Polysemie

1. religiös-gegenständlich: ‘Dargebrachtes’
2. religiös-rituell: ‘Feier’
3. religiös-karitativ: ‘Spenden’
4. Verzichtsprofil: ‘Entsagung’
5. Geschädigtenprofil: ‘Leidtragender’
6. affektiv: ‘Niete’

Polysemie

1. religiös-gegenständlich: ‘Dargebrachtes’
2. religiös-rituell: ‘Feier’
3. religiös-karitativ: ‘Spenden’
4. Verzichtsprofil: ‘Entsagung’
5. Geschädigtenprofil: ‘Leidtragender’
6. affektiv: ‘Niete’

oběť

Eine Gabe – ein Gegenstand, ein Tier, mitunter auch ein Mensch – die einer Gottheit oder einer als göttlich verehrten Naturgewalt dargebracht wird, um diese gnädig zu stimmen, zu einem bestimmten Verhalten zu bewegen, ihr zu danken oder um seine religiösen Verpflichtungen zu erfüllen. Nach christlichen Vorstellungen hat sich Jesus Christus selbst geopfert, um die Sünden der Menschheit zu tilgen und sie so mit Gott zu versöhnen.

Dat. Pl. obětem , seltener obětím ; Lok. Pl. obětech , seltener obětích ; Instr. Pl. obětmi , oběťmi .

ofiara

Eine Gabe – ein Gegenstand, ein Tier, mitunter auch ein Mensch – die einer Gottheit oder einer als göttlich verehrten Naturgewalt dargebracht wird, um diese gnädig zu stimmen, zu einem bestimmten Verhalten zu bewegen, ihr zu danken oder um religiöse Verpflichtungen zu erfüllen. Nach christlichen Vorstellungen hat sich Jesus Christus selbst geopfert, um die Sünden der Menschheit zu tilgen und sie so mit Gott zu versöhnen.

• Lamm, Rind, Tauben
• Opferschale, Opfermesser
• Verbrennen, Feuer, Rauch

• Lamm, Rind, Tauben
• Opferschale, Opfermesser
• Verbrennen, Feuer, Rauch

Synonyme

• dar ‘Gabe’
• obětina ‘Opfergabe’

Synonyme

• dar₁ ‘Gabe, Geschenk’
• obiata_historisch ‘Opfer; wird im Kontext slawischen Heidentums verwendet’

Adjektive

• obětní ‘Opfer-’, vgl. obětní beránek ‘Opferlamm’, obětní nůž ‘Opfermesser’, obětní průvod ‘Gabenprozession’

Substantive

• ofiarowanie₁ ‘Opferung’

Verben

• ofiaro(wy)wać (się)₁ ‘opfern’
• zaofiarować₁ ‘opfern’

Adjektive

• ofiarny₁ ‘Opfer-’, vgl. kozioł ofiarny  ‘Sündenbock – bezogen auf den Ziegenbock als Opfertier’

Phraseme

• krvavá oběť₁ / blutiges Opfer ‘Tier- oder Menschenopfer’
• nekrvavá oběť₁ / unblutiges Opfer ‘Opfer, bei dem kein Blut vergossen wird’
• zápalná oběť₁ ‘Brandopfer’

Kollokationen

• lidské oběti
• oběť bohům
• přinášet oběti
• zvířecí oběti

Phraseme

• kozioł ofiarny₁ [wörtl. Ziegenbockopfer]/ ‘Sündenbock; der mit den Sünden des jüdischen Volkes beladene und in die Wüste gejagte Bock’ (nach 3. Mose 16: W ten sposób kozioł zabierze z sobą wszystkie ich winy do ziemi bezpłodnej)

  W ten sposób kozioł zabierze z sobą wszystkie ich winy do ziemi bezpłodnej

    vgl.

Kollokationen

• całopalna ofiara
• składać ofiarę
• składać w ofierze

I zavolal Hospodin Mojžíše a promluvil k němu ze stanu setkávání: „Mluv k synům Izraele a řekni jim: Když někdo z vás přinese dar Hospodinu, přinesete svůj dar z dobytka, ze skotu nebo z bravu. Jestliže jeho darem bude zápalná oběť ze skotu, přivede samce bez vady. Přivede jej ke vchodu do stanu setkávání, aby došel zalíbení před Hospodinem. Vloží ruku na hlavu zápalné oběti; ta mu získá zalíbení a zprostí ho viny. (...)“
Lev 1,1–4

Byl to ctihodný stařec s brýlemi, vousy a hustým obočím a mluvil tónem druidského kněze, který pěje u oltáře žalmy, než nožem propíchne lidskou oběť.
Wodehouse, Pelham Grenville: Ukvapený Sam, Praha 2006

Stejně ke stromům přistupovalo starověké Řecko, v Asklépiově svatyni na Kóu byl chráněn posvátný cypřiš, ve starém Římě rostl na Fóru Romulův fíkovník, a dřínu na svahu Palatinu se přinášely oběti. Také v životě starých Slovanů měly posvátné háje a stromy důležité místo. Pohanští Rusové věšeli na uctívané stromy šátky, Ditmar Meziborský píše o háji Svatoboru, který byl roku 1008 vykácen, a na jeho místě založen kostel sv. Romana mučedníka.
Lidové noviny, č. 174/1996

Také pohané připisovali jaru zvláštní význam. Po slovanských předcích nám zůstal jeden zvláštní zvyk, který během staletí pozměnil svou podobu. Je památkou na časy, kdy husté lesy mezi jednotlivými hradišti byly sídlem tajuplných bohů, kteří ovlivňovali osudy lidí. Těmto bohům přinášeli lidé zápalné oběti.
Prošková, Magdaléna: Květiny pro každou příležitost, Praha 1998

