Polysemie
- religös: ‘Blutzeuge’
- religiös-gewalttätig
- säkular: ‘jmd., der für etwas leidet’
Definition
męczennik
Eine Person, die für den religiösen Glauben ihr Leben opfert, hauptsächlich ein Christ in der Auseinandersetzung mit dem Heidentum.
Im Christentum wird das Martyrium als das höchste Zeugnis für Christus und seinen erlösenden Tod verstanden. Falls ein Ungetaufter wegen des Glaubens den Märtyrertod erleidet, empfängt er die sogenannte Bluttaufe. An den Märtyrerfesten und ihren Gedenktagen wird die liturgische Farbe Rot benutzt.
Pl. męczennicy
Konnotationen
- Leiden, Foltern, langsamer Tod
- Opfer, tapfer, treu, fester Glaube, Liebe zu Gott
- Seligsprechung, Heiligsprechung, Reliquie, Himmel
- fanatisch, aggressiv
Lexikalische Relationen
Synonyme
- męczeniecveraltet ‘Märtyrer’
Hyperonyme
święty / Heiliger
Wortbildungen
Substantive
- męczennica1 ‘Märtyrerin’
- męczeństwo1 ‘Märtyrertum, Martyrium’
Adjektive
- męczeński1 ‘märtyrerhaft, Märtyrer-’
Adverbien
- męczeńsko1 ‘märtyrerhaft’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- chrześcijański męczennik
- cierpieć jak męczennik
- grono męczenników
- kanonizacja męczennika
- kult męczennika
- święty męczennik
- umrzeć śmiercią męczennika
- zostać uznanym za męczennika
- żywot męczennika
Belege
Al-Halladż, właśc. Al-Husajn ibn Mansur al-Halladż, arab. الحلاج(ur. ok. 858, zm. 26 marca 922) - arabski mistyk (sufi), teolog i męczennik islamu, bohater literatury mistycznej; symbol pełnej oddania miłości do Boga. Wyklęty przez muzułmańskich ulemów, uwięziony w 913, został w końcu po długim procesie skazany na śmierć i powieszony w Bagdadzie w 922 za (m.in) stwierdzenie, że osiągnął pełną jedność z Bogiem (słynne zdanie ana al-hakk - ja jestem prawdą). Po jego śmierci w świecie muzułmańskim powstała o jego życiu legenda. Wielu poetów arabskich, perskich, tureckich, hinduskich oraz malajskich sławiło go w swych dziełach jako męczennika mistycznego zjednoczenia, który zginął na szubienicy za to, że się upoił boską miłością. Przez wielu muzułmanów uważany za świętego.
Wikipedia.pl [2009-05-25]
O pielgrzymce Jana Pawła II do Polski w 1997 r. napisano wiele. Ani słowem nie wspomniano jednak, że pielgrzymka ta była wielką pochwalą średniowiecza w Polsce. Właściwie wszystkie jej ważniejsze etapy związane były albo ze średniowiecznymi wydarzeniami (Zjazd w Gnieźnie, bitwa pod Legnicą, fundacja Wydziału Teologicznego na Akademii Krakowskiej), albo ze średniowiecznymi postaciami (Henryk Pobożny, Pierwsi Męczennicy Polscy, św. Wojciech, królowa Jadwiga, Jan z Dukli).
Fronda nr 13, 2001
Najpierw chciał je zniszczyć siłą. Przyniosło to odwrotny skutek. Wspólnoty Kościoła świętego głosiły Dobrą Nowinę o Jezusie Chrystusie znakami jedności i miłości oraz przepowiadaniem. A męczennicy świadczyli śmiercią o mocy Ducha Świętego. I Kościół rósł pięknie.
Rycerz Niepokalanej nr 11, 1992
-Niech pan powie, za co mnie to spotkało? Czemu Pan Bóg mnie tak pokarał? Nie urodziłem się przecież na męczennik, zwykłym jestem człowiekiem, więc dlaczego tak się ze mną stało? Przysięgam, tysiące ludzi gorsze rzeczy ma na sumieniu niż ja i się przyzwyczaili, normalnie żyją, serce im nie dokucza, sen mają dobry, a ja się przyzwyczaić nie mogę, dlaczego, proszę pana, za co?
