Sacrum und Profanum – Polnisch

Polnisch: dusza	Slowakisch: duša
Polysemie religiös: ‘unsterblicher immaterieller Teil des Menschen’ psychologisch: ‘Gemüt’ personal: ‘Mensch’ kardinal: ‘jemand als Mittelpunkt von etwas’ animativ: ‘Eigenart’ fachsprachlich: ‘der innerste Teil von etwas’	Polysemie religiös: ‘unsterblicher immaterieller Teil des Menschen’ psychologisch: ‘Gemüt’ personal: ‘Mensch’ kardinal: ‘jemand als Mittelpunkt von etwas’ animativ: ‘Eigenart’ fachsprachlich: ‘der innerste Teil von etwas’
Profil: religiös	Profil: religiös
Definition dusza Der immaterielle und unsterbliche Teil des Menschen, Sitz der Vernunft, des moralischen Empfindens und der Gefühle. Im dualistischen Menschenbild dem verderblichen Körper gegenüberstellt. Die Seele kann Verbindung mit Gott aufnehmen. Die Bibel stellt auch ein triadisches Bild des Menschen vor, zu dem Leib, (individuelle) Seele und (Gottes) Geist gehören. Dank dem Letzteren ist der Mensch ein Ebenbild Gottes. Die religiöse Bedeutung von 'Seele' ist selten außerhalb religiöser Texte zu finden.	Definition duša Der immaterielle und unsterbliche Teil des Menschen, Sitz der Vernunft, des moralischen Empfindens und der Gefühle. Im dualistischen Menschenbild dem verderblichen Körper gegenüberstellt. Die Seele kann Verbindung mit Gott aufnehmen. Die Bibel stellt auch ein triadisches Bild des Menschen vor, zu dem Leib, (individuelle) Seele und (Gottes) Geist gehören. Dank dem Letzteren ist der Mensch ein Ebenbild Gottes. Die religiöse Bedeutung von 'Seele' ist selten außerhalb religiöser Texte zu finden.
Konnotationen Leben, Atem Erlösung, ewiges Leben	Konnotationen Leben, Atem Erlösung, ewiges Leben
Lexikalische Relationen Opposita ciało₁ ‘Körper, Leib’	Lexikalische Relationen Synonyme srdce ‘Herz’ Opposita telo ‘Körper, Leib’
Wortbildungen Substantive duszka_{1, selten} ‘Diminutiv von dusza (religiöses Profil), Seelchen’ duszpasterz ‘Seelsorger(in)’ duszpasterstwo ‘Seelsorge’ duszyczka₁ ‘doppeltes Diminutiv von dusza (religiöses Profil), Seelchen’ Zaduszki ‘Allerseelen: katholischer Gedenktag für alle Verstorbenen, am 2. November’ Adjektive duszpasterski ‘seelsorgerisch’ zaduszkowy ‘Allerseelen-’, vgl. święto zaduszkowe ‘Allerseelenfest’	Wortbildungen Substantive dušekupectvo_selten ‘Seelenhandel’, vgl. A smelšie, už navyknuté na toto dušekupectvo, zavolaly: „A čo, mužovia, krásna pani, sami nás posielajú!“ ‘Und mutiger, da schon gewöhnt an solchen Seelenhandel, riefen sie’ Verben dušať sa volkssprachlich ‘unter Benutzung von duša (Seele) abgeleiteten Verbs schwören, bei meiner Seel`’ dušiť sa ‘unter Benutzung von duša (Seele) abgeleiteten Verbs schwören, bei meiner Seel`’, vgl. Dušil sa, že to nie je pravda. ‘Er beteuerte, dass dies nicht die Wahrheit sei.’ dušovať sa ‘unter Benutzung von duša (Seele) abgeleiteten Verbs schwören, bei meiner Seel!’, vgl. Dušovali sa ako Cigán na úrade práce. ‘Sie beteuerten es wie ein Rom auf dem Arbeitsamt.’
