Polysemie

1. religiös: ‘Ort der Läuterung von Sünden’
2. psychologisch: ‘unangenehme Erfahrung’
3. kathartisch: ‘Beseitigung von Missständen’

Polysemie

1. religiös: ‘Ort der Läuterung von Sünden’
2. psychologisch: ‘unangenehme Erfahrung’
3. kathartisch: ‘Beseitigung von Missständen’

czyściec

Nach katholischer Vorstellung ein Ort, an dem die Seele eines Menschen nach dem Tod einer Läuterung von Sünden unterzogen wird, bevor sie in den Himmel kommt. Den Seelen der Verstorbenen kann durch Gebete, Fürbitten, Almosen und gute Taten geholfen werden.

Sg. tant.

očistec

Nach katholischer Vorstellung ein Ort, an dem die Seele eines Menschen nach dem Tod einer Läuterung von Sünden unterzogen wird, bevor sie in den Himmel kommt. Den Seelen der Verstorbenen kann durch Gebete, Fürbitten, Almosen und gute Taten geholfen werden.

Sg. tant.

• Zustand zwischen Tod und Erlösung
• die Seelen bleiben dort nur übergangsweise
• arme Seelen
• Warten, Leiden, Strafen für Sünden, Schmerzen, Folter
• Reue, Buße, Vergebung
• flehendes Beten
• Feuer, Flammen, große Hitze

• Zustand zwischen Tod und Erlösung
• die Seelen bleiben dort nur übergangsweise
• arme Seelen
• Warten, Leiden, Strafen für Sünden, Schmerzen, Folter
• Reue, Buße, Vergebung
• flehendes Beten
• Feuer, Flammen, große Hitze

Synonyme

• Purgatorium_{fachsprachlich} ‘purgatorium’

Opposita

• niebo₁ ‘Himmel’
• piekło₁ ‘Hölle’

Synonyme

• purgatórium_veraltet ‘Purgatorium’

Opposita

• nebo₁ ‘Himmel’  
• peklo₁ ‘Hölle’

Adjektive

• czyśćcowy₁ ‘in Relation zu czyściec (religiöses Profil) stehend’, vgl. czyśćcowe dusze ‘Seelen im Fegefeuer’, czyśćcowy ogień ‘das Feuer im Purgatorium’

Adjektive

• očistcový₁ ‘in Relation zu očistec (religiöses Profil) stehend’, vgl. očistcové utrpenie ‘Leiden im Fegefeuer’, očistcové muky ‘Leiden im Fegefeuer’, očistcový oheň ‘Fegefeuer’

Phraseme

• dusze w czyśćcu cierpiące [wörtl. die im Fegefeuer leidenden Seelen]  

Kollokationen

• pójść do czyśćca
• trafić do czyśćca

Phraseme

• duše trpiace v očistci/ die im Fegefeuer leidenden Seelen

Kollokationen

• byť oslobedený z očistca
• modliť sa za duše v očistci
• odpustiť hriechy v očistci
• odpykať hriechy v očistci
• skrátiť pobyt v očistci
• trpieť v očistci až do dňa všeobecného súdu

Miała wizję czyśćca i cierpiących w nim dusz sługa Boża s. Faustyna Kowalska. Zaprowadził ją tam jej Anioł Stróż. „Zapytałam się tych dusz — pisze — jakie jest ich największe cierpienie? I odpowiedziały mi jednogłośnie, że największe dla nich cierpienie to tęsknota za Bogiem. Widziałam Matkę Bożą odwiedzającą dusze w czyśćcu . Dusze nazywają Maryję „Gwiazdą Morza“. Ona przynosi im ochłodę.
Rycerz Niepokalanej nr 11, 1992

O czym rozmyślają pochylone nad nim staruszki?
O niebie: - Nie jest dla wszystkich, wiele pójdzie pewnie do czyśćca - mówi siostra Blażena i podsuwa wielki talerz z ciastkami upieczonymi przez zakonnice.
Gazeta Wyborcza, 08.05.1998

Bulla papieska wprowadzała cztery rodzaje odpustów. Tak na przykład dla uzyskania odpustu zupełnego, łącznie ze zwolnieniem z pokuty czyśćca , trzeba było odbyć spowiedź oraz udać się z pielgrzymką do siedmiu kościołów mających herby papieskie, a więc podlegających bezpośrednio papieżowi.
Zdzisław Morawski, Watykan bez tajemnic, 1997

- Pojawienie się czyśćca oznaczało przełom w dziejach religii Zachodu - mówił prof. Le Goff na wczorajszym seminarium w PAN. - Był to okres wielkiego porządkowania poglądów na strukturę świata, wiek summ teologicznych. Czyściec złamał radykalne, manichejskie wręcz przeciwieństwo między niebem a piekłem.
Gazeta Wyborcza, 1993-04-15