V hebrejštině znamená karmel „ovocnou zahradu“ či „Boží vinici“. V 9. století před naším letopočtem, v době proroka Eliáše, zde došlo k zápasu o pravou víru Izraele: Hospodin před očima Izraelitů zapálil oběť, kterou připravil prorok Eliáš (1 Král 18).
http://www.nase-rodina.cz [08.06.2011]

W tym świecie Kain spotkał Abla na polu i rzekł: „Nie ma prawa ani sędziego! Nie ma żadnych zaświatów, żadnej nagrody dla sprawiedliwych ani żadnej kary dla złoczyńców. Tego świata nie stworzono w łasce, nie rządzi nim współczucie. Bo niby dlaczego twoja ofiara została przyjęta, a moja odrzucona? Co Bogu po martwym baranku?” Abel odpowiedział: „Moja została przyjęta, bo kocham Boga, twoja odrzucona, bo go nienawidzisz. Tacy, jak ty nie powinni w ogóle istnieć.” I Abel zabił Kaina.”
Olga Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, 1996

Hades jest piękny, wymowny i potężny, jest bóstwem szanowanym i powszechnie czczonym licznymi ofiarami, a Kora jest w takim wieku, że się powinna zakochać.
Ewa Nowacka, Może nie, może tak, 1995

W tegorocznym (1993) wywiadzie dla „Powściągliwości i Pracy” mówi Ksiądz: „Nawet wolałbym, żeby najpierw widziano mnie jako myśliciela, a dopiero na drugim miejscu, jako księdza, duchownego, który składa ofiarę. Chciałbym przede wszystkim reprezentować szeroki horyzont myślenia chrześcijańskiego”.
Michnik Adam, Tischner Józef, Żakowski Jacek, Między Panem a Plebanem, 1995

Wiem, co niektórzy mi zarzucą: że nie myślę o Ifigenii. Jej ojciec, Agamemnon, przywódca greckiej wyprawy na Troję, musiał złożyć córkę w ofierze niechętnej Artemidzie, która wciąż zsyłała Grekom wiatr od morza. Nie zapomnijmy Ifigenii - krzyknął nieoczekiwanie prelegent - która lepiej od strachliwych obrońców praw jednostki rozumiała, że sprzeciw jednej dziewczyny nie powinien zniweczyć kolektywnego postanowienia. Czy miała prawo mówić o swoich prywatnych nadziejach, gdy tysiące greckich wojowników nie wahało się złożyć ofiary ze swego zdrowia i życia?
Bronisław Świderski, Słowa obcego, 1998

Dla protestantów śmierć i zmartwychwstanie Jezusa ma przede wszystkim charakter zbawczy; Chrystus przychodzi na świat po to, aby usprawiedliwić grzesznego człowieka. To usprawiedliwienie dokonuje się w momencie śmierci Chrystusa na krzyżu. Jego ofiara stanowi w teologii protestanckiej najistotniejsze wydarzenie, dzięki któremu człowiek został zbawiony, odkupiony i usprawiedliwiony.
Dziennik Polski, 2000-04-22

oběť

Rituelle Handlung, während der eine Opfergabe (siehe religiös-gegenständliches Profil) dargebracht wird. Von katholischen Sprechern kann mit oběť (oft in Verbindungen wie eucharistická oběť , oběť mše svaté ) die Eucharistiefeier als zentraler Bestandteil der Messe oder auch pars pro toto die ganze Messe bezeichnet werden.

Dat. Pl. obětem , seltener obětím ; Lok. Pl. obětech , seltener obětích ; Instr. Pl. obětmi , oběťmi .

ofiara

Rituelle Handlung, während der eine Opfergabe (siehe religiös-gegenständliches Profil) dargebracht wird. Von katholischen Sprechern kann mit ofiara (oft in Verbindungen wie ofiara eucharystyczna, ofiara mszy św.) die Eucharistiefeier als zentraler Bestandteil der Messe oder auch Pars pro Toto die ganze Messe bezeichnet werden.

• Kain und Abel, Isaak
• Tempel, Altar, Priester
• Dankbarkeit, Bitte, Sühne

• Kain und Abel, Isaak
• Tempel, Altar, Priester
• Dankbarkeit, Bitte, Sühne

Synonyme

• bohoslužba oběti ‘Eucharistiefeier’
• žertva _{buchsprachlich} ‘Opfer’

Hyponyme

• celopal ‘Brandopfer im Judaismus’
• úlitba ‘Trankopfer, Libation’

Synonyme

• eucharystia ‘Eucharistie’                                                                       
• liturgia eucharystyczna ‘Eucharistiefeier’
• Ofiara Chleba i Wina [wörtl. das Opfer von Brot und Wein]/ ‘Eucharistiefeier’

Substantive

• obětiště ‘Opferstätte’
• obětnice _{1, selten} ‘Opfertisch’
• obětnice _{2, selten} ‘Opfernde, Opferpriesterin’
• obětník ‘Opfernder, Opferpriester’
• obětování ₁ ‘Opferung’, vgl. obětování Izáka ‘Opferung Isaaks’, obětování Panny Marie ‘Opferung Mariä’
• obětování ₂ ‘Offertorium’

Verben

• obětovat ₁ ‘opfern, etw. einer Gottheit darbringen’, vgl. obětovat holoubata ‘junge Tauben opfern’

Substantive

• ofiarowanie₂ ‘Opferung’, vgl. Ofiarowanie Pańskie/ Darstellung des Herrn

Verben

• ofiaro(wy)wać₂ ‘opfern’
• zaofiarować₂ ‘opfern’