Phraseme, Kollokationen Phraseme dusza pokutująca [wörtl. Seele, die im Fegefeuer büßt] ‘katholische Religion: Seelen im Fegefeuer über Geister, Gespenster’ oddać duszę Bogu [wörtl. dem Gott die Seele geben] ‘sterben’ Panie, świeć nad jego duszą / Gott hat ihn selig wędrówka dusz / Seelenwanderung ‘in indischen Religionen: eine Vorstellungen, dass eine Seele oder nach dem Tod erneut in anderen empfindenden Wesen existieret, Reinkarnation’ zaprzedać duszę diabłu ‘seine Seele dem Teufel verkaufen’ Kollokationen dusze zmarłych dusze w czyśćcu cierpiące modlić się za <czyjąś> duszę modlić się za dusze zmarłych modlić się za spokój duszy nieśmiertelność duszy zbawienie duszy	Phraseme, Kollokationen Phraseme Nech jeho duša odpočíva! Za jeho dušu!/ Möge seine Seele Ruhe finden. ‘Formel beim Begräbnis, die gesprochen wird, wenn der Sarg der Erde übergeben wird’ telom i dušou ‘mit Körper und Geist’ na/ v duši i (na) tele ‘in/ an Körper und Geist’ byť jedna duša (a jedno telo)/(ein Leib) und eine Seele sein Kollokationen vypustiť duši
Belege 27stycznia Błogosławiony, kto się wznosi na skrzydłach modlitwy, bo dosięgnie on łona Ojca swojego. Dusza jego wyzwoli się z więzów tej ziemi i odzyska swobodę synów Bożych. (MB, t. III, s. 151) 28stycznia Po czym poznać, że dusza umarła? gdy się nie modli. Po czym poznać, że wraca do życia łaski? kiedy zaczyna się modlić. (MB, t. III, s. 149) 29stycznia Duch Święty sprawia, że dobrze się modlimy. Michał Sopoćko, Zaufałem Twojemu Miłosierdziu, 2008 Pomóż nam na Twą prawdę odpowiadać wiarą, a na Twą miłość wiernością, aby dokonało się w nas zbawienie. –............ Panie Jezu, Wierny Świadku prawdy o naszym zbawieniu, niech nasze usta, nasza dusza i nasze życie głoszą Twoją chwałę. Ty nas stworzyłeś i wyrwałeś od śmierci. Do Ciebie chcemy należeć teraz i w wieczności. Twoja władza nad nami opiera się na potędze prawdy i miłości. Doprowadź nas do pełnej prawdy i doskonałej miłości. Tadeusz Loska SJ, Wszystkie moje źródła są w Tobie: nabożeństwa eucharystyczne : godziny święte-spotkania modlitewne. Tom 1., 1999 dowodami na istnienie Boga i wykazuje ich nieprawomocność. Z faktu, że myślimy, nie wynika też, że istnieje osobny podmiot myśli. W doświadczeniu zasada konieczności przyczynowej jest też wszechstosowalna, nie sposób tedy z tegoż doświadczenia wnosić, że jesteśmy obdarzeni wolną wolą, ani że dusza jest rzeczą prostą, a tym samym nieśmiertelną. Stąd nie wynika, że nie ma Boga ani duszy, lecz tylko że niepodobna okazać ich istnienia na podstawie faktów i za pomocą narzędzi teoretycznego rozumu. Ale rozum nasz służy nam nie tylko do interpretacji doświadczenia. Leszek Kołakowski, O co nas pytają wielcy filozofowie. Seria 3, 2006 Śmierć jest oddzieleniem duszy od ciała. W następstwie procesu starzenia się, z powodu choroby czy wypadku ciało niszczy się i przychodzi taki moment, w którym dusza nie może w nim więcej działać. Opuszcza ją wtedy, a my mówimy, że osoba zmarła. Dokładny moment, w którym do tego dochodzi jest trudny do uchwycenia. Pomimo że serce przestaje bić i zatrzymaniu ulega proces oddychania, dusza nadal może być obecna w ciele Stanisław Mrozek, Ostateczny los człowieka, 2009	Belege Preto je ženatý kňaz exduchovným, nie exkňazom. No i preradenie kňaza z duchovného do laického stavu by podľa kánonu 4 z Trentského koncilu (1545 - 1563) nemalo byť možné. Najdôležitejší kánon 1752, tzv. zlatý, hovorí, že „spasenie duší... je vždy najvyšším zákonom cirkvi”. Slovo, 2002 V stenách vidieť diery, kde sú schody, ktorými by mala ísť duša do neba… Korzár Košický Večer, 22.01.2010 „.... Ukrýva sa za ním stredoveká freska, ktorú náhodne objavili. mentoch je scéna, na ktorej je žehnajúci Kristus s dušou Panny Márie,“ hovorí docent Plekanec. Echo nitrianske, 07.09.2012 Miss sestričiek sa vznáša nad nimi ako anjel a odvádza jeho smrťou očistenú dušu do neba. Ťažký, Ladislav: Útek z Neresnice. Martin, 1999 Celý obrad podčiarkuje protestantskú vieru, že kresťanova duša po smrti ide priamo k Bohu v nebi. Gaffney, Patricia: Miluj ma a chráň. Bratislava, 2000 „Otče,“ modlil sa, „vkladám svoju dušu do tvojich rúk.