Vadrna k pojmom nebo a peklo dopĺňa aj slová očistec a osobný súd. „Katolícka náuka hovorí, že človek sa po smrti dostaví pred osobný súd, kde sa ukáže, čo s ním bude. Je to navrátenie sa človeka k Bohu. On pritom nechce nikoho odsúdiť, človek sa súdi sám svojím životom a skutkami.“ Očistec samotný je podľa Vadrnu stav, v ktorom sa duša očisťuje z hriechov, ich následkov, ale aj trestov. „Ide o jeden z výsledkov osobného súdu. Niektorí očistec vnímajú aj ako dočasné peklo. Poňom ide duša do neba.”
http://www.sme.sk/c/5468414/vedia-knazi-ako-vyzera-nebo-a-peklo.html [17.07.2010]

Bože, buď na nás radšej krutý. Otče Zákona, poctivé peklo nech bude viac než zmierlivé očistce. Bože, už sme sa dosť ľutovali. Iní nás neľúbili, Ty si sa vždy zľutoval. Zmiluj sa prísnosťou.
Ján Buzássy: Náprava vínom, 1993

Pápež dokonca cituje svojho obľúbeného autora, svätého Jána z Kríža, že vnútorné peklo a očistec existujú ešte za života. Pápežov ekumenizmus nie je taký nevrlý ako ekumenizmus jeho predchodcov.
SME, 07.04.1995

Napokon, obetuj Otcovi jeho jediného Syna – predovšetkým ako prejav vďaky, potom ako prosbu za vlastné potreby a za potreby celej Cirkvi, za potreby svojich najbližších za potreby duší v očistci. Túto obetu vyslov na pamiatku a v spojení s tou reálnou obeťou, ktorú on priniesol Otcovi, visiac na kríži.
Lorenzo Scupoli: Duchovný zápas, 2001

Ako môžeme dušiam v očistci pomáhať? Hlavne svätou omšou, ktorú nemôže nič nahradiť. 2. november je sviatkom všetkých verných zosnulých. Vtedy je kňazom dovolené slúžiť tri sv. omše za zomrelých.
http://www.modlitba.sk [6.7.2012]      

V mojich predstavách očistec vyzerá ako poloprázdna hala (a predsa plná ľudí), akási čakáreň, budova letiska počas búrky, keď sú všetky lietadlá na zemi a my netušíme, kedy sa to skončí a či zas poletíme a kam vlastne, či nás v tom chaose pri naloďovaní nešupnú do nesprávneho lietadla letiaceho na opačný koniec sveta.
http://www.inzine.sk  [19.06.2003]

czyściec

Über eine unangenehme, unerträgliche Lage oder leidvolle Erfahrung. Manchmal auch über einen Ort, an dem Menschen Leiden erleben.

očistec_hyperbolisch

Über eine unangenehme, unerträgliche Lage oder leidvolle Erfahrung. Manchmal auch über einen Ort, an dem Menschen Leiden erleben.

Sg. tant.

• Krankheit, Not, lange anhaltende Leiden, Schicksalsschläge
• unglückliche Ehe, dauerhafte Konfliktbeziehungen, Alkoholsucht
• Verzweiflung, Hoffnungslosigkeit

• Krankheit, Not, lange anhaltende Leiden, Schicksalsschläge
• unglückliche Ehe, dauerhafte Konfliktbeziehungen, Alkoholsucht
• Verzweiflung, Hoffnungslosigkeit

Synonyme

• koszmar ‘Albtraum’
• piekło₂ / Hölle ‘Zustand oder Ort großer Qualen’
• tortura ‘Tortur’

Opposita

• niebo₂ / Himmel ‘Zustand oder Ort von Glück und Annehmlichkeiten’
• raj / Paradies ‘Zustand oder Ort von Glück und Annehmlichkeiten’

Synonyme

• hryzovisko ‘Gram, Kummer, Sorgen’
• kríž [wörtl. Kreuz]/ ‘Leiden’, vgl. mať kríž s deťmi ‘sein Kreuz mit den Kindern haben’
• peklo₂ ‘Hölle’
• pliaga ‘Plage’
• tortúra ‘Tortur’
• utrpenie ‘Leiden’

Opposita

• nebo₂ [wörtl. Himmel]/ ‘Zustand oder Ort von Glück und Annehmlichkeiten’
• raj ‘Paradies, Zustand oder Ort von Glück und Annehmlichkeiten’

Adjektive

• czyśćcowy₂ ‘in Relation zu czyściec (psychologisches Profil) stehend’, vgl. męka czyśćcowa ‘fegefeuerartige Tortur’ 

Adjektive

• očistcový₂ ‘in Relation zu očistec (psychologisches Profil) stehend’, vgl. očistcová mučiareň ‘Raum, in dem eine fegefeuerartige Tortur stattfindet’, očistcový čas ‘Leidenszeit’

• przejść/ przechodzić (przez) czyściec₁ / durchs Fegefeuer gehen'viel Schlimmes durchmachen'