Phraseme

• krvavá oběť₂ / blutiges Opfer ‘Tier- oder Menschenopfer’
• nekrvavá oběť₂ / unblutiges Opfer ‘Opfer, bei dem kein Blut vergossen wird’
• nekrvavá oběť₃ / unblutiges Opfer ‘Messopfer, in der katholischen Kirche’
• zápalná oběť₂ ‘Brandopfer’

Kollokationen

• bohoslužba oběti
• eucharistická oběť
• pohanské oběti
• provádět oběti
• vykonat oběť

Phraseme

Idźcie, ofiara spełniona!/ Ite, missa est! ‘Gehet, es ist Entlassung!’ Der Entlassungsruf des Diakons am Ende der Heiligen Messe in der katholischen Kirche

Kollokationen

• błagalna ofiara
• dziękczynna ofiara
• krwawa ofiara
• najświętsza ofiara
• niekrwawa ofiara
• obrzędowa ofiara
• oczyszczająca ofiara
• ofiara mszy świętej
• ofiara święta

Celé shromáždění se klanělo, zněl zpěv a hlaholily trubky. To všechno trvalo, dokud neskončila zápalná oběť.
2 Chr 29,28

V případě nově odhalené stavby není zcela jisté, k čemu byla určena. Vědci se domnívají, že to mohlo být místo, kde lidé pomocí obětí žádali nadpřirozené síly o dobrou úrodu a zdravá stáda.
Mladá fronta DNES, 12. 11. 1997

Ulice Na žertvách se do připojení Libně k Praze jmenovala Smetanova a svůj dnešní název získala v souvislosti s dobově podmíněnou vlnou "vlastenecké archeologie": měla připomínat staré Slovany, kteří tu údajně prováděli zápalné oběti.
Tipy na výlety, Praha 2000

Germánští, skandinávští a keltští králové z předkřesťanských dob měli stejnou magickou zodpovědnost za úrodnost země a blahobyt svého lidu jako v Egyptě faraónové. K zajištění plodnosti a úspěchu ve válce se hojně prováděly oběti. Antičtí autoři byli odpuzováni lidskými oběťmi, které Germáni přinášeli svým bohům. Váleční zajatci byli například po bitvě věšeni na stromy.
Cavendish, Richard: Dějiny magie, Praha 1994

Když byly vykonány oběti předkům a ochranným duchům jurty, připraví se maso a obřadně se sní, přičemž šaman dostane ty nejlepší kusy.
Eliade, Mircea: Šamanismus a archaické techniky extáze, Praha 1997

S podobným řešením pražského arcibiskupa Jana z Jenštejna přichází ve dvacátém století papež Sv. Pius X.. Dekretem "Sacra Tridentina synodus" z 20. prosince 1905 se odvolal na přání Tridentského koncilu a uvedl, že Otcové chtěli, aby věřící lid přijímal při každé eucharistické oběti a následoval tak Kristův příkaz.
Poláček, Pavel: Eucharistie jako slavnost, Praha 1996

Mají být vybízeni k tomu, aby naslouchali Božímu slovu, účastnili se oběti mše svaté, pravidelně se modlili, podporovali obec v jejích dílech blíženecké lásky a v iniciativách bojujících za spravedlnost, vychovávali děti v křesťanské víře, zachovali si kajícího ducha a konali skutky pokání, a tak aby den ze dne na sebe svolávali Boží milost.
Opatrný, Aleš: Život rozvedených v církvi, Praha 1996

Najbardziej znanym buntownikiem jest Prometeusz, który wielokrotnie usiłował przeciwstawić się wszechwładzy Zeusa: podczas ofiary w Mekone podzielił wołu na dwie części.
http://www.gacek33online.republika.pl/06motywy/bunt.html [08.06.2001]

- Nie możesz odejść teraz, gdyż pochód ofiarny już wkracza; a w czasie ofiary nie wolno wyjść ze świątyni. Wyjdziesz później.
Odwrócił się i stanął w szeregu swoich towarzyszy. W ciągu ostatnich chwil bowiem wnętrze gmachu wypełniło się tłumem kapłanów. W głębi przed ołtarzem stał arcykapłan w błękitnej i zielonej szacie, w wysokiej tiarze na siwej głowie, z racjonałem pokrytym klejnotami na piersiach i nożem w ręku. Racjonał i tiara wyróżniały go spomiędzy jednako odzianych kapłanów pierwszego i drugiego stopnia. Byli to isakku składający ofiarę z wina i mleka, obkadzający bogó
Zofia Kossak, Przymierze, 1996

Czternastym krokiem w nawróceniu grzesznika jest to, iż po jego
pojednaniu ma on prawo asystowania przy ofierze Kościoła.
Usenet -- pl.soc.religia [2008-01-13]

Powolutku. Przed ostatnim rzymskim soborem to sam kapłan składał ofiarę i wyłacznie ofiarę. Teraz mówi się coś o kapłaństwie powszechnym, mszę odprawia kapłan i wierni, a ma ona wiele określeń: ofiara, eucharystia, pamiątka itd (KKK).
Usenet -- pl.soc.religia [2007-09-15]

Ustala się zwyczaj odbywania ich przede wszystkim w niedzielę. Spotkania te wypełniały lektura Biblii, homilie, modlitwy i ofiara eucharystyczna.
Olszewski Daniel, Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996

Św. Leonard z Port Maurice nazywa Mszę „najprawdziwszą Ofiarą z tych, jakie posiadamy w swojej świętej religii (...) Ofiarą świętą, doskonałą we wszystkich szczegółach”, zaś św. proboszcz z Ars twierdził, że „wszystkie wspaniałe rzeczy na ziemi razem nie mają takiej wartości jak Ofiara Mszy, ponieważ są one owocem rąk ludzkich, a Msza św. jest owocem rąk samego Boga”.
http://docs9.chomikuj.pl/117203483,0,1,Ofiara-mi%C5%82a--Ojcu-Przedwiecznemu.doc [06.06.2011]

Ciekaw jestem tylko, czy prorocy i apostołowie otrzymywali żarcie i kasę za odprawienie Najświętszej Ofiary, pogrzebu, chrzcin i innych posług, czy też po coś innego?
Usenet -- pl.soc.religia [2008-01-30]

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor und wird durch das Wort sbírka darů ausgedrückt.]

ofiara

Eine in der Regel finanzielle Zuwendung für eine zumeist christlich-kirchliche Organisation (eine Kirchengemeinde, die Caritas o. Ä.) oder ein bestimmtes Projekt.

