Polysemie

1. religiös: ‘Erlöser’
2. säkular: ‘Rettergestalt’

Polysemie

1. religiös: ‘Erlöser’
2. säkular: ‘Rettergestalt’

mesjasz

Nach der biblischen Vorstellung der Messias, der versprochene Erlöser, der im Alten Testament den Juden als Erlöser der Menschheit bzw. des Volkes Israel versprochen wurde, nach christlicher Lehre Jesus Christus. In der christlichen (und somit allgemein religiösen) Bedeutung überschneidet sich der Begriff Messias weitgehend mit demjenigen von Christus.
Die Großschreibung Mesjasz bringt die religiöse Einstellung und Wertschätzung gegenüber dem begriff zum Ausdruck. Ebenso werden die Synonyme Zbawiciel ‘Heiland, Erlöser’ und Odkupiciel ‘Erlöser, Heiland’ durch Großschreibung religiös markiert. 

mesiáš

Nach der biblischen Vorstellung der Messias, der versprochene Erlöser, der im Alten Testament den Juden als Erlöser der Menschheit bzw. des Volkes Israel versprochen wurde, nach christlicher Lehre Jesus Christus. In der christlichen (und somit allgemein religiösen) Bedeutung überschneidet sich der Begriff Messias weitgehend mit demjenigen von Christus.

Die Großschreibung bringt die religiöse Einstellung und Wertschätzung gegenüber dem Begriff zum Ausdruck. Ebenso werden die Synonyme Spasiteľ  ‘Heiland, Erlöser’ und Vykupiteľ ‘Erlöser, Heiland’ durch Großschreibung religiös markiert.

• langes Warten, Ende der Zeiten, gerechte Weltordnung, göttliches Gericht, Auferstehung der Toten, 1000-jähriges Friedensreich, weißes Gewand, strahlende Aura, starke Hand
• Judentum 

• langes Warten, Ende der Zeiten, gerechte Weltordnung, göttliches Gericht, Auferstehung der Toten, 1000-jähriges Friedensreich, weißes Gewand, strahlende Aura, starke Hand

Synonyme

• Jezus Chrystus ‘Sohn Gottes’
• Odkupiciel ‘Erlöser’
• Syn Boży ‘Sohn Gottes’
• Syn człowieczy ‘Menschensohn’
• Zbawiciel ‘Retter, Befreier’

Synonyme

• Ježiš ‘Jesus’
• Kristus ‘Christus’
• prorok ‘Prophet’
• Spasiteľ₁ ‘Erlöser, Heiland’, vgl. Spasiteľ sveta ‘Erlöser der Welt’
• Syn Boží ‘Sohn Gottes‘
• Vykupiteľ_{1, buchspr.} ‘Heiland, Erlöser’, vgl. Vykupiteľ sveta ‘der Welt Heiland’

Substantive

• mesjada_{fachsprachlich} ‘poetisches Werk über Leben und Sterben Jesu Christi’
• mesjanista₁ / Messianist ‘Anhänger eines Messias’
• mesjanizm₁ / Messianismus ‘Bewegung, die auf den Messias wartet’

Adjektive

• mesjanistyczny₁ / messianisch
• mesjański / messianisch

Substantive

• mesianista_{1, selten} ‘Anhänger eines Messias’
• mesianizmus₁ ‘Messianismus’, vgl. známy historik Kabaly a židovského mesianizmu Gershom Sholem ‘Gerschom Scholen, der bekannte Historiker der Kabbala und des jüdischen Messianismus’
• mesiášstvo₁ ‘Messianismus, die messianische Sendung’, vgl. Ježišovo mesiášstvo  ‘die messianische Sendung Jesu’