Kollokationen

• czyściec na ziemi
• czyściec za życia

Phraseme

• očistec na zemi/ die Hölle auf Erden, vgl. V našom živote sú šťastné rodiny, kam sa radi vraciame, ale i také, kde prežívame očistec na zemi. ‘In unserem Leben gibt es glückliche Familien, zu denen wir gerne zurückkommen, aber auch solche, wo wir die Hölle auf Erden durchleben.’
• byť očistec: <niečo> je <pre niekoho> očistec [wörtl. etw. ist für jmdn. ein Fegefeuer]/ ‘etw. ist die Hölle für jmdn.’ 
• hotový očistec [wörtl. fertiges Fegefeuer]/ ‘intensivierend - eine sehr unangenehme Lage’, vgl. Vraví sa, že osirotenosť je hotový očistec. ‘Man sagt, das die Vereinsamung die Hölle ist.’
• prejsť očistcom: <niekto> prejde očistcom [wörtl. durch das Fegefeuer gehen]/ ‘eine unangenehme oder qualvolle Erfahrung machen’, vgl. Len zriedka sa stáva, že človek, ktorý prešiel očistcom väzenia, má guráž o tom hovoriť. ‘Es kommt nur selten vor, dass jemand, der eine Gefängnisstrafe durchlebt hat, den Mut hat, darüber zu reden.’
• prežiť svoj očistec: <niekto> prežije svoj očistec [wörtl. sein Fegefeuer durchleben]/ ‘sagt man über unangenehme, qualvolle Erfahrungen und Erlebnisse’

Kollokationen

• premeniť život na očistec
• privatizačný očistec
• životný očistec
• každodenný očistec pre zamestnancov 

Czy przyjąć cywilizację można tylko wtedy, gdy podda się ją ogniowej próbie surowości i prostoty, zmuszając ludzi do zadzierzgnięcia między sobą tych węzłów, które powstają „w cierpieniu, w niewinności cierpienia“? Rozwiązanie takie jest bardzo rosyjskie i powtarza się w Rosji, w różnych odmianach, od lat. Paradoksem jest, że broniąca się przed jego przyjęciem Europa została siłą zmuszona do zstąpienia w czyściec prymitywizmu i ubóstwa.
Czesław Miłosz, Legendy nowoczesności: eseje okupacyjne, 1996

Długo rozmawialiśmy o Sądzie Ostatecznym i wszyscy doszli do wniosku, że mój mąż prawdopodobnie pójdzie prosto do nieba, bo ja jestem jego czyśćcem.
www.małpa.pl [2004]

- Nawet „dziękuję” od nikogo nie usłyszał. W domu też czyściec przeszedł. Ale jak się kto przyłoży, to i w piekle mu niezgorzej.
Maria Borowa, Dominika znaczy niedziela, 1993

Być może, iż Staff należy dziś w pewnej mierze do poetów przechodzących przez czyściec, jakim jest droga od tej formy uznania i rozgłosu, która towarzyszy poetom współczesnym, do tej, jaka jest udziałem tzw. klasyków.
Literatura nr 2, 1984

Chłopak ma ogromną motywację do gry i z tego co słyszę niezły „power”. Życzę mu, żeby szybko się „wygrzebał” z lokalnej ligi do NHL, bo tylko tam jest przyszłość. Wiem co mówię, bo sam przechodziłem „czyściec” w takich ligach i w Kanadzie i w USA (AHL). Szkołą życia jest NHL i im szybciej się tam trafi, tym lepiej. Jeżeli cokolwiek będę mógł mu pomóc, oczywiście to zrobię. Na razie mówię mu „Good Luck”. Rozmawiał ?
Love story z Ameryką, Trybuna Śląska, 2004-01-29

wykręcaniem stawów, wbijaniem stalówek pod paznokcie, w karcerze o ścianach pokrytych grubą warstwą lodu, bez śladu pryczy - w których trzymano ich tygodniami. W takich dopiero chwilach uświadamia sobie człowiek w całej pełni, w jak cudownie wygodnych, bezpiecznych i dostatnich warunkach sam przeszedł ten czyściec! Jak go na rękach przeniesiono, jak o "żaden ostry kamień nie ugodził nogą". Takiej poniewierki, takiego niedostatku, głodu, opuszczenia w chorobie i takiej nędzy, jakiej zaznali mężczyźni, nie zaznała mimo wszystko żadna z nas.
Beata Obertyńska, 2005

Jeżeli któryś z nich się pojawi, to nie wejdzie na pierwsze miejsce, to musi mieć karę - czyściec. I teraz czyśćcem dla pana senatora będzie pani senator Fetlińska, którą zapraszam do mównicy. Bardzo miły nadzór. Na koniec listy! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Bardzo dobrze się czuję w roli czyśćca. To dla mnie całkiem nowa rola.
24. posiedzenie Senatu RP, stenogram, wersja robocza; Senat RP; Warszawa; 2008