Jerzy Andrzejewski, Miazga, 1981
Pod rzeźbą św. Jana Nepomucena, przy miedziorycie przedstawiającym torturowanie świętego z rozkazu okrutnego króla Wacława IV, bo nie chciał zdradzi, tajemnicy spowiedzi królowej, również zatrzymują się ludzie. Po upływie kilku wieków otwarto trumnę ze zwłokami świętego i okazało się, że obcięty język męczennika cudownie odrósł. Fakt ten znacznie przyśpieszył jego beatyfikację.
Wiesława Maria Korczyńska, Wróć..., 2001
Definition
męczennik
Jmd., der im gewaltigen Kampf für gewisse religiöse und meistens auch politische Ziele den Tod erleidet. Meistens in Bezugauf islamistische Selbstmordattentäter, die auch unschuldige Opfer mit sich in den Tod reißen; sie verstehen sich selbst als Märtyrer, diese Auffassung wird aber im Islam nicht allgemein vertreten und gilt als umstritten, trotzdem wird sie häufig in den westlichen Medien präsentiert.
Lexikalische Relationen
Synonyme
- ekstremista / Extremist
- mudżahedin / Mudschahid
- terrorysta / Terrorist
- zamachowiec / Selbstmordattentäter
Wortbildungen
Substantive
- męczennica2 ‘Märtyrerin’
- męczeństwo2 ‘Märtyrertum, Martyrium’, vgl. zemsta za męczeństwo Bin Ladena ‘Rache für Bin Ladens Martyrium’
Adjektive
- męczeński2 ‘märtyrerhaft, Märtyrer-’
Adverbien
- męczeńsko2 ‘märtyrerhaft’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- umrzeć śmiercią męczennika
- zginąć śmiercią męczennika
- zostać uznanym za męczennika
Belege
Winnym zamordowania Rabina jest, oczywiście, tylko sam zabójca i jego wspólnicy. Nikt więcej. A jednak możliwe, że inspiracją do tego morderstwa był grobowiec w Kiryal Arba, wzniesiony ku czci innego żydowskiego zabójcy Barucha Goldsteina, który zginął mordując 30 modlących się Arabów, a po śmierci stał się idolem ultranacjonalistycznej sekty religijnej. Sekta ta czci pamięć Goldsteina i organizuje pielgrzymki do jego grobu, gdzie - na terenie komunalnym - wzniesiono jego pomnik. Planującemu zamach mordercy Rabina łatwo tu było wyobrażać sobie, że i on, podobnie jak Goldstein, uznany zostanie kiedyś za męczennika. Że dzięki zamordowaniu Rabina awansuje w oczach niektórych do świętości „w imię Wielkiego Izraela”.
Gazeta Wyborcza, 1996-11-02
Amrozi bin Nurhasyim jest pierwszym z podejrzanych o udział w zamachu na Bali, osądzonym przez trybunał. Odpowiadał za kupno samochodu i części materiałów wybuchowych, wykorzystanych w czasie zamachu. W czasie procesu zyskał przydomek „Śmiejącego się terrorysty”; zachowywał się butnie, nie wyrażając ani przez moment skruchy z powodu śmierci ludzi w zamachu na Bali, atakując Zachód i głosząc ideę islamskiej świętej wojny przeciwko niewiernym.
Wchodząc wczoraj na salę sądową tradycyjnie wzniósł ręce do góry, wykrzykując „Allah jest wielki!”. Na kilkanaście godzin przed wydaniem wyroku, twierdził w rozmowie z dziennikarzami, że nie boi się kary śmierci i z gotowością „dołączy do grona męczenników islamu”.
Dziennik Polski, 2003-08-08
GROŹBY BIN LADENA. Działająca w Londynie islamska agencja prasowa al-Ansar poinformowała wczoraj, iż jest w posiadaniu nowego nagrania głosu saudyjskiego terrorysty Osamy bin Ladena. Bin Laden zapowiada tu, że zginie „śmiercią męczennika “, dokonując ataku na swych wrogów jeszcze w tym roku. terrorysta cytuje wersety Koranu.