Adjektive

• mesianistický ‘messianistisch’, vgl. mesianistické hnutie ‘messianistische Bewegung’
• mesiášov ‘Possessivadjektiv zu mesiáš’, vgl. mesiášov vstup do Jeruzalema ‘der Einzug des Messias nach Jerusalem’
• mesiášsky₁ ‘auf Messias (religiöses Profil) bezogen, wie ein Messias’, vgl. mesiáške žalmy ‘messianische Psalmen, eine Reihe von Psalmen, die von der Vision des Auftretens und den Handlungen des jüdischen Erlöserfigur handeln’

Adverbien

• mesiášsky₂ ‘auf den Messias bezogen, wie ein Messias’

Phraseme

• czekać na Mesjasza / warten auf den Messias

 Kollokationen

• Mesjasz sie narodzil 
• nadejście Mesjasza
• przyjście Mesjasza

Phraseme

• prijať za svojho mesiáša: <niekto> prijme <niekoho> za svojho mesiáša/ jmdn. als seinen persönlichen Erlöser annehmen

Kollokationen

• (druhý) príchod mesiáša
• falošný mesiáš
• narodenie mesiáša
• návrat mesiáša
• novodobý mesiáš
• nový mesiáš
• očakávaný mesiáš
• opustený ako mesiáš
• praví a nepraví mesiáši
• prisľúbený mesiáš
• vytúžený mesiáš
• zasľúbený mesiáš
• židovský mesiáš

Daniel żył jeszcze w początkach panowania króla Cyrusa. Cieszył się nie tylko poważaniem jako dostojnik państwa, lecz zasłynął również jako natchniony prorok. W wizjach, w których przez niebiosa przewalały się wichury, a z morza wyłaniały się dziwne potwory, zapowiadał narodowi żydowskiemu wyzwolenie z wszelkich cierpień i pojawienie się pomazańca bożego, który zgładzi grzechy i przywróci na ziemi sprawiedliwość. Ten Mesjasz narodu zasiądzie na tronie wśród płomieni, a spod nóg jego popłynie ognista rzeka. Tysiąc sług czekać będzie na jego rozkazy, a wierni przestrzegać będą przykazań spisanych w księgach świętych.
Zenon Kosidowski, Opowieści biblijne Autorzy, 1996

Chrześcijanie przecież bardzo łatwo mogą czuć się urażeni przez muzułmanów, którzy sytuują Jezusa pośród proroków, nie uznając w nim Boga-człowieka. Z kolei, my "obrażamy" muzułmanów, ignorując postać Mahometa. Podobnie można spojrzeć na styk chrześcijaństwo-judaizm. My „obrażamy” Izraelitów twierdząc, że Mesjasz już przyszedł, Żydzi zaś „obrażają” chrześcijan, wciąż czekając na przyjście Mesjasza. Zgódźmy się, że jest to bez sensu.
Zięba Maciej, Po szkodzie? Przed szkodą?: o Polsce, kapitalizmie i kontemplacji, 1996

Dzisiaj niby się wie, ale nie chce się pamiętać, że Rzeczpospolita w siedemnastym i osiemnastym wieku była największym skupiskiem Żydów na świecie i że szerzyły się wśród nich najbardziej niesamowite ruchy religijne. W drugiej połowie siedemnastego stulecia na wieść o pojawieniu się Mesjasza w Azji Mniejszej tysiące Żydów sprzedaje swoje majętności i dąży na południe. Mesjasz, Sabatai Zwi, rodem ze Smyrny, był właśnie początkowo jednym z adeptów lurianicznej kabalistyki.
Czesław Miłosz, Ziemia Ulro, 1994

Nie zginęli wszyscy grzesznicy świata i przeciwnicy Boga od miecza, ognia, głodu, gradu, od kłów bestii, od żądeł skorpionów i jadu węży. Próżno oczekiwali wierni nadejścia Mesjasza na górach Tabor, Baranek, Oreb, Sion i Oliwnej, nadaremnie oczekiwało powtórnego przyjścia Chrystusa quinque civitates, przepowiedziane w Izajaszowym proroctwie pięć miast wybranych, za które uznano Pilzno, Klatovy, Louny, Slany i Żatec. Koniec świata nie nastąpił. Świat nie zginął i nie spłonął. Przynajmniej nie cały.
Andrzej Sapkowski, Narrenturm, 2002