Na malinkom variči, tajne, aby domáca nevedela, sme si robili čaj, pre mňa to bývali mesiace očistca. Mariška poletovala ako inokedy. Cez plecia mala sedliacky vlniak, červené líca jej horeli a smiech z nej bublal ako zo žriedla.
Aspekt, 1.2002

Ako dedičstvo okamžite získala prvú pozíciu medzi dodávateľmi analógových logických a diskrétnych polovodičových súčiastok s 8,7-percentným podielom na svetovom trhu. Každodenný očistec pre zamestnancov „Na pôvodných plánoch, ku ktorým sme sa zaviazali pri kúpe časti Tesly Piešťany, nebudeme nič meniť,“ zdôrazňuje prezident S. Hanson.
Profit, 10.1999

Pri otázke, prečo sa chce rozviesť, sa máličko zamyslela a riekla: — Môj manžel bol neznesiteľný vlastne od začiatku manželstva. No keď som si to naplno uvedomila, boli tu dve deti a kvôli nim som hodne prehltla. Tým nechcem povedať, že naše manželstvo bol očistec.
Frýbová, Zdena: Deň ako stvorený na vážnu známosť, Bratislava 1990

Alebo má chorý len niektorý ich ekvivalent, alebo má, napríklad, úplne iné problémy. Cíti tlak v žalúdku, bolesti, pálenie v bruchu, suché ústa, bolesť hlavy. Alebo pociťuje len úzkosť, ktorá znižuje kvalitu života, z ktorého sa stáva malý očistec.
Hospodárske noviny, 02.12.2003

Dulles bol presvedčený, že sa oslobodenie dá dosiahnuť iba očistcom. Ľudia musia realitu stalinizmu poznať na vlastnej koži a to ich donúti bojovať: „Kontrarevolúcia bude len vtedy úspešná, ak sa všedný život ľudí stane takým neznesiteľným, že ich duchovná a materiálna bieda bude väčšia ako strach pred dôsledkami konania.“
Slovo, 6.2002
 

czyściec_hyperbolisch 

Beseitigung von Missständen, Loswerden von unnützer Belastung u. ä. Der Vorgang ist zwar unangenehm, aber sinnvoll und notwendig. Die Läuterung wird häufig durch einen Skandal oder eine Krise ausgelöst.

očistec_{selten, hyperbolisch}

Beseitigung von Missständen, Loswerden von unnützer Belastung u. ä. Der Vorgang ist zwar unangenehm, aber sinnvoll und notwendig. Die Läuterung wird häufig durch einen Skandal oder eine Krise ausgelöst.

Sg. tant.

• radikal
• zweckmäßig, sinnvoll
• Krise
• Reinigung, Läuterung
• von Unannehmlichkeiten, beschämenden Enthüllungen begleitet

Synonyme

• katharsis ‘Katharsis’

Synonyme

• kalvária ‘Leidensweg, Kalvarium’, vgl. prežiť kalváriu vyšetrovania ‘das Kalvarium einer (gerichtlichen) Untersuchung durchleben’
• katarzia ‘Katharsis’
• očista/ očistenie ‘Reinigung’
• skúška ‘Probe, Versuchung’

Phraseme

• przejść/ przechodzić (przez) czyściec₂ / durchs Fegefeuer gehen

Kollokationen

• niekoho čaká očistec
• prejsť očistcom
• politický očistec

Publicystyka „moralnego niepokoju”, np. w błyskotliwym wydaniu Jacka Żakowskiego („Coś w Polsce pękło, coś się skończyło”, „Gazeta” nr 89/1994 i „Tak gnije demokracja”, „Gazeta” nr 275/1994), bierze się zapewne z wrażliwości i szlachetnych zamiarów. Ale jej skutek jest taki sam, jak w przypadku licznych ocen naszego życia gospodarczego, w których przezwano recesją i kryzysem prawdziwy, twórczy czyściec, przez jaki przechodziła nasza gospodarka w latach 1989-93.
Gazeta Wyborcza, 1995-01-13

Z piekła przedsiębiorstw państwowych PKO BP już wkrótce przejdzie do czyśćca spółek skomercjalizowanych, żeby przygotować się do nieba prywatyzacji.
Polityka, 2000-02-05

Bez książki Jana Tomasza Grossa nie byłoby najważniejszej moralnie dyskusji narodowej III RP, śledztwa IPN i wyczerpującego jedwabieńskiego raportu Instytutu. A przecież nie brakowało ludzi, którzy szli w tej sprawie w zaparte: winni są Niemcy, Polacy nie mogliby zrobić czegoś tak strasznego. My przez ten czyściec już przeszliśmy. Ukraińcy jeszcze nie do końca. Trzeba cierpliwie czekać. I towarzyszyć im na tej drodze, jeśli tego zechcą.
Polityka, 2003-07-19

