des Kreuzes meist mit dem Tod in Verbindung gebracht, vgl. złożyć pod krzyż [wörtl. jmdn. unters Kreuz legen] ‘jmdn. begraben’. Außerhalb der Sphäre Sacrum wird das religiöse Symbol des Kreuzes u.a. in der Kunst, Mode oder Werbung eingesetzt (vgl. Rubrik kulturelle Kontexte). Dabei tritt das ikonographische Element in den Vordergrund, dementsprechend fehlen hier Wortbildungen, die eine solche Entwicklung belegen. Das Profil religiös-kinetisch weist hingegen säkularisierte Phraseme und Kollokationen auf, vgl. krzyż/ krzyżykna drogę [wörtl. Kreuz auf den Weg] ‘häufig ironisch verwendete Abschiedsformel, mit welcher der Sprecher ausdrückt, dass er wegen der Trennung nicht besonders traurig ist’ oder postawić na czymś krzyżumgangssprachlich [wörtl. auf etw. ein Kreuz stellen] ‘etw. für verloren erklären’. Einen hohen Grad an Säkularisierung weist das psychologische Profil auf. Ähnlich jedoch wie bei den Lexemen czyściec ‘Fegefeuer’ und piekło ‘Hölle’ ist hier eine religiöse Motivation des Sprechers nicht ausgeschlossen, vgl.

Może za mało modliłam się za nią, może za mało ją kochałam? Liczyłam, że ma Wiesława, że on ją kocha, nie chciałam wtrącać się między nich. A teraz ona ciuła, gromadzi, skrzętna, zapobiegliwa i pełna żalu do świata i ludzi. Zgorzkniała. Nie dba o pracę, godziny upływają jej w biurze na niczym, jest niedobra dla męża, nieprzytomnie i chyba głupio kocha dzieci. Moja Irenka to moja wina i mój krzyż. (Teresa Bojarska, Świtanie, przemijanie, 1996)

Das anatomische Profil, welches auf die kreuzförmige Anordnung der Wirbel im unteren Teil des Rückens referiert, wird meistens im Zusammenhang mit Schmerzen in diesem Beriech gebraucht. Ähnlich beschränkt ist der Anwendungsbereich des emblematischen Profils. Das Lexem krzyż tritt in diesem Profil in Eigennamen von Organisationen (Czerwony Krzyż ‘Rotes Kreuz’) oder Auszeichnungen in Form eines Kreuzes (order ‘Orden’) auf.

In der polnischen Lexikographie werden i.d.R. sieben Bedeutungen des Lemmas krzyż, die den Profilen des SuP weitgehend entsprechen, festgehalten, vgl. 1) przedmiot w kształcie dwóch linii przecinających się pod kątem prostym ‘ein Gegenstand in der Form zweier sich rechtwinklig schneidender Linien’; 2) symbol męki Chrystusa, godło chrześcijaństwa; też: każdy przedmiot przypominający to godło ‘ein Symbol der Leiden Christi, Symbol des Christentums, auch jeder Gegenstand, welcher diesem Symbol ähnelt’; 3) cierpienie ‘Leiden’; 4) obrzędowy ruch ręką wykonywany w modlitwie albo w geście błogosławieństwa ‘ein rituales Zeichen mit der Hand, welches während des Betens oder bei der Segnung gemacht wird’; 5) odznaczenie przypominające kształtem dwie krzyżujące się linie ‘eine Auszeichnung, die in ihrer Form an zwei sich schneidende Linien erinnert’; 6) część kręgosłupa w okolicach miednicy ‘ein Teil der Wirbelsäule im Bereich des Beckens’; 7) hańbiąca kara śmierci stosowana w starożytności ‘schmachbedeckte Todesstrafe im Altertum’ (vgl. SJPDor. 1958-1969, PSJP 1995-2005, ISJP 2000, USJP 2003). Das WSJP (2007-2012) sondert zudem die Bedeutungen kształt ‘Form’ und cały kręgosłup ‘ganze Wirbelsäule’ aus.

Sprichwörter

[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.]

Sprichwörter

Diabła się nie boi, kto przy krzyżu stoi. [wörtl. Wer nah am Kreuze steht, der fürchtet nicht den Teufel.]

Kogo Bóg kocha, temu krzyż daje. [wörtl. Wen Gott liebt, dem gibt er's Kreuz.]/ ‘leichtfüßige Begründung für eigene Qualen’

Kulturelle Kontexte

Literatur

  • Roman Kozák: Karel Čapek a černý kříž, 1996.
  • Eliška Pešková: Černý kříž v lese, 1919.
  • Růžena Svobodová: Kříž (Erzählung, in: Posvátné jaro), 1923.
  • Eduard Fiker: Bílý kříž, Detektivní román, 1946.

Musik

  • František Poupě: Černý kříž (Notatur), 1937.
  • Jan Nedvěd: Jížní kříž (Lied), 2005.
  • Marta Kubišová: Kříž (Lied, in: Taiga blues), 2000.
  • Jaroslav Hutka: Kříž (Lied, in: Vandrovali hudci), 1999.

Sonstiges

  • Kříž, Časopis českého lidu katolického, 1894 - 1942.

 

 

Kulturelle Kontexte

Literatur

  • Jacek Piekara: Płomień i krzyż, 2012.
  • Jan Paweł II: Krzyż Zbawiciela, 2010.

Film

  • Młyn i krzyż (Regie: Lech Majewski), Polen 2012.
  • Krzyż walecznych (Regie: Andrzej Munk), Polen 1955.
  • Krzyż (Regie: Ewa Stankiewicz), Polen 2011.

Sonstiges

  • Newsweek: Smoleńska Herezja, Nr 18/ 2011

    (Quelle: http://bi.gazeta.pl/im/3/9527/z9527673Q.jpg)
  • Polski Czerwony Krzyż

    (Quelle: http://www.kulturaswiecka.pl/sites/default/files/pck.gif)
  • Peta-Kampagne mit Joanna Krupa

    (Quelle: http://koktajl.fakt.pl/m/Repozytorium.Obiekt.aspx/-650/-550/faktonline/634527522171562500.jpg)
  • Leszek Knaflewski, Catolic Cola - 2002, Galeria Piekary, Poznań

    (Quelle: http://i.pinger.pl/pgr88/7d2707220004a1c14f7c6764/FOT_C6_KNAFLEWSKI_LESZEK.jpg)

Bibliographie

[Für dieses Lemma wurde keine relevante Literatur gefunden.]

Bibliographie

Brzozowska, Małgorzata 2006: „Krzyż“, in: Bartmiński, J. (Hg.), Język - wartości - polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, Lublin, S. 571-575. 

Rak, Maciej 2014: „Gaździao Podhala, Panbócek, krzyż – jako podhalańskie kulturemy dotyczące religijności“, in: Nagórko, A. (Hg.), Sprachliche Säkularisierung. Semantik und Pragmatik, Hildesheim – Zürich  New York, S. 417-430.

Stieber, Zdzisław 1966: Rzym, krzyż i Żyd.“, in: Rocznik Slawistyczny/ Revue Slavistique 36 (1), S. 33-34. (Subject Language: Slavic languages; Linguistics Topic: onomastics)

Zurück

Copyright © Humboldt-Universität zu Berlin, 2009–2015
eScrinium