Uwierzyć w Jezusa, to nie znaczy tylko przyjąć, że jest On Mesjaszem, że jest Synem Bożym. Uwierzyć w Jezusa, to znaczy uwierzyć w Jego naukę, że Bóg jest miłością. A uwierzyć to znaczy utożsamić się - żyć nią.
Maliński Mieczysław, Zamyślenia, 1998

„A za koho ma pokladáte vy?“, opýtal sa ich. Odpovedal Šimon Peter: „Ty si Mesiáš, Syn živého Boha.“ Ježiš mu povedal: „Blahoslavený si, Šimon, syn Jonášov, lebo ti to nezjavilo nijaké telo a krv, ale môj Otec, ktorý je na nebesiach.“ MATÚŠ 16: 15–17 117. Do Ježišových čias zbožní Židia stáročia očakávali príchod Mesiáša, osobitného Božieho posla.
Michael Keene, Svetové náboženstvá, 2003

Stretnutie so svätými miestami vyvoláva u mnohých ľudí duchovné, ba extatické zážitky. A niektorých návštevníkov Jeruzalem tak opantá, až začnú mať pocit, že sú jednou z biblických postáv, ba i samotným Ježišom či Mesiášom. Tento pocit obvykle sprevádzajú halucinácie či hlasy z nebies, ktoré ich nútia, aby svoje nečakané posolstvo zvestovali svetu.
http://www.inzine.sk/article.asp?art=7172 [05.06.2002]

V židovskej tradícii neexistuje obraz Mesiáša. Iba obraz anti-Mesiáša, nie Mesiáša. Tak je to určené, aby sme neprepadli falošným nádejam. Máme stále čakať na Mesiáša, lebo kým čakáme, dovtedy sa nám nič nemôže prihodiť. Počas čakania žijú ľudia v mieri. Problémy sa začínajú, ak niektorí ľudia hovoria, že už prišiel. Potom vznikajú vojny, občianske vojny, náboženské vojny. My nevieme, či Mesiáš bude osobným Mesiášom, jednotlivý človek alebo nejaký čas; možno to bude nejaká epocha. To všetko spočíva vedome v pochybnostiach. Ale jedno majú všetci spoločné, i keď veria rozličným verziám: Všetci veríme čakaniu.
Literárny týždenník, 12.1998

mesjasz

Im säkularen Gebrauch meist in ironischer und distanzierter Weise über jmdn., der als ein sehnsüchtig erwarteter Retter, als eine Heilsgestalt, als große Führungspersönlichkeit auftritt oder wahrgenommen wird. Oft werden Verkünder einer Befreiungsidee, z.B. zur Befreiung eines Volks vom Joch der Fremdherrschaft so bezeichnet. 

In dieser Bedeutung meistens mit einem obligatorischen Genitiv-Attribut verwendet: Mesjasz <czego?> 

mesiáš

Im säkularen Gebrauch meist von jmdm. über jmdn. in ironischer und distanzierter Weise referiert, der als ein sehnsüchtig erwarteter Retter, als eine Heilsgestalt, als großer Mann und Führer auftritt oder wahrgenommen wird. In der Regel werden Verkünder einer Befreiungsidee (z. B. zur Befreiung eines Volks vom Joch der Fremdherrschaft) so bezeichnet.