Na tym „a nuż” oparte były wielkie imprezy dziejowe – od powstania kościuszkowskiego po warszawskie. I nic dziwnego, bo powiedzonko „a nuż” oddaje istotę naszego charakteru narodowego. Z tym, że ten charakter przeszedł ostatnio przez czyściec 15 lat surowego kapitalizmu. I surowy kapitalizm powinien był przesunąć postawy typu „a nuż” w głąb historii.
FELIETONY, Gazeta Poznańska, 2004-11-19

Być może przemiana PO w PiS dokona się jeszcze przed głosowaniem nad budżetem. Na Platformie zostanie samotny Tusk, bo łasy na władzę Rokita także pójdzie po rozum do głowy i przefarbuje się. Na razie PiS proponuje rozłamowcom czyściec w jakimś nowym klubie parlamentarnym. Ale to gra pozorów. Za chwilę będą razem. Platformersi szli przecież po władzę, a dostali figę z makiem.
Czyściec, Dziennik Zachodni, 2006-01-17

W Metalplaście przywrócony został pięciodniowy tydzień pracy. Płace nadal niższe - Ubiegły rok był dla nas jak czyściec. Na szczęście udało nam się przetrwać - podkreśla Wojciech Główka z zakładowej Solidarności. W firmie nadal jednak sytuacja jest trudna.
Chiński czyściec, Gazeta Poznańska, 2006-01-09

Niedawno lewica przeżywała polityczne przesilenie w związku z typowaniem jednego kandydata na prezydenta i łączeniem różnych, często zwaśnionych lokalnych polityków pod wspólnym sztandarem. Teraz przez ten czyściec ma przejść prawica. Już teraz widać, że jest podzielona, a jej czołowi przedstawiciele nie ukrywają własnych, dużych ambicji.
Woźny prawicy, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-04-26

A gdyby nawet ukarano Irańczyków ograniczeniami w handlu, boleśniej może je odczuć Zachód, uzależniony od ropy, której Iran jest czwartym największym eksporterem w świecie. Z militarnych opcji wykonalny byłby atak lotniczy, tylko że wtedy Irańczycy mogliby zmienić amerykański czyściec w sąsiednim Iraku w prawdziwe piekło
Atomowy poker dyplomatyczny, Gazeta Krakowska, 2006-01-18

Wildstein zrobił dobrze, choć ta operacja boli. Trzeba jednak było przejść przez ten czyściec. Naród ma prawo znać swoją przeszłość i wiedzieć, kto w czasach komunizmu był świnią, a kto obronił godność. W końcu każdy rachunek trzeba w życiu uregulować.
Popieram Wildsteina, Gazeta Krakowska, 2005-02-05

Miniony rok jest tylko etapem procesu, który będzie trwał długie lata. Czeka nas kolejny czyściec – referendum konstytucyjne. Mogą być kłopoty, bo traktatowa materia słabo nadaje się do przyjmowania w formie referendum. Gdy w roku 1991 Duńczycy przyjmowali traktat z Maastricht, otrzymali spore książeczki z pełnym tekstem układu.
Wychodzimy na plus, Gazeta Krakowska, 2005-04-30

Ojciec Rydzyk wie, co robi. Gdyby znowu postraszył unijnym piekłem i brukselskimi czeluściami, wszyscy przeszlibyśmy do porządku dziennego. Ale unijny czyściec? Tego jeszcze nie było, więc od razu z kopyta ruszyła komentatorska karuzela. W końcu szef Radia Maryja nie mógł nie rzec choćby słowa riposty na zdecydowany głos papieża Polaka, a przecież toruńskiej radiostacji słucha codziennie kilka milionów rodaków.
Fajerwerk ojca Rydzyka, Gazeta Krakowska, 2003-05-28

Kolejowy czyściec Remonty na kolei doprowadzają pasażerów do szaleństwa. Niespodziewanie Gazeta Wyborcza postraszyła, że czyściec jaki przeżywają miałby się nie skończyć poprawą, ale dalszym pogorszeniem warunków dojazdów po zakończeniu remontu. Nie uwierzyliśmy w te straszne wiadomości i mieliśmy rację.
Remont torów do Warszawy, Mazowieckie To i Owo, 2008-03-03

„Nasze i nie nasze piekła, czyśćce, raje” – tak zatytułował Sergiusz Stern-Wachowiak spotkanie z Agnieszka Kuciak, autorką nowego przekładu „Boskiej Komedii” Dantego Alighieri, księdzem profesorem Janem Kantym Pytlem, wybitnym biblistą i teologiem, Pawłem Lisickim, pisarzem, redaktorem naczelnym „Rzeczpospolitej
Boska Komedia w Wielki Poniedziałek, Polska Głos Wielkopolski, 2007-03-30