• freiwillig
• Klingelbeutel

Synonyme

• dar₂ ‘Gabe’
• datek ‘Almosen’
• jałmużna ‘Almosen’
• kolekta ‘Kollekte’
• taca ‘Kollekte’

Substantive

• ofiarność₁ ‘Spendenbereitwilligkeit’
• ofiarodawca ‘Spender’
• ofiarodawczyni ‘Spenderin’
• ofiarowanie₃ ‘Spenden’

Verben

• ofiaro(wy)wać₃ ‘spenden’
• zaofiarować₃ ‘spenden’

Adjektive

• ofiarny₃ ‘bereitwillig, zu spenden’

Phraseme

• ofiara na tacę [wörtl. Opfer für den Kollektenteller]/ ‘Beitrag für die Geldsammlung im Rahmen eines Gottesdienstes’
• puszka na ofiarę [wörtl. Opferbüchse]/ ‘Sammelbüchse’

Kollokationen

• dobrowolna ofiara
• dawać ofiarę
• ofiara dla biednych
• ofiara pieniężna
• zbierać ofiary

Ściany były tu ciemne, drewniane i tchnęły jeszcze ciepłem minionego dnia.
Koło drzwi stał jeszcze pobryzgany farbą i wapnem szczątek rusztowania - pozostałość niedawnych robót, na które i my w szkole dołożyliśmy skromną składkę do ofiar całej Wsi. Podobał mi się kościół o tej niezwykłej porze, choć trochę mi było nieswojo.
Wilhelm Mach, Życie duże i małe, 1984

Bolesny jest też kontrast wysłuchanej przez Boga pamiętnej modlitwy Papieża (Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi — TEJ ZIEMI! — i odnowił — i moc tego Ducha rozwaliła mury) — z obrazem nas samych: Biedni my jesteśmy. Jesteśmy wyzwoleni wiarą, modlitwą, ofiarą, ale nie potrafimy być wolni, wypuszczeni z klatki nie umiemy żyć na wolności, nie umiemy myśleć jak ludzie ducha.
Józef Zawitkowski, Jam sługa Twój…: kazania różne, 1995

Caritas Polska już po raz piąty, a Caritas diecezji tarnowskiej po raz drugi przeprowadzi społeczną kampanię „Kromka Chleba”, której celem jest wsparcie ludzi bezdomnych i najuboższych, a także dzieci cierpiących z powodu niedożywienia. Celem tej akcji jest również pozyskanie środków na funkcjonowanie domów dla bezdomnych. Składając ofiarę w kwocie pięciu złotych będzie można otrzymać krążek nadziei. Będą one rozprowadzane przez członków parafialnych oddziałów Caritas i szkolnych kół Caritas. Przygotowano ok. 10 tysięcy krążków
Dziennik Polski, 2008-09-25

Nie biorę honorariów, pacjenci składają ofiarę na klasztor, co łaska wprawdzie, jednak potrafią być szczodrzy, przecież to o ich zdrowie chodzi.
Wojciech Żukrowski, Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Jeszcze na zebraniu 30 kwietnia 1928 roku przeprowadzono doraźną zbiórkę pieniędzy, która przyniosła 239 zł oraz przyjęto deklaracje dalszych ofiar na konserwację kościółka - po 100 zł od panów Rippera i Bukowieckiego oraz 50 zł od płka Piotrowskiego, dowódcy V Dywizjonu Samochodowego w imieniu tej formacji wojskowej.
Tygodnik Podhalański nr 29, 1999

Buffett przekaże fundacji państwa Gates 10 mln akcji swojej firmy ubezpieczeniowo-inwestycyjnej Berkshire Hathaway. Każda z nich warta jest teraz ponad 3 tys. dolarów. Pozostała część akcji trafi do innych fundacji, m.in. prowadzonych przez troje jego dzieci i założonej przez zmarłą żonę Susan.
To największa jednorazowa ofiara na cele dobroczynne w historii Stanów Zjednoczonych.
Super Express, 2006

Porody rodzinne od stycznia 1996 r., w osobnej sali. Będą też odwiedziny.
Dowolna ofiara na rzecz Stowarzyszenia Pomocy Szpitalowi odnotowana pokwitowaniem od kobiet spoza rejonu oraz dobrowolne datki od pozostałych (po porodzie).
Gazeta Wyborcza, 1995-12-28

oběť

ofiara

Verzicht auf etw. bzw. Hintanstellung der eigenen Person und Bedürfnisse zugunsten etwas Wichtigerem oder Höherem, was auch besondere Anstrengungen mit einschließen kann.

• Entbehrung, Motivation, hohe Ziele, selbstlos, altruistisch, ausdauernd, unermüdlich

• Entbehrung, Motivation, hohe Ziele, selbstlos, altruistisch, ausdauernd, unermüdlich

[Für dieses Profil wurden keine lexikalischen Relationen gefunden.]