• Ansprachen, Fahnen, Denkmäler, nationale Wiedergeburt, feierliche Schwüre, Licht, Jugend, Stärke

• Ansprachen, Fahnen, Denkmäler, nationale Wiedergeburt, feierliche Schwüre, Licht, Jugend, Stärke

Synonyme

• wybawiciel_{buchsprachlich} ‘Retter, Befreier’
• zbawca_{bucsprachlich} ‘Retter, Befreier’
• zbawiciel ‘Erlöser’

Synonyme

• liberátor ‘Befreier’
• osloboditeľ ‘Befreier’, vgl. osloboditeľ národov ‘Befreier der Völker’
• spasiteľ₂ ‘Erlöser’
• vykupiteľ₂ ‘Erlöser’, vgl. stal sa vykupiteľom zajatcov ‘er wurde zum Erlöser der Gefangenen’
• vysloboditeľ ‘Befreier’, vgl. vysloboditeľ národov ‘Befreier der Völker’
• záchranca ‘Retter’

Substantive

• mesjanista₂ / Messianist
• mesjanizm₂ / Messianismus ‘Anschauung, die einem bestimmten Volk eine bestimmte Sendung gegenüber der Welt zuschreibt’

Adjektive

• mesjanistyczny₂ / messianisch

Substantive

• mesianista₂ ‘Anhänger eines Messias’, vgl. romantické mesianisty ‘romantische Messainisten’
• mesianizmus₂ ‘Messianismus’, vgl. Mesianizmus Obamovej zmeny je akoby nové sekulárne náboženstvo ‘der Messianismus der Obamaperiode ist geradezu eine neue säkulare Religion’
• mesiáška ‘Erlöserin; weibliche Form von mesiáš’, vgl. Vyjadrenia analytikov, vyhlásenie niekoľkých mimovládnych organizácií, ale predovšetkým evidentný útok médií na I. Gašparoviča a naopak, v prospech I . Radičovej pripomína atmosféru roka 1998. Režiséri tohto divadielka sa usilujú vytvoriť dojem, že ide akoby o záchranu demokracie, slobody a „spravodlivosti“ a mesiáškou sa má stať podpredsedníčka SDKÚ-DS. ‘Die Äußerungen von Analytikern, die Verlautbarungen con NGO´s, aber vor allem die offensichtliche Attacke der Medien auf I. Gašparovič und umgekehrt, zugunsten von I. Radičová erinnert an die Atmosphäre von 1998. Die Regisseure dieser Inszenierung bemühen sich, den Eindruck zu erwecken, dass es angeblich um die Verteidigung der Demokratie, der Freiheit und der "Gerechtigkeit" geht und dass die Erlöserin die Vizevorsitzende der SKDÚ-DS sein soll.’
• mesiášstvo₂ ‘Messianismus, die messianische Sendung’, vgl. ľudská túžba po mesiášstve ‘die menschliche Sehnsucht nach einem Messianismus’

Adjektive

• mesiášsky₃ ‘auf einen Messias bezogen, wie ein Messias’, vgl. mesiášska idea komunizmu ‘die messianische Idee des Kommunismus’

Adverbien

• mesiášsky₄ ‘auf einen Messias bezogen, wie ein Messias’

Phraseme

• Polska mesjaszem narodów / Messias der Völker ‘besonders über Polen: romantische, besonders durch Adam Mickiewiczs „Dziady“ geprägte Vorstellung, dass Polen stellvertretend für die ganze Welt unschuldig leiden muss, wie auch Jesus für die Menschheit gelitten hat’

Kollokationen

• czarny Mesjasz lewicy 
• uważać kogoś za mesjasza

Phraseme

• čakať ako židia na mesiáša_iron.: <niekto> čaká <(na) niekoho/ niečo> ako židia na mesiáša [wörtl. jmdn. erwarten wie die Juden den Messias]/ ‘sagt man über jmdn., den man sehnsüchtig und dringend erwartet’
• čakať mesiáša: <niekto> čaká mesiáša [wörtl. auf den Messias warten]/ ‘sagt man, wenn man einen Ausweg aus einer hoffnungslosen Situation bzw. die Befreiung aus einer Notlage herbeisehnt und dabei auf einen (unverhofften) Eingriff von außen hofft’
• nebyť žiadnym mesiášom: <niekto> nie je žadným mesiášom [wörtl. jmd. ist kein Messias]/ ‘man sollte sich von jmdm. keine Wunderdinge erwarten’
• stať sa mesiášom: <niekto> sa stane mesiášom <pre niekoho>/ jmd. wird zum Messias für jmdn.
• vyhlásiť za mesiáša: <niekto> vyhlási <niekoho> za mesiáša/ jmdn. zum Messias ausrufen (proklamieren)