Wyki i Markiewicza, literatura była i pozostaje nadal świadectwem egzystencjonalnego, indywidualnego doświadczenia, wpisanego jednakże w szerszy kontekst problemów społecznych i historycznych. "Smutek międzyepoki" potwierdza jeszcze raz tę nader specyficzną więź, której ilustracją jest wiele powojennych dzieł. Pierwsza część książki, "Polskie czyśćce i piekła" poświęcona została w dużej mierze problemom odzwierciedlania się świadomości społecznej w literaturze. Zarówno w wersji spojrzenia na nas z zewnątrz przez cudzoziemców, jak i z perspektywy krajowych dyskusji, dotyczących duchowej kondycji społeczeństwa, a szczególnie jego inteligenckich elit.
Krytyk w rezerwacie?, Dziennik Polski, 2000-11-20

Svoju predstavu o privatizačnom očistci už zverejnila Slovenská demokratická koalícia (SDK) ústami exministrov privatizácie Ivana Mikloša a Milana Janičinu.
Profit, 10.1997

Vyjadrenia členov vlády naznačujú, že podnikateľské prostredie na Slovensku čaká očistec. Ministerka financií Brigita Schmögnerová sľubuje, že odteraz pôjdu tvrdo po „veľkých rybách“, ktorým ich predchodcovia pripravili ideálne skleníkové prostredie na bujnenie antipodnikania.
Profit, 12.1998

A verme, že očistec, ktorým teraz prechádza Slovensko a slovenský občan, bude prospešný aspoň na to, aby sa v tomto očistci naše hriechy odčinili a aby sme sa už nikdy viac nedopustili takej hlúposti, že si vyvolíme nielen očistec, ale rovno aj peklo.
Literárny týždenník, 18.2001

Existuje predsa nespočetné množstvo autentických vyznaní, svedectiev o tom, že tvorba je pre mnohých umelcov očistcom i vykúpením z mizérie človečenského bytia.
Literárny týždenník, 17.2000

Keď dvaja hovoria to isté, nie je to isté – ani rovnaké slová o HZDS neznejú rovnako z rozličných úst. Premiéra a niektorých jeho spolubojovníkov čaká minimálne šesťmesačný očistec nápravy dôsledkov výkonu predchádzajúcej vlády.
SME, 14.04.1994 

Zlatý hokejový očistec Slovenskí hokejisti sa po tretí raz vracali zo svetového šampionátu domov ako hrdinovia. Po historickom víťazstve nad Českom prevzal kapitán slovenského tímu Miroslav Šatan od prezidenta Medzinárodnej hokejovej federácie (IIHF) René Fasela tanier pre bronzových medailistov, a potom sa už celá slovenská výprava presunula domov, kde ich až do nočných hodín čakali davy fanúšikov.
Hospodárske noviny, 12.05.2003
 

Theologischer Terminus, seit dem 15. Jh. im Polnischen; alttschech. čistec von lat. ignis purgatorium ‘reinigendes Feuer’.
Laut dem SGS handelt es sich bei czyściec um ein Derivat von czysty ₅ ‘ethisch, edel, rechtschaffen, ehrlich’; nach dem PSWP ist es von czyścić abgeleitet.
Allgemeinsprachliche Wörterbücher führen auch eine homonyme Bezeichnung für eine Pflanze auf, die z. T. gegen Durchfall verwendet wird (vgl. im Deutschen die obersorbische Entlehnung Ziest ).

Lehnübersetzung aus lat. purgatorium ‘Reinigungsort bzw. -geschehen, Läuterungsort bzw. – geschehen’ (dt. Fegefeuer), aus purgo ‘reinigen, läutern’. (vgl. Rejzek, 2001, 422). Im atschech. als čistec belegt (vgl. Gebauer, 1970, Lemma čistec). Jungmann (1835, 2. Teil, 820) belegt figurative Bedeutung ‘Leiden’, synonym zu kríž, trápenie.

Im vorliegenden Wörterbuch werden für das polnische Lemma czyściec drei Profile aufgeführt. Das religiöse, das psychologische sowie das kathartische Profil. Das religiöse Profil bezieht sich auf einen Ort an dem, nach der katholischen Lehre, die Seelen der Verstorbenen einer Läuterung von Sünden unterzogen werden, bevor sie in den Himmel kommen. Im gegenwärtigen Sprachgebrauch wird die religiöse Bedeutung von czyściec als ein Ort zwischen Himmel und Hölle verstanden und außerhalb des religiösen Diskurses  meistens in diesem Zusammenhang angewandt, vgl.

A teraz trochę o powstawaniu aniołów. A nie jest to takie proste. Anioł nie powstaje z niczego. Przychodzi na ten świat nieco okrężną drogą – przez piekło i czyściec. My powinniśmy być więc dla niego niebem – Jak już wymyślę, jak powinien wyglądać kolejny "gość ze skrzydełkami", rzeźbię go w glinie.
W niebie i nie tylko, czyli... Tam, skąd pochodzą anioły, Express Ilustrowany, 2001-12-24

Das psychologische Profil referiert auf das Leiden eines Menschen unter bestimmten Lebensumständen, wie z.B. in einer gewalttätigen Ehe. Auch Orte des menschlichen Leidens, wie z.B. ein Flüchtlingslager können als czyściec dargestellt werden. Zudem kann die Bedeutung von czyściec metonymisch auf eine Person, die das Leiden der Mitmenschen zu verantworten hat, übertragen werden.