Dziennik Polski, 2003-02-14
USA Zacarias Moussaoui nie zostanie męczennikiem
Na karę dożywotniego więzienia skazał sąd przysięgłych w Alexandrii na przedmieściu Waszyngtonu Zacariasa Moussaoui'ego, jedynego terrorystę oskarżonego w USA o współudział w przygotowaniu ataku 11 września 2001 r.
PAP, IP, Nowiny, 2006
Odpowiedzialność za zamach zadeklarowały dwa radykalne ugrupowania palestyńskie – Islamski Dżihad i Brygady Męczenników Al-Aksy. Na Zachodnim Brzegu Jordanu Islamski Dżihad rozpowszechnił taśmę wideo, na której zamachowiec-samobójca czyta swój testament. Jest ubrany na czarno i ma na czole opaskę z wersetem z Koranu. Zapowiada m.in., że „wielu innych zamachowców jest już w drodze“.
Dziennik Polski, 2006-04-18
Zapotrzebowanie na bohaterów samobójców pojawia się w czasach wyjątkowych zagrożeń. Wiemy coś o tym z polskiej historii duchowej:sienkiewiczowski Wołodyjowski wysadzający się w Kamieńcu Podolskim, mickiewiczowski Ordon (nawet jeśli w rzeczywistości przeżył powstanie listopadowe). Ale nawet jeśli będzie się za Brechtem powtarzać, że to nieszczęśliwe kraje potrzebują bohaterów, zapotrzebowanie na przypieczętowanie wspólnoty losu ikoną bohatera męczennika wciąż istnieje. Śmierć palestyńskiego terrorysty samobójcy nie rozładowuje napięć psychicznych, lecz je podsyca, zespala wspólnotę i skłania do dalszego użalania się nad sobą, nienawiści i kontynuacji walki na śmierć i życie z wrogiem, który może mieć bomby atomowe, ale jest bezsilny wobec zdecydowanego na wszystko bojownika
Adam Krzemiński, Żywe bomby, Polityka, 2001-09-22
Definition
męczennik
Jmd., der für eine Idee, Überzeugung, einen Wert bzw. wegen der Zugehörigkeit zu einer Gruppe leidet oder auch stirbt. Der Kult um solche Märtyrer spielt eine wichtige Rolle bei verfolgten politischen oder anderen Bewegungen, weil er die Identität der Gruppe stärkt und die Mitglieder zum Kampf gegen die Verfolger motiviert.
Von Seiten der Gegner wird der Prozess, im Laufe dessen jmd. zum Märtyrer erklärt wird, oft kritisiert als eine unangemessene Stilisierung, der Sprecher lehnt den Märtyrerstatus der Personen ab und das Wort męczennik hat in dieser Verwendung negative Konnotationen oder wird auch ironisch bzw. hyperbolisch verwendet.
Konnotationen
- Leiden, Foltern, Gefangenschaft, gewaltsamer Tod
- opferbereit, heldenhaft
- Stilisierung
Lexikalische Relationen
Synonyme
- bohater / Held
- ofiara / Opfer
Wortbildungen
Substantive
- męczennica3 ‘Märtyrerin’
- męczeństwo3 ‘Märtyrertum, Martyrium’, vgl. męczeństwo narodu ‘das Martyrium des Volkes’
Adjektive
- męczeński3 ‘märtyrerhaft, Märtyrer-’
Adverbien
- męczeńsko3 ‘märtyrerhaft’
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- mieć minę męczennika [wörtl. den Gesichtsausdruck eine Märtyrers haben]/ ‘gequält, leidend aussehen’
robić z siebie męczennika / sich als Märtyrer hinstellen ‘so tun, als wäre man das Opfer einer ungerechten Anschuldigung oder eines Schicksalsschlages und müsste darunter ungeheuer leiden’
Kollokationen
- męczennik lewicy
- męczennik narodu
- rola męczennika
- urodzony męczennik
- współczesny męczennik
- zgrywać męczennika
- zostać męczennikiem
Belege
Może Reńskiego, późnego wnuka generała Artioma Kiriłłowicza Rańskiego, męczennika rosyjskiej wojny domowej - jak sam się przedstawia - dręczy podejrzenie, iż przypomina któregoś z czechowowskich bohaterów?
