Polnisch:
mesjasz |
Tschechisch:
mesiáš |
Polysemie
| Polysemie
|
Profil: religiös | Profil: religiös |
Definitionmesjasz
Nach der biblischen Vorstellung der Messias, der versprochene Erlöser, der im Alten Testament den Juden als Erlöser der Menschheit bzw. des Volkes Israel versprochen wurde, nach christlicher Lehre Jesus Christus. In der christlichen (und somit allgemein religiösen) Bedeutung überschneidet sich der Begriff Messias weitgehend mit demjenigen von Christus. | Definitionmesiáš Nach der biblischen Vorstellung der versprochene Erlöser der Menschheit bzw. des Volkes Israel, der im Alten Testament den Juden verheißen wurde, nach christlicher Lehre Jesus Christus. Im Judentum ein sterblicher Mensch, nach christlicher Lehre Jesus Christus. Die Großschreibung bringt die religiöse Einstellung und Wertschätzung gegenüber dem Referenten des Wort zum Ausdruck. Ebenso werden die Synonyme Spasitel und Vykupitel durch Großschreibung religiös markiert. Sg. tant. |
Konnotationen
| Konnotationen
|
Lexikalische RelationenSynonyme
| Lexikalische RelationenSynonyme
|
WortbildungenSubstantive
Adjektive
| WortbildungenSubstantive
Adjektive
|
Phraseme, KollokationenPhraseme
Kollokationen
| Phraseme, KollokationenKollokationen
|
Belege
Daniel żył jeszcze w początkach panowania króla Cyrusa. Cieszył się nie tylko poważaniem jako dostojnik państwa, lecz zasłynął również jako natchniony prorok. W wizjach, w których przez niebiosa przewalały się wichury, a z morza wyłaniały się dziwne potwory, zapowiadał narodowi żydowskiemu wyzwolenie z wszelkich cierpień i pojawienie się pomazańca bożego, który zgładzi grzechy i przywróci na ziemi sprawiedliwość. Ten Mesjasz narodu zasiądzie na tronie wśród płomieni, a spod nóg jego popłynie ognista rzeka. Tysiąc sług czekać będzie na jego rozkazy, a wierni przestrzegać będą przykazań spisanych w księgach świętych.
Chrześcijanie przecież bardzo łatwo mogą czuć się urażeni przez muzułmanów, którzy sytuują Jezusa pośród proroków, nie uznając w nim Boga-człowieka. Z kolei, my "obrażamy" muzułmanów, ignorując postać Mahometa. Podobnie można spojrzeć na styk chrześcijaństwo-judaizm. My „obrażamy” Izraelitów twierdząc, że Mesjasz już przyszedł, Żydzi zaś „obrażają” chrześcijan, wciąż czekając na przyjście Mesjasza. Zgódźmy się, że jest to bez sensu.
Dzisiaj niby się wie, ale nie chce się pamiętać, że Rzeczpospolita w siedemnastym i osiemnastym wieku była największym skupiskiem Żydów na świecie i że szerzyły się wśród nich najbardziej niesamowite ruchy religijne. W drugiej połowie siedemnastego stulecia na wieść o pojawieniu się Mesjasza w Azji Mniejszej tysiące Żydów sprzedaje swoje majętności i dąży na południe. Mesjasz, Sabatai Zwi, rodem ze Smyrny, był właśnie początkowo jednym z adeptów lurianicznej kabalistyki.
Nie zginęli wszyscy grzesznicy świata i przeciwnicy Boga od miecza, ognia, głodu, gradu, od kłów bestii, od żądeł skorpionów i jadu węży. Próżno oczekiwali wierni nadejścia Mesjasza na górach Tabor, Baranek, Oreb, Sion i Oliwnej, nadaremnie oczekiwało powtórnego przyjścia Chrystusa quinque civitates, przepowiedziane w Izajaszowym proroctwie pięć miast wybranych, za które uznano Pilzno, Klatovy, Louny, Slany i Żatec. Koniec świata nie nastąpił. Świat nie zginął i nie spłonął. Przynajmniej nie cały.