Synonyme

• poświęcenie ‘Hingabe, Aufopferung’

Substantive

• ofiarność₂ ‘Aufopferungsbereitschaft’
• ofiarowanie₄ ‘Verzicht, sich aufopfern’

Verben

• ofiaro(wy)wać (się)₄ ‘verzichten, sich aufopfern’
• zaofiarowa₄ ‘verzichten, sich aufopfern’

Adjektive

• ofiarny₂ ‘bereit, sich aufzuopfern/ zu verzichten’

Phraseme

• přinést/ přinášet oběť/ oběti : <někdo> přinese/ přináší oběť/ oběti <něčemu/ za něco/ pro něco>/ Opfer bringen ‘opfern, etw. Wertvolles hingeben’

Kollokationen

• nemalé oběti
• osobní oběť
• velké oběti
• vyžadovat oběti

Kollokationen

• bolesna ofiara
• być gotowym do ofiary
• ogromne ofiary
• wielkie ofiary
• wymagać ofiar
• żądać ofiar

no to, rozumiesz, zwąchali się z sądem i przekupili kogo trzeba, powołali jakichś tam biegłych, i sąd zamiast wyroku orzekł, że muszę iść na obserwację psychiatryczną, ja, psychiatra!, bo to niby wszystko bardzo dziwne, no i, rozumiesz, to było najgorsze, co mogli mi zrobić; ja wiedziałem, że jeśli dostanę wyrok, to będzie to cholernie niesprawiedliwe, ale nauka czasem wymaga ofiar.
Jacek Głębski, Kuracja, 1998

Lękliwa i niepewna siebie z natury stawała się zażartą i nieugiętą, gdy szło o pokonanie szykan albo trudności związanych z kształceniem dzieci. Pod tym względem była gotowa na największe ofiary i upokorzenia, aż do wstrętnego jej szukania protekcji u czynników rządowych.
Maria Dąbrowska, Noce i dnie, 1982

U prapoczątku poezji Różewicza podmioty pochodziły z atmosfery okupacyjnego zarażenia śmiercią.Wszystkie obserwacje, wszystkie zjawiska dostrzeżone przez autora stawiane były w okrutnym i zimnym świetle owej śmierci - bez patosu, bez ofiary, bez poświęcenia, bez jakichkolwiek cnót dodatkowych i dopełniających.
Kazimierz Wyka, Rzecz wyobraźni, 1997

A więc stanie się odwrotnie niż wtedy, po tamtej szkolnej potańcówce. Zresztą, najważniejsze, co wtedy myślałem, to chęć poniesienia ofiary dla Alicji. Rudy więc spadł przede mną na tę wichrową górę jak z nieba.
Czesław Kuriata, Spowiedź pamięci, Próba światła, 1985

Tego wieczoru, mimo potwornego zmęczenia, postanowiła jednak być kobietą.
- Ewelinko, ja naprawdę nie potrzebuję ofiary z twojej strony, poczekam - odrzekł, gdy się do niego przytuliła.
- Ale ja potrzebuję ciebie - szepnęła.
Maria Nurowska, Panny i wdowy: zdrada, 1993

oběť

Eine Person, der physischer, psychischer oder materieller Schaden zugefügt oder die getötet bzw. zerstört wird.

Dat. Pl. obětem , seltener obětím ; Lok. Pl. obětech , seltener obětích ; Instr. Pl. obětmi , oběťmi .

ofiara

Eine Person, der physischer, psychischer oder materieller Schaden zugefügt oder die getötet bzw. zerstört oder bedrängt wird.

• Krieg, Gewalt, Verbrechen
• Naturkatastrophen, Krankheiten, Seuchen
• Hilfe, Rettung
• Identifizierung, Begräbnis

• Krieg, Gewalt, Verbrechen
• Naturkatastrophen, Krankheiten, Seuchen
• Hilfe, Rettung
• Identifizierung, Begräbnis

Synonyme

• napadený ‘der Angegriffene’
• postižený ‘der Betroffene’
• zabitý ‘der Getötete’

Opposita

• pachatel ‘Täter’

Synonyme

• pokrzywdzony ‘Geschädigter’
• poszkodowany ‘Geschädigter’

Antonyme

• sprawca ‘Täter’

[Für dieses Profil wurden keine Derivate gefunden.]

Phraseme

• krvavá oběť₃ ‘Todesopofer’
• padnout za oběť : <někdo> padne <někomu/ něčemu> za oběť/ jmdm., einer Sache zum Opfer fallen
• vyžádat si oběti na životech : <něco> si vyžádá oběti na životech/ Todesopfer fordern

Kollokationen

• lidské oběti
• oběť nehody
• oběť podvodu
• oběť zločinu
• oběti holocaustu
• oběti komunismu
• oběti na životech
• oběti povodně
• oběti zemětřesení
• odškodnění obětí
• památník obětem
• pomoc obětem
• počet obětí
• stát se obětí

Phraseme

• kozioł ofiarny_{2, umgangssprachlich} [wörtl. Ziegenbockopfer]/ ‘Sündenbock – jmd. auf den man die Schuld abwälzt, dem man die Schuld an etwas zuschreibt’
• paść ofiarą/ zum Opfer fallen ‘betrogen, bestohlen oder getötet werden’
• śmiertelna ofiara wypadku, zamachu, wybuchu o. Ä. [wörtl. ein tödliches Opfer eines Unfalls, eines Attentats, einer Explosion]/ ‘jmd., der infolge eines Unfalls o. Ä. stirbt’

Kollokationen

• bezbronna ofiara
• ciało ofiary
• niewinna ofiara
• ofiara faszyzmu
• ofiara gwałtu
• ofiara katastrofy
• ofiara manipulacji
• ofiara przemocy
• ofiara wojny
• ofiara wypadku
• ofiara zbrodni
• spowodować ofiary
• paść ofiarą