Kollokationen

• politický mesiáš
• samozvaný mesiáš

-Głosami swoich wyborców Obama, czarny mesjasz nowej lewicy, zgniótł kandydata republikanów Johna McCaina.
Usenet -- pl.soc.polityka [2008-11-08]

Wszyscy natomiast zgodnie uznali, iż pokój może być ustanowiony jedynie po zlikwidowaniu tyranii Atotarhy i zniesieniu supremacji Onondagów. Hajawata nie czuł się na siłach sprostać temu zadaniu i pewnie by zrezygnował ze swojej misji, gdyby nie spotkał Deganawidaha. Była to legendarna postać mesjasza wybawiciela, obdarzonego nadnaturalną mocą szlachetnych ideałów. Wielu badaczy twierdzi, że był on człowiekiem aktywnym, wielkim filozofem, mistykiem, który pojawił się w krytycznym momencie historii Irokezów, aby skierować ją na lepsze tory.
Zbigniew Teplicki, Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Wierni mesjaszom Kaczyńskim nie usłyszą też tego, że nasz Janem Bondski czyli amant Tomek, kiedy jeszcze był w policji we Wrocławiu spowodował wypadek, w którym uśmiercił kobietę.
Usenet -- pl.soc.polityka [2009-10-27]

O ile na początku premierostwa Juszczenkę nazywano uszczypliwie ukraińskim Mesjaszem - to określenie wymyślili zresztą przeciwnicy Juszczenki - to po jego dymisji zaczęto go uważać za potencjalnego zbawcę całkiem poważnie. Było jasne, że tylko ten polityk może odebrać władzę ekipie Kuczmy.
Marcin Wojciechowski, Pomarańczowy majdan, 2006

De facto nazizm był taką nową religią. Hitler uważał się za mesjasza (tak samo jak inni „zesłańcy” jak choćby Charles Manson).
Usenet -- pl.sci.psychologia [2009-01-07]

Wprawdzie Nieuwenhuis, rozczarowany faktem nie dojścia do skutku, z braku czasu, przewidywanej w programie kongresu anarchistycznego w Amsterdamie dyskusji o militaryzmie, usiłował doprowadzić do kolejnego spotkania Stowarzyszenia, lecz jego wezwania nie napotkały odzewu. Niepowodzenie to nie nadszarpnęło ogromnego prestiżu „Mesjasza” niderlandzkich libertarystów. W roku 1913 autor Ojczyzny w niebezpieczeństwie stanął na czele ruchu protestu przeciwko budowie w Hadze Pałacu Pokoju. Rzucone przezeń niegdyś hasło: „Ani człowieka, ani centyma dla militaryzmu” - obiegło całą nieomal Europę.
Daniel Grinberg, Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej: 1870-1914, 1994

Jacyś ludzie rzucali na scenę jajka i kamienie. Trafili w głowę ambasadora Meksyku. Wynoszono go na noszach, a część widowni uważała, że to dalszy ciąg spektaklu. Co zaś do Lenina, na pewno nie był idiotą. Był obłąkanym mesjaszem światowej rewolucji. Rosjanie pokazali to w znakomitym dokumencie „Brylanty na rewolucję”. Emitowany był w TVP 1 w listopadzie o godzinie 1.30-2.30. Dlaczego o tej porze?  
Lenin nie był idiotą, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-12-17