Uwierzyć w Jezusa, to nie znaczy tylko przyjąć, że jest On Mesjaszem, że jest Synem Bożym. Uwierzyć w Jezusa, to znaczy uwierzyć w Jego naukę, że Bóg jest miłością. A uwierzyć to znaczy utożsamić się - żyć nią. | Belege
Když se narodil Ježíš v judském Betlémě za dnů krále Heroda, hle, mudrci od východu se objevili v Jeruzalémě a ptali se: „Kde je ten právě narozený král Židů? Viděli jsme na východě jeho hvězdu a přišli jsme se mu poklonit.“ Když to uslyšel Herodes, znepokojil se a s ním celý Jeruzalém; svolal proto všechny velekněze a zákoníky lidu a vyptával se jich, kde se má Mesiáš
narodit. Oni mu odpověděli: „V judském Betlémě; neboť tak je psáno u proroka: ‚A ty, Betléme, v zemi judské, zdaleka nejsi nejmenší mezi knížaty judskými, neboť z tebe vyjde vévoda, který bude pastýřem mého lidu, Izraele.‘“
Ježíš se svými učedníky vyšel do vesnic u Cesareje Filipovy. Cestou se učedníků ptal: „Za koho mě lidé pokládají?“ Řekli mu: „Za Jana Křtitele, jiní za Eliáše a někteří za jednoho z proroků.“ Zeptal se jich: „A za koho mě pokládáte vy?“ Petr mu odpověděl: „Ty jsi Mesiáš
.“ I přikázal jim, aby nikomu o něm neříkali.
A pravda byla taková, že Židé byli pronásledováni stálele víc a víc. Den ode dne bylo těžší vydělat si na živobytí. Jak to všechno skončí? Zbývala jediná naděje - aby přišel Mesiáš
, a to rychle, dokud tu ještě jsou aspoň nějací zbožní Židé.
Hospodin přijde! Staří Izraelité očekávali Mesiáše
. Do této atmosféry se každoročně čtyři týdny před vánočními svátky vžívají i křesťané. To je advent. V křesťanské tradici doba rozjímání a duchovního vyzrávání. |
Profil: säkular | Profil: säkular |
Definitionmesjasz Im säkularen Gebrauch meist in ironischer und distanzierter Weise über jmdn., der als ein sehnsüchtig erwarteter Retter, als eine Heilsgestalt, als große Führungspersönlichkeit auftritt oder wahrgenommen wird. Oft werden Verkünder einer Befreiungsidee, z.B. zur Befreiung eines Volks vom Joch der Fremdherrschaft so bezeichnet. In dieser Bedeutung meistens mit einem obligatorischen Genitiv-Attribut verwendet: Mesjasz <czego?> | Definitionmesiáš Im säkularen Gebrauch meist in ironischer und distanzierter Weise über jmdn., der als ein sehnsüchtig erwarteter Retter, als eine Heilsgestalt, als große Führungspersönlichkeit auftritt oder wahrgenommen wird. Oft werden Verkünder einer Befreiungsidee, z. B. zur Befreiung eines Volks vom Joch der Fremdherrschaft so bezeichnet. |
Konnotationen
| Konnotationen
|
Lexikalische RelationenSynonyme
| Lexikalische RelationenSynonyme
|
WortbildungenSubstantive
Adjektive
| WortbildungenSubstantive
Adjektive
Adverbien
|
Phraseme, KollokationenPhraseme
Kollokationen
| Phraseme, KollokationenKollokationen
|
Belege
-Głosami swoich wyborców Obama, czarny mesjasz nowej lewicy, zgniótł kandydata republikanów Johna McCaina.
Wszyscy natomiast zgodnie uznali, iż pokój może być ustanowiony jedynie po zlikwidowaniu tyranii Atotarhy i zniesieniu supremacji Onondagów. Hajawata nie czuł się na siłach sprostać temu zadaniu i pewnie by zrezygnował ze swojej misji, gdyby nie spotkał Deganawidaha. Była to legendarna postać mesjasza wybawiciela, obdarzonego nadnaturalną mocą szlachetnych ideałów. Wielu badaczy twierdzi, że był on człowiekiem aktywnym, wielkim filozofem, mistykiem, który pojawił się w krytycznym momencie historii Irokezów, aby skierować ją na lepsze tory.
Wierni mesjaszom Kaczyńskim nie usłyszą też tego, że nasz Janem Bondski czyli amant Tomek, kiedy jeszcze był w policji we Wrocławiu spowodował wypadek, w którym uśmiercił kobietę.
O ile na początku premierostwa Juszczenkę nazywano uszczypliwie ukraińskim Mesjaszem - to określenie wymyślili zresztą przeciwnicy Juszczenki - to po jego dymisji zaczęto go uważać za potencjalnego zbawcę całkiem poważnie. Było jasne, że tylko ten polityk może odebrać władzę ekipie Kuczmy.
De facto nazizm był taką nową religią. Hitler uważał się za mesjasza (tak samo jak inni „zesłańcy” jak choćby Charles Manson).