Co je CSI? Mezinárodní křesťanská solidarita (Christian Solidarity International) je nadkonfesijní organizace pro lidská práva a charitativní činnost, která pomáhá: obětem náboženských represí, trpícím dětem a obětem živelných pohrom a válek.
AD Speciál, č. 1/2006

Vůdcové povstání - a především nový velitel střelců, kníže Ivan Chovanskij - tušili, že musí upevnit své velmi vratké postavení, nemají-li se brzy stát obětí tvrdé odvety.
Švankmajer, Milan: Petr I.: Zrození impéria, Praha 1999

Miliardy zahraniční pomoci pro oběti aralské ekologické katastrofy mizí každoročně neznámo kam, zřejmě do nových mešit: v roce 1990 jich tu bylo jen sedmnáct, nyní jich po celé zemi stojí pět tisíc.
Lidové noviny - kultura, č. 272/1997

Duchapřítomná oběť se ubránila Brno (jh) - Chladnokrevnost si uchovala 19letá dívka, kterou v noci na pondělí v Lužné ulici v Brně přepadl dosud neznámý muž a snažil se ji znásilnit. Než jí útočník svázal ruce, ukryla v dlani sprej se slzným plynem. Jakmile se muž začal obnažovat, stříkla mu plyn do obličeje a uprchla.
Mladá fronta DNES, 17. 3. 1993

Nečekané mrazy postihly rovněž Mexiko. V horských oblastech severní části země bylo naměřeno až minus 14 stupňů. Hlášeno je dosud 50 obětí.
Hospodářské noviny, ročník 1995

Šloufovu kandidaturu na senátora kritizovali i do té doby k němu loajální lidé jako Vladimír Špidla a Pavel Mertlík. Šlouf na tomtéž zasedání prohlásil, že se stal obětí mediální kampaně, a obvinil novináře, že proti němu vedli špinavou kampaň. "Postavili obraz darebáka, zločince, hajzla. To není můj obraz a já ho musím rozbít. Je to pro mě lidsky nepřijatelné. Budu se dál dívat všem do očí."
Mladá fronta DNES, 23. 7. 2001

Nie jest celem tego artykułu rozważać te sprawy, faktem jest jednak, że w akcji Narodów Zjednoczonych w Korei najliczniejsi są Amerykanie i jedynie ich lista ofiar idzie w dziesiątki tysięcy.
Mieroszewski Juliusz, Finał klasycznej Europy, 1997

Był taki ustrój, który usłał milionami ofiar całe kontynenty, który zapełnił obozy koncentracyjne od Wietnamu po Nikaraguę, od Syberii po węgierską pusztę, który przez dziesiątki lat opierał się na brutalnej przemocy i totalnym kłamstwie. I nagle ten ustrój zniknął, wyparował. Spróbujmy za parę lat opowiedzieć o nim dzieciom urodzonym w 1989 roku.
Zięba Maciej, Po szkodzie? Przed szkodą?: o Polsce, kapitalizmie i kontemplacji, 1996

Nagle Joanna znika. Wyłania się przy telewizorze, włącza i zaczyna nerwowo zmieniać programy. Trzask... Dwóch dziesięciolatków oblało swojego młodszego kolegę benzyną i podpaliło... Trzask... Wciąż rośnie liczba ofiar huraganu w Ameryce Środkowej... Trzask... W sprawach osobistych to może być dla Strzelca miesiąc zmian. Coś kończy się bezpowrotnie. Trzask...
Małgorzata Saramonowicz, Lustra, 1999

Czerwony Kapturek Perraulta - jak chcą komentatorzy - to ofiara mordu seksualnego.
Krzysztof Bilica, Telefony z Eufonii: felietony wygłaszane 1991-1992 w programie II Polskiego Radia, 1995

...zastrzelony z karabinka snajperskiego Andrzej G., bardziej znany jako Gilotyna, to już czwarta ofiara, która ginie w podobny sposób w tym roku. Panie komisarzu, zwracam się do komisarza Ryby z Komendy Głównej...
Juliusz Machulski, Piotr Wereśniak, Ryszard Zatorski, Kiler, 1998

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor, dem Sinngehalt kommen Slangwörter wie loser oder ubožák nahe.]

ofiara

Ofiara wird eher selten auch als Schimpfwort verwendet, wobei auf Aspekte wie Passivität, Trägheit und Wehrlosigkeit angespielt werden kann.
Im Polnischen besonders beleidigend, wenn es für Männer verwendet wird, da ofiara grammatisch feminin ist.

• schwach, hilflos

Synonyme

• fajtłapa ‘Tölpel, Tolpatsch’
• niedołęga ‘Tölpel, Tolpatsch’
• nieudacznik ‘Versager, Niete’
• oferma ‘Tollpatsch, Flasche’
• ofiara losu ‘Niete, Unglücksrabe’

ofiara losu ‘Niete’

ty ofiaro!

robić z siebie ofiarę ‘Minderwertigkeitskomplex haben’

Polek wygramolił się spod liści łopianu i jednym susem skoczył za róg budynku.
- Trzymajcie go! To Polek! Ty ofiaro ! Łapcie! - darł się generał Syrojeżka.
Tadeusz Konwicki, Dziura w niebie, 1995