Nasi kibice byli zszokowani jego wykluczeniem w finale mundialu, ale jest on tak samo popularny jak wcześniej. Dla nas Zidane jest mesjaszem futbolu - powiedział sekretarz generalny tamtejszej federacji Anwarul Haque Helal. Zidane przyleciał do Bangladeszu na zaproszenie laureata tegorocznej pokojowej Nagrody Nobla, "bankiera biednych" Mohammada Junusa.
Mesjasz Zidane gra z juniorami w Bangladeszu, Dziennik Polski, 2006-11-07

Epidémia začala legendárnym rozhovorom Joža Ráža pre Domino Fórum v čísle 21/99, v ktorom Mečiarov poradca vyslovil svoj originálny svetonázor. Pripomeniem niekoľko nesmrteľných citátov. Ráž sa považuje za nového Mesiáša. „Ja som svetlo. A keď sa niekto postaví ku mne a dá sa so mnou odfotografovať, niečo z môjho svetla padne aj na neho, to viem. A ak si tým vie pomôcť, nech si tým pomôže. Ale musí vedieť, že to svetlo osvieti aj jeho chyby. […]“
http://www.inzine.sk/article.asp?art=3201 [21.03.2000]

Mesiášov sa v posledných rokoch urodilo nadbytok (hneď dvaja vedú vo výskumoch verejnej mienky), no sotva z nich vzíde Ježiš schopný uzdraviť spoločnosť. Tým naozajstným Mesiášom môžu byť len nové princípy, teda nie oháňanie sa ľavicovými myšlienkami, ale ich skutočné uplatňovanie v praxi.
Slovo, 13.2002

Len v naozaj slobodnom svete je možné, aby akademickí pracovníci šikovne blafovali a za peniaze študentov dospeli k takýmto hlbokým pravdám: „David Beckham je globálny fenomén, vyvolený, športový mesiáš, nositeľ štandardu pre zákazníkov…je súčasťou nového muža, čiastočne mladíka-otca a takisto starého industriálneho chlapa. Pomohol vytvoriť komplexne novú koncepciu mužskosti, stal sa samostatným zákonom.“
http://www.inzine.sk/article.asp?art=8692 [11.02.2003]

Elita sa tak čoraz viac vzďaľuje nielen plebsu, ale aj stredne či vysokoškolsky vzdelaným plebejcom. A pretože bohatstvo sa dnes netvorí pri hutníckych pleciach, ale pri monitoroch počítačov, je priepasť medzi elitou a plebsom nielen vzdelanostná, ale aj ekonomická. Najbohatším mužom sveta je počítačový mesiáš Bill Gates, najhladnejší sú africkí analfabeti, ktorí opustili či museli opustiť svoju kultúru a našej sa nemali kde priučiť. Súčasný stav spoločenského bohatstva, aspoň v Európe a Amerike, umožňuje dobre žiť aj strednej vrstve, hoci jej produktivita je v porovnaní s elitou mnohonásobne nižšia. 
Literárny týždenník, 28.1998

V jeho osobe má Taliansko na najbližšie mesiace na čele vysloveného finančného mága, špecialistu na pohľadanie. A v tomto špecifickom prípade platí: aký premiér taká vláda. Z dvadsiatich členov kabientu je trinásť univerzitných profesorov. Ich životopisy by vydali na hrubú knižku. Dôležitý je však fakt, že všetkým bez rozdielu ide o jediné: stabilizovať rozbúrenú spoločenskú hladinu ako následok sedemmesačného bačovania populistu Berlusconiho, ktorý sa objavil na politickom javisku v róbe mesiáša, keď si predtým vyskúšal svoje herecko-politické grimasy ako majiteľ troch televíznych staníc a množstva týždenníkov.
SME, 03.02.1995

„Guevara sa podľa Alenda vymkol spod kontroly ako Castrovi, tak demokratickým silám Latinskej Ameriky. Bol veľkou postavou, ale v prípade víťazstva by anarchizoval všetky snahy o demokratické riešenie latinskoamerických konfliktov.“Organizácia Rozhodujúci podiel na úspešnej poľovačke na Che mala CIA. Niektoré materiály z Research Center uvádzajú, že taktické víťazstvo bolo vlastne strategickou pohromou. Jedna zo štúdií tvrdí, že v bolívijskej džungli nezabili mesiáša latinskoamerickej revolúcie, ale budúceho najväčšieho protivníka komunizmu!
SME, 02.03.1995

Enter your text here.