Polityka, 2004
Nie odpowiada mi rola pierwszego męczennika IV Rzeczypospolitej i byłbym szczęśliwy, gdyby na mnie represje się zakończyły - powiedział wczoraj Stanisław Szepietowski, działacz SLD z Mazowsza, zwolniony z pracy po tym, jak wygrał w sądzie proces o zniesławienie z Jarosławem Kaczyńskim. (więcej w Trybunie)
Trybuna, 2006
Z mediów, proszę pana, tak jak na dzień dzisiejszy, wyłania się pan jako - można tak powiedzieć - męczennik prawicy, osoba, która, no, stała się ofiarą bezprzykładnego bezprawia rządzącej lewicy.
Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Stenogram z 5. posiedzenia Komisji Śledczej, 2004
Salvador Allende, socjalistyczny prezydent Chile, w młodości był rasistą, zwolennikiem sterylizacji i eutanazji. Takie rewelacje przyniosła książka chilijskiego historyka Victorio Fariasa. Tyle tylko, że fascynacja „doskonaleniem rasy” była intelektualną modą epoki.
Autor książki „Salvador Allende, Antisemitismo y Eutanasia”, dotarł do pracy doktorskiej tragicznie zmarłego i obalonego przez juntę prezydenta: „Higiena psychiczna i przestępczość”. Wykorzystał też projekty ustaw o eutanazji w stosunku do chorych psychicznie, o obowiązkowych badaniach przedmałżeńskich z paragrafu chorób wenerycznych i nawiązał do pomysłu utworzenia Instytutu Zdrowia Rasy i Wykorzystania Czasu Wolnego oraz innych zamierzeń „sanitarnych” Ministerstwa Zdrowia, kiedy ministrem był Allende (1939-1941). Okazało się, że - jak donosił „Der Spiegel” – „ męczennik lewicy był w młodości rasistą i antysemitą”.
Polityka nr 2524, 2005-10-08
100 lat temu (8.09.1905 r.) stracony został Marcin Kasprzak. Wprawdzie męczennik narodowy, ale socjalista, a właściwie komuch (SDKPiL). Dzisiaj ma więc tylko marginalne szanse na oblewanie.
Polityka nr 2484, 2004-12-25
Lincoln, jak już wspomniałem, nie lubił ostrych środków w rozprawianiu się z opozycją lub przeciwnikami wojny. Jak tylko mógł, korzystał z prawa łaski wobec dezerterów. Pewien kłopot w Kongresie sprawiał mu kongresman Clement L. Vallandigham, demokrata z Ohio, który przeciwny był wojnie i głosił pogląd, że zaciąg do wojska jest sprzeczny z konstytucją. Aresztowanie kłopotliwego kongresmana uczyniłoby zeń męczennika. Lincoln podjął decyzję wydalenia go na teren konfederacji.
Longin Pastusiak, Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 2002
Powołał je ad hoc gen. Jaruzelski i to on określał jego skład. Nigdzie nie został on formalnie ustalony, dlatego trudno karać ustawowo członków dyrektoriatu. Kluczowe jest pytanie, czy w ten sposób nie zrobi się z gen. Jaruzelskiego męczennika. Nie powinien mieć w polskiej historii takiego statusu. Wiele środowisk potraktuje odebranie mu stopnia generała za niezasłużoną karę, odwet polityczny.
Lepsze uczciwe procesy, Gazeta Krakowska, 2007-02-05
Inaczej sprawa przedstawia się w systemach totalitarnych. Tam może się utworzyć autentyczne podziemie. Narażone wciąż na represje. A taka świadomość wzmacnia, cementuje zdecydowanych i nieugiętych, wiąże. Pamiętam z własnych doświadczeń, z lat trzydziestych, zwłaszcza tuż przed wojną i podczas niej. Zachowuje przy tym atrakcyjność, jak wszystko co zabronione, a ponadto — rzecz niebagatelna — produkuje seryjnie męczenników.
Miesięcznik Literacki nr 3, 1970
W związku z dwoistością natury Ryb może tu być różny typ zachowania. Niektórzy będą zaniedbywać rodzinę w pogoni za przyjemnościami. Przy słabym Neptunie jest niebezpieczeństwo wplątania się w ryzykowne spekulacje łudzące szybkim zarobkiem lub uprawianie hazardu.