Wprawdzie Nieuwenhuis, rozczarowany faktem nie dojścia do skutku, z braku czasu, przewidywanej w programie kongresu anarchistycznego w Amsterdamie dyskusji o militaryzmie, usiłował doprowadzić do kolejnego spotkania Stowarzyszenia, lecz jego wezwania nie napotkały odzewu. Niepowodzenie to nie nadszarpnęło ogromnego prestiżu „Mesjasza” niderlandzkich libertarystów. W roku 1913 autor Ojczyzny w niebezpieczeństwie stanął na czele ruchu protestu przeciwko budowie w Hadze Pałacu Pokoju. Rzucone przezeń niegdyś hasło: „Ani człowieka, ani centyma dla militaryzmu” - obiegło całą nieomal Europę.
Jacyś ludzie rzucali na scenę jajka i kamienie. Trafili w głowę ambasadora Meksyku. Wynoszono go na noszach, a część widowni uważała, że to dalszy ciąg spektaklu. Co zaś do Lenina, na pewno nie był idiotą. Był obłąkanym mesjaszem światowej rewolucji. Rosjanie pokazali to w znakomitym dokumencie „Brylanty na rewolucję”. Emitowany był w TVP 1 w listopadzie o godzinie 1.30-2.30. Dlaczego o tej porze?
Nasi kibice byli zszokowani jego wykluczeniem w finale mundialu, ale jest on tak samo popularny jak wcześniej. Dla nas Zidane jest mesjaszem futbolu - powiedział sekretarz generalny tamtejszej federacji Anwarul Haque Helal. Zidane przyleciał do Bangladeszu na zaproszenie laureata tegorocznej pokojowej Nagrody Nobla, "bankiera biednych" Mohammada Junusa. | Belege
Organizace, která poslala Azcarateho do Palestiny, se rozhodla čelit chaosu, který zachvátil zemi. Nemohla-li OSN dát Palestině Mesiáše
, rozhodla se jí navrhnout alespoň zprostředkovatele. Toto gesto naděje však jen přidalo další jméno na dlouhý seznam mučedníků, kteří padli pro Jeruzalém. Zprostředkovatelem byl hrabě Folke Bernadotte.
Spisovatel není prorok, filosof, agitátor ani mesiáš
. Po svém poslání se nemá moc ptát a vyptávat, k psaní je třeba pokory a fatalismu.
Za peníze strany natočila Riefenstahl několik filmů - ve Vítězství víry (1933) oslavila první sjezd národních socialistů po uchopení moci, v Triumfu vůle ( 1934 ), jehož cílem bylo prezentovat Hitlera jako všemocného mesiáše
, druhý sjezd nacistů.
Jedlička přes ostré útoky a neohlášenou návštěvu Ratha pustil na prohlídku nemocnice. "Pan ministr mě nařkl ze lží a šíření poplašných zpráv. Nechtěl jsem mu oplácet stejnou mincí a nechat ho stát před nemocnicí. On je zřejmě ten mesiáš
, který má spasit české zdravotnictví," sdělil po návštěvě Ratha sarkasticky Jedlička.
Co vytýkáte nejvíc olomouckému manažerovi Jiřímu Kubíčkovi, nejvýraznějšímu představiteli Moravy a zastánci dvoukomorového systému? Cítí se moravským Mesiášem
, který vzal na svá bedra úkol ochránit Velkou Moravu před proradnými českými obchodníky. To je absurdní. Vyčítám mu, že nepřipustí diskusi na téma změny systému, protože jinak by uznal, že je špatný.
Nedávno jste řekl, že "jedinou možností, jak vzít vítr z plachet čečenským pekelným mesiášům
, je mír". Copak věříte, že Putin nebude chtít odvetu?
Ale i nevěřící v moderní době toužili po někom, kdo by přišel a vysvobodil je z jejich často nelehkého osudu. I oni si našli své pokleslé Mesiáše
: Leniny, Staliny, Hitlery. Ti měli vnuknout jejich životům smysl. |
EtymologieEnter your text here. | EtymologieEntlehnung von mlat. Messias, das auf das hebr. maschiach ‘Gesalbter’ zurückgeht. Griech. Christós (zu griech. chríein ‘salben, bestreichen’), von dem auch tschech. Kristus entstanden ist, ist die Lehnübersetzung desselben hebr. Wortes (vgl. das Lemma → Kristus). Heutige religiöse Bedeutungen von Kristus und Mesiáš unterscheiden sich allerdings voneinander: Kristus als eine Art Beiname von Jesus, Mesiáš allgemeiner als ‘Erlöser’. |
Semantischer WandelDie Erläuterungswörterbücher des Polnischen führen zwei Bedeutungen des Lemmas mesjasz auf, vgl. SJPDor. (1958-1969) 1) według Starego Testamentu, zbawiciel przepowiadany żydom (…) ‘im Alten Testament, den Juden prophezeiter Erlöser’; 2) zbawca, wybawiciel ‘Retter, Erlöser’. Ähnliche Explikationen werden in PSWP (1995-2005), SWJP (1996), ISJP (2000), USJP (2003) festgehalten.