Das katharische Profil ist hyperbolisch und findet oft in der Publizistik Anwendung. Dieses Profil bezieht sich sowohl auf Menschen als auch auf Abstrakta, wie z.B.: politische Fraktionen, die Wirtschaft oder den nationalen Charakter, vgl.

Na tym „a nuż” oparte były wielkie imprezy dziejowe – od powstania kościuszkowskiego po warszawskie. I nic dziwnego, bo powiedzonko „a nuż” oddaje istotę naszego charakteru narodowego. Z tym, że ten charakter przeszedł ostatnio przezczyściec 15 lat surowego kapitalizmu. I surowy kapitalizm powinien był przesunąć postawy typu „a nuż” w głąb historii.
FELIETONY, Gazeta Poznańska, 2004-11-19

Sowohl im psychologischen als auch im kathartischen Profil wird das Phrasem przejść (przez) czyściec „durch Fegefeuer gehen“ angewandt. Wobei im kathartischen Profil auch die Bildung der Pluralform des Lexems möglich ist, vgl.

(SJPDor. 1958-1969) artykuł przeszedł wszystkie redakcyjne czyśćce ‘ein Artikel ist alle redaktionellen Fegefeuer durchlaufen’.

oder

Pierwsza część książki, "Polskie czyśćce i piekła" poświęcona została w dużej mierze problemom odzwierciedlania się świadomości społecznej w literaturze. Zarówno w wersji spojrzenia na nas z zewnątrz przez cudzoziemców, jak i z perspektywy krajowych dyskusji, dotyczących duchowej kondycji społeczeństwa, a szczególnie jego inteligenckich elit.
Krytyk w rezerwacie?, Dziennik Polski, 2000-11-20

In den Erläuterungswörterbüchern des Polnischen werden zwei Bedeutungen von czyściec aufgeführt. Eine religiöse Bedeutung, die dem gleichnamigen Profil des SuP entspricht, sowieeine weitere Bedeutung, die sich auf eine unangenehme Lage, Situation eines Menschen bezieht, vgl. SWJP (1996) przechodzić czyściec z mężem pijakiem ‘durchs Fegefeuer mit einem Alkoholiker Ehemann gehen’. Ähnlich Beispiele werden im SJPDor., PWSP (1995-2005) sowie im ISJP (2000) zitiert. Das im SuP aufgeführte kathartische Profil wird von den Bedeutungswörterbüchern nicht erfasst. Lediglich das vorangegangene Zitat im SJPDor. (siehe oben) weist auf die kathartische Bedeutung des Lexems hin.

Im Polnischen gibt es ein homonymes Wort zu czyściec mit der Bedeutung ‘Kräuter, Pflanze’. Diese Bedeutung gehört jedoch nicht der Polysemie von czyściec ‘Fegefeuer’ an und wird im SuP nicht aufgeführt.

In den Bedeutungswörterbüchern des Slowakischen werden an erster Stelle das religiöse und daneben das psychologische Profil erfasst. Das SSJ (1959-68) führt auf 1. miesto, kde podľa katolíckej vierouky trpia duše zomretých časné tresty ‘Ort, wo nach katholischer Glaubenslehre die Seelen der Verstorbenen zeitliche Strafen abbüßen’, 2. utrpenie, ťažkosti; miesto utrpenia ‘Leiden, Beschwerlichkeiten; Ort des Leidens’. Das KSSJ erklärt das Lemma in gleicher Reihenfolge in ähnlicher Weise: 1. (podľa učenia kat. cirkvi) stav očisťovania človeka po smrti od všedných hriehov a časných trestov ‘(nach der Lehre der katholischen Kirche) ein Zustand der Läuterung eines Menschen nach dem Tod von alltäglichen Sünden und zeitlichen Strafen’, 2. utrpenie ‘Leiden’.

Das vorliegende Wörterbuch weist neben den bereits genannten Profilen noch ein kathartisches Profil auf, das in den Bedeutungswörterbüchern nicht erwähnt wird. Das religiöse Profil ist ursprünglich und stellt eine Lehnprägung dar, die sich vom Lateinischen purgatorium herleitet. Die beiden anderen Profile stellen metaphorische Einengungen des Konzepts dar.

Im psychologischen Profil werden die Leiden der Seelen im Fegefeuer auf verschiedene Leidensperioden des menschlichen Lebens übertragen. Dieses Profil wird zumeist personal verstanden, es sind Individuen oder Gruppen von Menschen, die leiden müssen. Im Leidensprofil wird die Leidenserfahrung meist als quälend und sinnlos erfahren; dieser Zustand kann eine lange Zeit oder ein ganzes Leben hindurch andauern.