Inni będą poświęcać się bez reszty - to urodzeni męczennicy lub w imię miłości i oddania dzieciom, będą się starać uzależnić je od siebie. Grozi tu również zaślepienie w stosunku do własnego potomstwa i w takim przypadku trudno będzie uwierzyć, że nasze dzieci to nie „aniołki”, a wręcz przeciwnie – „diabełki”.
Krystyna Konaszewska-Rymarkiewicz, Interpretacja horoskopu – podstawy, 1998
Konsekwencją nowoczesnego estetyzmu jest współczesny kult ciała. Pamiętajmy, że dla Greków, którzy uwielbili głównie chłopięce i męskie ciała, pielęgnowanie ich musiało iść w parze z troską o charakter. Człowiek powinien być piękny i dobry, by mógł siebie stwarzać jako dzieło sztuki. Gdy jednak św. Paweł zadekretował, że ciało ludzkie jako takie jest grzeszne, okazało się, że piękna może być tylko dusza, i idea ta zachwiała na całe stulecia greckim ideałem. Wydawać by się więc mogło, że współczesne szaleństwo na punkcie pięknego ciała jest do cna antychrześcijańskie i w istocie swej greckie, co jednak jest dalekie od prawdy. Współcześni męczennicy sal gimnastycznych i atlasów nie mają nic wspólnego z Grekami i żaden z nich nie zrozumiałby, co mówi do niego Sokrates.
Ozon nr 5, 2005
Albo taki Mac Kinley. Pedagog i teoretyk. Natura badawcza i chłodna, mimo że humanitarna albo raczej humanistyczna. Można by przysiąc, że prócz zjawisk ogólnych nic go nie obchodzi, wygląda na takiego, co to przy odpowiedniej okazji stałby się chętnie męczennikiem nauki, a przeżyć szczegółowych, osobistych i intymnych nie posiada wcale.
Stanisław Dygat Jezioro Bodeńskie, 1995
Japończycy utożsamiają się więc z ofiarami Hiroszimy, ale tego, jaka droga zaprowadziła Japonię ku tej tragedii, wolą nie rozpamiętywać. Kiedy wyrwie się tragedię miast z kontekstu wojny rozpętanej przez Cesarstwo w Azji Wschodniej, odpowiedzialność zaczyna się rozmywać. Naród agresorów zamienia się w naród męczenników.
Polityka, 2005
Czy wszyscy PISowcy są ślepi?
nie znają w ogóle poglądów Jarosława, jego programu, planów - a wiedzie on inne życie niż Lech. Nie obchodzi ich merytoryka. Głosują w ciemno, bo to brat Lecha, męczennika narodu. Gdzie sens, gdzie logika? W Polsce nie możne być demokracji, bo ludźmi manipuluje się jak pacynkami
http://www.samosia.pl/pokaz/711042/czy_wszyscy_pisowcy_sa_slepi/1/procent [16.05.2011]
Wortindex
- bohater
- ekstremista
- męczeniecveraltet
- męczennica1
- męczennica2
- męczennica3
- męczeński1
- męczeński2
- męczeński3
- męczeńsko1
- męczeńsko2
- męczeńsko3
- męczeństwo1
- męczeństwo2
- męczeństwo3
- mieć minę męczennika
- mudżahedin
- ofiara
- robić z siebie męczennika
- święty
- terrorysta
- zamachowiec
Etymologie
Für die Herkunft von męczennik ‘jmd., der gequält wird, der unschuldig leidet’ finden sich in der Literatur verschiedene Erklärungen. Nach dem ESJP stellt das von alttschech. mučen(n)ík beeinflusste męczennik eine Übersetzung von griech. mártyryros ‘Glaubenszeuge’ dar. Laut dem SEJP handelt es sich um eine Ableitung von męczyć ‘foltern, martern’, das seinerseits ein Derivat von męka ‘Folter, Marter’ ist. Einen noch anderen Weg beschreibt Długosz-Kurczabowa im WSEH: Ausgangspunkt ist hier miękki in der Bedeutung ‘über etwas, das sich leicht beugen, verformen lässt, das leicht jemandes Einfluss unterliegt’. Miękki ist nun nicht nur die Derivationsbasis für mąka ‘Mehl; etwas Geknetetes, Weiches’, sondern auch für męka ‘großes physisches und moralisches Leiden’, von dem wiederum neben u. a. męczarnia ‘Ort des Leidens’, męczyć ‘jemanden Leid zufügen’ und eben auch męczennik ‘Märtyrer’.