Im vorliegenden Wörterbuch werden ebenfalls zwei Profile des Lemmas mesjasz unterschieden. Das religiöse Profil referiert auf die biblische Vorstellung des Erlösers. In diesem Profil werden durch die Großschreibung die religiöse Einstellung und die Hochachtung zum Ausdruck gebracht. Als politische Metapher des Messianismus wurden in der Geschichte anstelle von Christus andere, auch kollektive Akteure platziert, vgl. Polska mesjaszem narodów (vgl. Polska Chrystusem narodów) ‘Polen Messias der Völker’ in der prophetischen Literatur der Romantik oder Solidarność in der Gegenwart. Die messianistische Idee bezieht sich auf das historische Leiden Polens, welches mit dem Leiden Christi und damit einhergehende Auferstehung und Erlösung für alle, verglichen wird. Aufgrund der jüdischen Herkunft des Begriffes und seiner Referenz auf einen von Gott gesandten, aber (im Unterschied zu Christus) rein menschlichen Akteur kann der Begriff mesjasz auf Erlösergestalten im Allgemeinen übertragen werden und wird daher weitaus häufiger verwendet als Chrystus in säkularer Bedeutung (vgl. messianistisches Profil beim Lemma Chrystus im SuP). | Semantischer WandelIm PSJČ wurde mesiáš nicht als Lemma verzeichnet. Die Einteilung im SSJČ entspricht inhaltlich der Interpretation im vorliegenden Wörterbuch mit zwei erfassten Bedeutungen, analog zu den hiesigen beiden Profilen. Formal gesehen liegen im SSJČ nicht zwei Bedeutungen innerhalb eines polysemen Bedeutungsfeldes, sondern zwei gesonderte, homonyme Einträge vor, was der Großschreibung von mesiáš in seiner religiösen Bedeutung geschuldet ist. In der religiösen Bedeutung wird Mesiáš generell groß geschrieben. Die Bedeutung wird als ‚Erlöser des Volkes Israel und/ oder der Menschheit, der im Alten Testament angekündigt wurde‘ erklärt, der je nach theologischer Einbindung mit der historischen Person des Jesus Christus von Nazareth identifiziert (christlicher Glauben und christliche Theologie) oder aber als noch erwartet gilt (jüdischer Glauben und jüdische Theologie). Die säkularisierte Bedeutung gilt hier als ironisch markiert. Gemeint ist ein ‚Verkünder, Verbreiter‘ einer Idee oder ein ‚Befreier, Retter‘ (SSJČ), d.h. eine Person, die als Führer, Retter oder Verkünder öffentlich auftritt oder wahrgenommen wird; die Sprecher drücken in der Regel ihre Distanz zu der so gekennzeichneten Person aus. Bezeichnendes Resultat des sprachlichen Säkularisierungsprozess ist die im christlichen Kontext (so gut wie) nicht vorstellbare weibliche Form mesiáška und das Adverbium mesiášsky. Weitere Verwendungsunterschiede zwischen beiden Profilen zeigen sich in den Kollokationen, wobei sich die Phraseologie im säkularen Profil durch eine ironische Dimension auszeichnet, die für das ganze Profil tonangebend ist. Häufiger Kollokationspartner sind domainanzeigende Adjektive und nominale Erweiterungen im Genitiv: hokejový mesiáš; mesiáš české politiky. Das säkulare Profil ist mithilfe seiner Verwendungsmuster ohne weiteres auf immer neue Domänen und Diskurse übertragbar und gehört zum gängigen Sprachschatz. Im heutigen Tschechischen sind beide Bedeutungen stabil anzutreffen, wobei in den Texten die säkularisierte Verwendung überwiegt. |
Sprichwörter[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.] | Sprichwörter[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.] |
Kulturelle KontexteLiteratur
Film
Werbung
Sonstiges
| Kulturelle KontexteLiteratur
Musik
|
BibliographieDługosz-Kurczabowa, Krystyna 1990: MESJASZ, in: dies., Apelatywizacja biblijnych nazw własnych, Wrocław - Warszawa - Kraków, S. 53. | Bibliographie
|