Im kathartischen Profil wird die im Wort erkennbare Motivierung der notwendigen Reinigung von Sünden auf innerweltliche Zusammenhänge angewandt. Aus den Korpusbelegen geht hervor, dass diese Katharsis sowohl im Hinblick auf Menschen wie auch auf eher abstrakte Begriffe (die Politik, die Wirtschaft, Parteien usw.) erfolgt. Im kathartischen Profil wird očistec als ein notwendiges Zwischenstadium angesehen, an dessen Ende eine Besserung des jeweiligen Zustandes erreicht wird. Dabei wird häufig sowohl auf ökonomische Reinigungszustände als auch moralische Läuterungen (besonders in der Politik) angespielt.

Im Gegensatz zum Deutschen, in dem das Kompositum bereits das Element Feuer enthält, sind ‘große Hitze’ und ‘Feuer’ im Slowakischen lediglich häufig anzutreffende, aber keinesfalls obligatorische Konnotationen von očistec.

Anglia jest rajem dla kobiet, czyśćcem dla mężczyn i piekłem dla koni. (John Florio, 16. Jh.) [wörtl. England ist das Paradies für Frauen, das Fegefeuer für Männer und die Hölle für Pferde.]/ ‘England aus der Sicht eines englischen Hofgelehrten’

Asekurant, na wypadek gdyby nie dostał się do nieba, zaklepuje sobie czyściec. (Mieczysław Michał Szargan) [wörtl. Ein Übervorsichtiger sichert sich seinen Platz im Fegefeuer, falls er nicht in den Himmel kommen sollte.]/ ‘Lieber an mehreren Orten/ mit vielen Optionen seine Sache absichern’

[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.]

Literatur

• John Haskell: Amerykański czyściec (American Purgatorio), 2006.
• Krzysztof Kieślowski: Raj. Czyściec. Piekło, 1999.
• Zdzisław Kijas Józef: Niebo, czyściec, piekło, 2009.
• François Xavier Schouppe: Czyściec w świetle legend i żywotów świętych (Purgatory: illustrated by the lives and legends of the saints, 1893), 2009.
• Marta Wielek: Sanatorium duszy. Czyściec - jest czy go nie ma?, 2009.
• Józef Witko: Czyściec. Wezwanie do modlitwy za zmarłych, 2009.
• Christophe Chabouté: Czyściec (Purgatoire), 2010.
  
  
  (Quelle: http://zaczytani.blox.pl/resource/czysciec.jpg)

Film

• Czyściec (Purgatorio, Regie: Roberto Rochín), Mexiko 2008.
• Czyściec (Purgatory, Regie: Ami Artzi), Südafrika 1988.
• Fersehserie: Podmiejski czyściec (Suburgatory) USA 2011.
  
  
  (Quelle: http://www.megavideozer.com/wp-content/uploads/2012/01/Watch-Suburgatory-Season-1-Online.jpg)

Sonstige

• Kunst: Dante – Bild zur Göttlichen Komödie „Czyściec“ von Gustave Doré.
  
  
  (Quelle: http://klp.pl/admin/images/grafiki/19.jpg)
• Comic-Witz: I oby tylko czyściec okazał się szybszy od polskiej służby zdrowia.
  
  
  (Quelle: http://img2.demotywatoryfb.pl/uploads/201204/1333379483_by_kamilcywil_600.jpg)
• Club, Olsztyn
  
  
  (Quelle: http://www.lover.com.pl/kluby/klub_861.jpg)
• Blog (czy.sciec.pl)
  
  (Quelle: http://czy.sciec.pl/wp-content/uploads/2012/03/logo-01.png)

Literatur

• Rudolf Dilong: Mladosť z očistca. Životopis (1939–1942), 2001.
• Jacques Le Goff: Zrození očistce, 2003.
• Ján Košút: Cez červený očistec, 2009.
• Jiří Olič: Očistec Mareka Ormandíka, 2010.
• Martina Solčanská: Očistec bláznov, 2008.
  
  
  (Quelle: http://www.databazeknih.cz/images/30_/30257/big_ocistec-blaznov-91137.jpg)

Kunst

• Gustave Doré: ilustrácia očistca pre Danteho Očistec, Canto 24, 1861.
  
  (Quelle: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Pur_24_dore.jpg/220px-Pur_24_dore.jpg)

Musik

• Caedo (Band): Očistec (Lied in: Oslobodenie), 2009.
  
  (Quelle: http://www.youtube.com/watch?v=ET2MiUVydOM)

Sonstiges

• Dragotter: Očistec, 2008.
  
  
  (Quelle: http://www.flickr.com/photos/7347038@N08/2401572616/)

Matuszewski, Ryszard 1982: „Czyściec Juliana Tuwima“, in: Twórczość, Nr. 8, S. 69-97.

Sokolski, Jacek 1994: Staropolskie zaświaty: obraz piekła, czyśćca i nieba w renesansowej i barokowej literaturze polskiej wobec tradycji średniowiecznej, Wrocław, S. 327.