Semantischer Wandel
In den Erläuterungswörterbüchern des Polnischen werden i.d.R. zwei Bedeutungen von męczennik aufgeführt, vgl. (PSWP 1995-2005) 1) osoba, która cierpi albo ponosi śmierć z powodu bronionych przez siebie przekonań ‘eine Person, die für ihre Überzeugungen leidet oder stirbt’; 2) w chrześcijaństwie osoba, która poniosła śmierć za wiarę ‘im Christentum, eine Person, die für ihr Glauben starb’. Oft werden diese Bedeutungen innerhalb einer Explikation aufgeführt, vgl. SJPDor. (1958-1969), ISJP (2000), USJP (2003).
Im vorliegenden Wörterbuch sind die vorangegangenen Bedeutungen in den Profilen religiös und säkular vertreten, zudem unterscheidet das SuP ein weiteres, religiös-gewalttätiges Profil.
Das religiös-gewalttätige Profil ist ein Neosemantismus, der vor allem in der Publizistik im Zusammenhang mit terroristischen Selbstmordanschlägen oder radikalen, islamischen Gruppierungen vorkommt. Von den Erläuterungswörterbüchern des Polnischen wird diese Bedeutung nicht erfasst. Bei den Belegen aus dem Korpus, die sich auf dieses Profil beziehen, handelt es sich vor allem um publizistische Beiträge zum Terrorismus (vgl. Belege im religiös-gewalttätigen Profil).
Im säkularen Profil wird das Lexem zum einen im historischen Zusammenhang gebraucht referiert auf Persönlichkeiten, denen eine besonders patriotische Haltung nachgesagt wird, z.B. über Lech Kaczyński. Zum anderen wird das Lexem zur ironischen Bezugnahme auf die aktuellen, meistens politischen Ereignisse angewandt, vgl. nowy męcznnik lewicy ‘neuer Märtyrer der Linken’. Dabei werden meistens folgende negativ konnotierte Phraseme gebraucht vgl. robić z siebie męczennika ‘sich als Märtyrer hinstellen’, zgrywać męczennika ‘sich zum Märtyrer aufspielen’, mieć minę męczennika ‘gequält aussehen’.
Sprichwörter
Prawdziwy męczennik oczekuje na smierć, zapaleniec jej szuka. (Voltaire, 18.Jh.) [wörtl. Ein wahrer Märtyrer erwartet den Tod, der Hitzkopf sucht ihn.]
Kulturelle Kontexte
Literatur
- Jean Paul Sartre: Święty Genet. Aktor i Męczennik (Saint Genet, comédien et martyr), 1952.
- Marek Balon, Henryk Romanik: Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Błogosławiony Męczennik Pamiątka Beatyfikacji, 2010.
- Anthony Gottlieb: Sokrates - męczennik filozofii, 1998.
- Milena Kindziuk: Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Prawdziwa historia męczennika, 2009.
Film
- Męczennik miłości (Rege: Tomasz Wojciechowski/ Leszek Wasiuta), Polen, 2007.
- Męczennik wśród milionów (Regie: Kazimierz Błahij), Polen, 1983.
Musik
-
Małpa (Album: Kilka numerów o czymś, 2009); Lied: Męczennik
(Quelle: http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=IrA22dQWDAU)
Sonstiges
-
Märtyrer des 21. Jahrhunderts(Quelle: http://photos1.blogger.com/blogger/7050/620/1600/poland1.jpg)
Bibliographie
Krajka, Wiesław 2004: „Joseph Conrad 1861-69: A Polish Romantic-Martyrological Patriot?“, in: Krajka, Wiesław/ Buzek, Jerzy (Hgs.), A Return to the Roots: Conrad, Poland and East-Central Europe., Boulder, CO; Lublin.
Phillips, Ursula 2005: „Femme Fatale and Mother-Martyr: Femininity and Patriotism in Żmichowska's The Heathen.“, in: Grimstad, Knut Andreas/ Phillips, Ursula (Hgs.), Gender and Sexuality in Ethical Context: Ten Essays on Polish Prose, Bergen.