‘Heilsbringer’ im 18. Jh. entlehnt aus kirchenlat. Messias als Bezeichnung für den den Juden verheißenen Erlöser; dieses aus griech. messías, aus hebr. mạšîaḥ ‘Gesalbter’.

Die gleiche Etymologie weist das dem Griechischen entlehnte kristus (griech. chrīo ‘salben’) auf.

Die Erläuterungswörterbücher des Polnischen führen zwei Bedeutungen des Lemmas mesjasz auf, vgl. SJPDor. (1958-1969) 1) według Starego Testamentu, zbawiciel przepowiadany żydom (…) ‘im Alten Testament, den Juden prophezeiter Erlöser’; 2) zbawca, wybawiciel ‘Retter, Erlöser’. Ähnliche Explikationen werden in PSWP (1995-2005), SWJP (1996), ISJP (2000), USJP (2003) festgehalten.

Im vorliegenden Wörterbuch werden ebenfalls zwei Profile des Lemmas mesjasz unterschieden. Das religiöse Profil referiert auf die biblische Vorstellung des Erlösers. In diesem Profil werden durch die Großschreibung die religiöse Einstellung und die Hochachtung zum Ausdruck gebracht.
Das säkulare Profil wird vor allem in ironischer und distanzierter Weise verwendet und bezieht sich auf eine Person, die als ein sehnsüchtig erwarteter Retter, als eine Heilsgestalt, als großer Mann und Anführer auftritt oder wahrgenommen wird. Häufig fallen die politischen Ereignisse in das Spektrum des säkularen Profils, vgl.: Obama, czarny mesjasz…; mesjasze Kaczyńscy…; Juszczenko, ukraiński mesjasz… (vgl. Belege im säkularen Profil).

Als politische Metapher des Messianismus wurden in der Geschichte anstelle von Christus andere, auch kollektive Akteure platziert, vgl. Polska mesjaszem narodów (vgl. Polska Chrystusem narodów) ‘Polen Messias der Völker’  in der prophetischen Literatur der Romantik oder Solidarność in der Gegenwart. Die messianistische Idee bezieht sich auf das historische Leiden Polens, welches mit dem Leiden Christi und damit einhergehende Auferstehung und Erlösung für alle, verglichen wird.

Aufgrund der jüdischen Herkunft des Begriffes und seiner Referenz auf einen von Gott gesandten, aber (im Unterschied zu Christus) rein menschlichen Akteur kann der Begriff mesjasz auf Erlösergestalten im Allgemeinen übertragen werden und wird daher weitaus häufiger verwendet als Chrystus in säkularer Bedeutung (vgl. messianistisches Profil beim Lemma Chrystus im SuP).

Die aktuellen Bedeutungswörterbücher des Slowakischen führen nur eine Bedeutung von mesiáš auf. Das ältere SSJ (1959-1968) bringt folgende Erklärung: v náboženstve židov očakávaný vykupiteľ; u kresťanov o Kristovi; pren. hlasateľ nejakej osloboditeľskej myšlienky (napr. oslobodenia nejakého národa) ‘in der jüdischen Religion der erwartete Erlöser; bei den Christen in Bezug auf Christus; übertragen: Verkündiger eines Befreiungsgedankens (z.B. der Befreiung eines Volkes)’. Das KSSJ (2003) führt an: kniž. (podľa bibl. postavy Mesiáša, prisľúbeného spasiteľa) túžobne očakávaný záchranca, spasiteľ, vykupiteľ  ‘buchsprachlich (nach der biblischen Gestalt des Messias, des verheißenen Erlösers) der sehnsüchtig erwartete Retter, Heiland, Erlöser’. Im ausführlicheren SSJ sind die religiöse und die davon abgeleitete säkulare Bedeutung unter einer Explikation zusammengefasst.