Nie zawiódł moich nadziei. Naparł na drzwi jeszcze mocniej i przywarł do nich plecami, robiąc mi wąskie przejście. Autobus jednak już jechał.
–Skacz! – ponaglił mnie młokos z surową życzliwością, a widząc, że się zabieram do tego jak desperat, skarcił mnie po bratersku: – Bokiem, ofiaro, nie przodem!
Było już jednak za późno. Skoczywszy, jak skoczyłem, czyli na oślep przed siebie, nie tylko padłem jak długi, ledwo dotknąłem był ziemi, lecz poturlałem się po niej, brukając sobie odzież.
Antoni Libera, Madame, 2003

oběť, Slowak. obeť, Altpolnisch obiata, Altkirchenslawisch obětь ‘Versprechen, Gelübde’, Urslawisch *obětь. Der urslawische i-Stamm *obětь ist ein Verbalabstraktum zu dem Verb *obětiti < *ob-větiti ‘versprechen’. Die Bedeutung ‘Opfer’ hat sich aus der ursprünglichen Bedeutung ‘eine Sache, die einer Gottheit versprochen wird’ entwickelt. Das dazugehörige Verbum simplex větiti ‘sagen’ bzw. das von Derksen (2008, 520) behandelte, von ihm mit Altpreussisch waitiāt ‘sagen’ verknüpfte *větjati ist nach diesem innerhalb des Indogermanischen auf das Balto-Slawische beschränkt.

JUNGMANN belegt sowohl die religiös-gegenständliche als auch die religiös-rituelle Bedeutung, die säkularen Bedeutungen kommen bei ihm noch nicht vor.

ofiara, Altpolnisch bis zum 17. Jh. ofiera. Das Nomen verdrängt bis zum 16. Jh. älteres obiata < Urslawisch obětь (beides ‘Opfer’, s. Eintrag zum Tschechischen und Slowakischen). Das Nomen ofiara ist eine Entlehnung von alttschechischem ofěra, das wiederum auf mittelhochdeutsches opfer zurückgeht (s. Eintrag zum Deutschen). Das sekundäre /a/ in ofiara ist nach Brückner (1927, 375) durch Analogie zu Altpolnisch obiata entstanden.

Das SSČ (1994) und SSJČ (1960–1971) führen alle vier Profile auf, die im heutigen Tschechischen vorkommen. 

Das religiös-karitative Profil, das im Deutschen und Polnischen erhalten ist, wird im Tschechischen nicht mehr verwendet. In der heutigen Sprache überwiegen deutlich die säkularisierten Profile, d. h. das Verzichts- und das Geschädigtenprofil. Insbesondere das Letztgenannte kommt im medialen Diskurs sehr häufig vor, da die Opfer von Gewalt, Naturkatastrophen usw. in den Nachrichten regelmäßig thematisiert werden. Die Bezeichnung der Geschädigten als oběti könnte möglicherweise durch die Bemühung motiviert werden, dem Leid einen Sinn zuzuweisen und damit bei der Bewältigung dieses Leidens zu helfen. Diese Bestimmung des Geschädigtenprofils wäre durch die entsprechenden Aspekte der religiösen Profile und des Verzichtsprofils beeinflusst, bei denen es sich immer um einen Verlust handelt, dem ein besonderer Sinn zugeschrieben wird. Eine solche Funktion des Geschädigtenprofils ist jedoch in konkreten Texten meistens nicht (mehr) deutlich und das Wort wird ganz mechanisch zur Bezeichnung von Getöteten und anderen Geschädigten verwendet.

Im SJPDor (1958-1969) findet man fünf Bedeutungen, die folgenden im vorliegenden Wörterbuch ausgesonderten Profilen entsprechen: 1) religiös-rituell (mit dem Qualifikator ‘kulturell’ bezeichnet und mit folgender Explikation versehen: ‘darowanie, złożenia czego na jakiś cel, np. społeczny, kultowy itp., co się komuś daruje, ofiaruje’). 2) religiös-gegenständlich, 3) dem Verzichtsprofil, 4) dem Geschädigtenprofil und 5) dem affektiven Profil, letzteres mit der Explikation ‘fajtłapa, niedołęga, niezdara, oferma’ versehen. Ähnlich aufgebaut sind die Einträge im SJPSzym (1992) sowie im UJSP (2003). Ebenso im PSJP (1995-2005), wobei in der religiös-rituellen Bedeutung auch die religiös-karitative Nebenbedeutung mit enthalten ist. Das ISJP (2000) verzeichnet ebenfalls das affektive Profil; neben ofiara wird dort auch das Syntagma ofiara losu ‘Opfer des Schicksals’ als gleichwertige Form angegeben.

Im Übrigen entspricht also die gängige lexikographische Aufarbeitung des Lemmas der Gliederung, die auch im vorliegenden Wörterbuch vorgenommen wurde. Hier wird zusätzlich das religiös-karitative Profil ausgesondert, das die Bedeutungswörterbücher nicht oder nur als eine Unterbedeutung aufführen. 

Die Analyse der Korpusbelege legt nahe, dass in der heutigen Sprache die säkularisierten Profile, d.h. das Verzichts- und das Geschädigtenprofil, am häufigsten verwendet werden.

In den Medien ragt das Geschädigtenprofil heraus, da besonders häufig über Leidtragende aufgrund von Kriegshandlungen, Naturkatastrophen, Gewalteinwirkung oder Unfällen berichtet wird. Die Bezeichnung der Geschädigten als ofiara könnte möglicherweise durch die Bemühung motiviert werden, dem Leid einen Sinn zuzuweisen und damit bei der Bewältigung dieses Leidens zu helfen. Diese Bestimmung des Geschädigtenprofils würde auf eine Beeinflussung durch das religiöse Profil und das Verzichtsprofil hinweisen, bei denen es sich immer um einen Verlust handelt, dem ein besonderer Sinn zugeschrieben wird. Eine solche Funktion des Geschädigtenprofils ist jedoch in konkreten Texten meistens nicht (mehr) deutlich und das Wort wird ganz mechanisch zur Bezeichnung von Toten und anderen Geschädigten verwendet. 

Ofiara als Schimpfwort (das affektive Profil im vorliegenden Wörterbuch) wird verhältnismäßig selten verwendet. Es fokussiert auf negative Eigenschaften wie ‘tolpatschig, ungeschickt, ungelenk’. Da das Wort dem Genus nach ein Femininum ist, wirkt es in Bezug auf Männer besonders beleidigend.

[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.]

Często ponosimy największe ofiary, by ratować stary błąd. (Adolf Jończyk, aus dem Internetforum) [wörtl. Oft nehmen wir die größten Opfer in Kauf, um einen alten Fehler zu glätten.]/ ‘die Unfähigkeit, irreparable Schäden irreparabel sein zu lassen vs. etwas einem sehr wichtiges mit allen Mitteln zu retten versuchen’

Na dnie każdego osiągnięcia, jak fundament pod gmachem, leżą czyjejś cierpliwe i pokorne ofiary. (Stefan Wyszyński, 20. Jh.) [wörtl. Den Grund jeder Leistung, wie das Fundament eines großen Bauwerks, stützen in Geduld und Bescheidenheit verrichtete Opfer.]/ ‘das Fundament jedes Erreichten ist gespickt mit Opfern’

Obrzydła ofiara występnych, tym bardziej złożona w złej myśli. (Sprüche 21,27) ‘das Opfer der Gottlosen ist ein Greuel, zumal, wenn man es mit Bosheit darbringt’

Postępowanie uczciwe i prawe milsze Panu niż krwawa ofiara. (Sprüche 21,3) ‘Recht und Gerechtigkeit üben ist dem Herrn lieber als Opfer’

Literatur

• Šárka Horáková, Darina Gáliková: Alžběta Báthoryová: Oběť, nebo vrah?, 2008.
  
  
  (Quelle: http://data.bux.cz/book/013/161/0131612/large.jpg)
• Josef Klíma, Janek Kroupa: Jiří Kajínek: vrah, nebo oběť?, 2000.
• John Sandford: Pravidla Oběti (Rules of Prey, 1989), Oběť ve stínu (Shadow Prey, 1990), Oči oběti (Eyes of Prey, 1991) und 18 weitere Romane.

Filme

• Oběť (Offret, Regie: Andrei Tarkowski), Schweden, 1986.
• Oběť nejvyšší (Dokumentarfilm), Tschechien, 2008.

Sonstiges

• Bürgerinitiative „Nebuď oběť! Rizika internetu a komunikačních technologií"

Literatur

• John Everson: Ofiara (Sacrifice), 2009.
• Camilla Läckberg: Ofiara losu (Olycksfågeln), 2006.
• Robert Sheckley: Dziesiąta ofiara (The 10^th Victim), 1966; Idealna ofiara (Victim Prime), 1987; Łowca/ Ofiara (Hunter/ Victim), 1998.
• J. R. Ward: Ofiara krwi (Lover Eternal), 2010.
  
  
  (Quelle: http://esensja.pl/obrazki/okladkiks/99188_ofiara-krwi_400.jpg)

Film

• Dziesiąta ofiara (La Decima Vittima, Regie: Elio Petri), Italien/ Frankreich 1965.
• Ofiary losu (Screwed, Regie: Reg Traviss), USA 2000.
  
  
  (Quelle: http://img.interia.pl/rozrywka/film/ofiary_losu_okladka1a_p.jpg)
• Ofiara miłości (Victim of Love, Regie: Jerry London), USA 1991.
• Ofiara poządania (Submission, Regie: Jay Miracle), USA 2006.
• Ofiara spełniona (Timber Falls, Regie: Tony Giglio), USA 2007.
• Ofiary wojny (Casualties of War, Regie: Brian de Palma), USA 1989.
  
  
  (Quelle: http://1.fwcdn.pl/po/82/95/8295/6901018.3.jpg)
• Ostatnia ofiara (Sacrifice, Regie: Mark L. Lester), USA 2000.

Sonstiges

• Verkehrssicherheitskampagne
  
  
  (Quelle: http://3.bp.blogspot.com/_eGTq9Tf3Fdg/SJATckzaO-I/AAAAAAAAAA4/pe0cYHAutIM/s320)
• Kampagne gegen Gewalt an Frauen
  
  
  (Quelle: http://www.kobiety.net.pl/Kampania-Nie-tylko-siniaki-robia-z-ciebie-ofiare_img4b02783941bd7.jpg)

[Für dieses Lemma wurde keine relevante Literatur gefunden.]

Grzegorczykowa, Renata 2004: „Pojęcie ‚ofiary‘ w polu semantycznym ‚dawania‘. Rozumienie ofiary w chrześcijaństwie“, in: Grzegorczyk, A./ Grad, J./ Koschany, R. (Hgs.), Fenomen daru, Poznań.

Sieradzki, Andrzej 2003: „Tłumaczenie nazw ofiar starotestamentowych w Psałterzu Dawidowym M. Reja“, in: Roczniki Humanistyczne: Annales de Lettres et Sciences Humaines/ Annals of Arts, 51 (6): S. 175-85. Subjects: sacrifice; Polish language translation; Old Testament; Psalms; Wróbel, Walenty

Witczak, Krzysztof T. 1991: „Jaćw. ‚wurszajtis‘ ‚starzec-ofiarnik‘. Przyczynek do zagadnienia identyfikacji ‚gwar pogańskich z Narewu‘, in: Acta Baltico-Slavica: Archaeologia, Historia, Ethnographia, et Linguarum Scientia, 20: S. 339-42.