Das vorliegende Wörterbuch führt für das Slowakische zwei Profile auf: ein religiöses (‘Erlöser’) und ein säkulares Profil (‘Rettergestalt’). In religiöser Bedeutung wird die Hochachtung meist durch Großschreibung zum Ausdruck gebracht. Das säkulare Profil stellt eine metaphorische Erweiterung des religiösen Begriffs dar; die Sprecher drücken in der Regel ihre Distanz zu der so gekennzeichneten Person aus.

Die Derivate doppeln sich in den beiden Profilen und unterscheiden sich nur in Bezug auf ihre jeweilige Referenz auf eine religiöse bzw. säkular verstandene Heilsgestalt. Verwendungsunterschiede zwischen beiden Profilen zeigen sich in den Phrasemen, wobei sich die Phraseologie im säkularen Profil durch eine ironische Kennzeichnung auszeichnet, die für das ganze Profil kennzeichnend ist.

Aufgrund der jüdischen Herkunft des Begriffes und seiner Referenz auf einen von Gott gesandten, aber (im Unterschied zu Christus) rein menschlichen Akteur kann der Begriff mesiáš auf Erlösergestalten im Allgemeinen übertragen werden und wird daher in säkularen Kontexten weitaus häufiger als z.B. kristus verwendet.

[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.]

[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.]

Literatur

• Frank Herbert: Mesjasz Diuny (Dune Messiah), 1969.

Film

• Mesjasz: Sąd Ostateczny (Messiah: The Rapture, BBC Nordirland), UK, 2008.
• Mesjasz zła (Messiah of Evil, Regie: Willard Huyck/ Gloria Katz), USA, 1973.

Werbung

• Plakat für eine Diskussion
  
  (Quelle: http://img.rebelya.pl/uploads/photo/20111211/04a-rebelyapanel-781x533_kXSIa8db.jpg)

Sonstiges

• Wprost: Mesjasz Smolenski, Nr 16/2012
  
  
  (Quelle: http://www.prlupa.pl/wp-content/uploads/2012/04/wprostCV_16_2012.jpg)
• Newsweek: Palikot- Mesjasz Lewicy?, Nr 38/2011
  
  
  (Quelle: http://i.wp.pl/a/f/jpeg/27597/palikot_okladka_krzyz_newsweek_500.jpeg)

Literatur

• Juraj Gažovčiak: Mesiáš, 2007.
• Tim Gray: Poslanie Mesiáša, 2006.
  
  (Quelle: http://i1.martinus.sk/tovar/_ml/99/ml99095.jpg)
• Christopher Khnight, Robert Lomas: Druhý Mesiáš, 2003.
• Boris Starling: Mesiáš, 2009.
• Ferko Urbánek: Nepriateľ Mesiášov (Urbánkova dramatická literatúra), 1936.
• Ladislav Varga, Mariana Komorová: Mesiáš. Zo života Ježiša Krista, 2004.

Musik

• Georg Friedrich Händel: Mesiáš HWV 56, Koncert 21. 6. 2014 (Sobota) o 17:00, S Hudba v chrámoch, Katedrála sv. Martina (Sezóna 2013/2014)
  
  (Quelle: http://www.filharmonia.sk/wp-content/uploads/2013/08/sko-200x299.jpg)

Długosz-Kurczabowa, Krystyna 1990: MESJASZ, in: dies., Apelatywizacja biblijnych nazw własnych, Wrocław - Warszawa - Kraków, S. 53.