“ Keene, Michael: Svetové náboženstvá. Bratislava, 2003 "I podľa starožidovskej mystiky Kabaly sa číslo 13 považuje za priaznivé. Kabala hovorí o trinástich nebeských prameňoch, trinástich bránach milosti a trinástich riekach balzamu, ktoré podľa talmudského učenia čakajú na zbožné duše v raji," uzatvára numerologička. Tlačové správy z www.tkkbs.sk. Bratislava: Tlačová kancelária Konferencie biskupov Slovenska
Profil: psychologisch	Profil: psychologisch
Definition dusza Der immaterielle Teil des Menschen, Sitz des Bewusstseins, der Gefühle, des ästhetischen Empfindens sowie moralischer und anderer Überzeugungen. In der Alltagspsychologie das innere Leben des Menschen, das für Andere nicht zugänglich ist. Die Seele wird manchmal dem Verstand gegenübergestellt, als das emotionalere und nicht unbedingt rationale Wesen des Menschen. Auch ein imaginiertes Wesen eines Kollektivs (einer Nation, eines Volkes, der Einwohner einer Region).	Definition duša Der immaterielle Teil des Menschen, Sitz des Bewusstseins, der Gefühle, des ästhetischen Empfindens sowie moralischer und anderer Überzeugungen. In der Alltagspsychologie das innere Leben des Menschen, das für Andere nicht zugänglich ist. Die Seele wird manchmal dem Verstand gegenübergestellt, als das emotionalere und nicht unbedingt rationale Wesen des Menschen. Auch ein imaginiertes essentielles Wesen eines Kollektivs (einer Nation, eines Volkes, der Einwohner einer Region).
Konnotationen der wahre Kern des Menschen gesund, krank empfänglich für Schönes und Gutes unsichtbar, versteckt, geheimnisvoll	Konnotationen der wahre Kern des Menschen gesund, krank empfänglich für Schönes und Gutes unsichtbar, versteckt, geheimnisvoll
Lexikalische Relationen Synonyme ego ‘Ego’ jaźń ‘Ich, Selbst’ jestestwo ‘Wesen, Sein’ natura ‘Charakter, Wesensart’ psyche ‘Psyche’ psychika ‘Psyche, Gemüt’ świadomość ‘Bewusstsein’ wnętrze ‘Innenleben’ Opposita ciało₂ ‘Körper’	Lexikalische Relationen Synonyme duch srdce₂‘Herz’ Opposita telo₂‘Körper, Leib’
Wortbildungen Substantive bezduszność ‘Herzlosigkeit, Gefühllosigkeit’ dobroduszność ‘Gutmütigkeit’ duszka_{2, selten} ‘Diminutiv von dusza (psychologisches Pofil), Seelchen’ duszyczka₂‘doppeltes Diminutiv von dusza (psychologisches Profil), Seelchen’ małoduszność ‘Kleinmut, Engherzigkeit’ małoduszny₁ ‘kleinmütiger Mensch’ męczydusza_{umgangssprachlich, ironisch} ‘Quälgeist: über lästige Personen’ prostoduszność ‘Treuherzigkeit, Einfältigkeit’ wielkoduszność ‘Großzügigkeit’ Adjektive bezduszny ‘herzlos, gefühllos, abgestumpft, gleichgültig, engstirnig’, vgl.bezduszny człowiek ‘herzloser Mensch’ dobroduszny ‘gutmütig, gutherzig’ duszny_veraltet ‘in Relation zu dusza (psychologisches Pofil) stehend, heute ironisch’, vgl. duszne cierpienia ‘seelisches Leiden’ małoduszny₂ ‘kleinmütig, engherzig’ prostoduszny ‘treuherzig, einfältig’, vgl. prostoduszny charakter treuherziger Charakter’ wielkoduszny ‘großzügig’ Adverbien bezdusznie ‘gefühllos, bezdusznie, gleichgültig’ dobrodusznie ‘gutmütig, gutherzig’ małodusznie ‘kleinmütig, engherzig’ prostoduszny ‘treuherzig, einfältig’ wielkodusznie ‘großzügig’	Wortbildungen Adjektive bezdušný_1,veraltet‘seelenlos, leblos’, vgl. bezdušné telo ‘lebloser Körper’ dobrodušný ‘gutherzig, gutmütig’, vgl. dobrodušná víla ’gute Fee’, dobrodušná osoba ‘gutherzige Person’ duševný ‘seelisch’, vgl. duševná vyrovnanosť ‘seelische Ausgeglichenheit’, duševné bolesti ‘seelische Schmerzen’, duševná sila ‘seelische Stärke’ oduševnený ‘begeistert, inspieriert, beseelt’, vgl. oduševnená verejnos ť‘begeisterte Öffentlichkeit’, oduševnený horolezca ‘begeisterter Bergsteiger’ Adverbien bezdušne ‘seelenlos’, vgl. ‘’ dobrodušne ‘gutherzig, großmütig’, vgl. Dobrodušnesa usmial. ‘Er lächelte gutmütig.’ duševne ‘seelisch’, vgl. duševne chorý muž ‘ein seelisch kranker Mann’, duševne vyrovnaný ‘seelisch ausgeglichen’ oduševnene ‘begeistert, inspiriert, beseelt’, vgl. oduševnene spievať ‘begeistert singen’ Substantive duševeda ‘Seelenkunde, Psychologie’, vgl. ‘’ dušoveda ‘Seelenkunde, Psychologie’, vgl. Dušoveda je iné slovo pre psychologiu. ‘Seelenkunde ist ein anderes Wort für Psychologie.’ dobrodušnosť ‘Gutherzigkeit, Großmütigkeit’, vgl. úprimnosť a dobrodušnosť ‘Aufrichtigkeit und Gutmütigkeit’ oduševnenosť ‘Begeisterung, Beseeltheit’, vgl. Očarila ma ich oduševnenosť. ‘Mich bezauberte ihre Begeisterung.’ Verben oduševniť ‘begeistern, inspirieren, beseelen’, vgl. Treba ich teda oduševniť pre vieru. ‘Man muss sie also für den Glauben begeistern.’ oduševniť sa ‘sich begeistern’, vgl. Vie sa oduševniť pre istú vec. ‘Er kann sich fúr die selbe Sache begeistern.’ oduševňovať ‘begeistern, inspirieren, beseelen’, vgl. Užívatelia osobných počítačov majú sklon svoj počítač oduševňovať, zosobňovať .‘Die Benutzer von PC´s haben die Tendenz, ihren Computer zu beseelen, zu personalisiseren.’ oduševňovať sa ‘sich begeistern’, vgl. Oduševňuješ sa pre túto prácu.‘ Du begeisterst dich für diese Arbeit.’, Oduševňovala nás najmä zdravá logika tých pesničiek. ‘Uns begeisterte besonders die gesunde Logik dieser Lieder.’ zadušiť sa ‘schwören, beteuern’, vgl. svätosväte sa zadušiť ‘hoch und heilig schwören’
Phraseme, Kollokationen Phraseme aż dusza rośnie/ się raduje_{buchsprachlich} [wörtl. sodass die Seele wächst/ sich freut] / da lacht das Herz być komuś/czemuś oddanym duszą i sercem/ ciałem [wörtl. jmdm./etw. mit Seele und Leib verschreiben sein] / sich jmdm./etw. mit Leib und Seele verschreiben ciężko na duszy [wörtl. schwer auf der Seele] / schwer ums Herz być chorym na duszy [wörtl. krank an der Seele sein] ‘etw. belastet jmdn.’ chować coś na dnie duszy [wörtl. etw. in der Tiefe der Seele verstecken] ‘etw. im Innern verbergen’ człowiek wielkiej duszy [wörtl. ein Mensch großer Seele] ‘über jmdn., der hohes, moralisches Ansehen genießt’ czytać w czyjejś duszy [wörtl. jmdm. aus der Seele lesen] / jmdm. aus der Seele sprechen dusza narodu ‘die Seele der Nation: über die charakteristische Eigenschaften wie Temperament, Sittlichkeit, Kultur einer Nation’ ile dusza zapragnie [wörtl. alles was die Seele begehrt] / alles, was das Herz begehrt lekko na duszy [wörtl. leicht auf der Seele] / leicht ums Herz mam to w duszy_euphemisch [wörtl. ich habe es in der Seele] / es geht mir am Anus vorbei mieć duszę na ramieniu [wörtl. die Seele auf der Schulter haben] ‘Angst haben’ mieć rogatą duszę [wörtl. eine harte Seele haben] ‘hartnäckig sein’ na dnie/ w głębi duszy / in tiefster Seele oddać duszę za coś [wörtl. für etw. die Seele opfern] ‘für etw. alles opfern’ okazać komuś ludzką duszę [wörtl. jmdm. die menschliche Seele zeigen] ‘sich großzügig, großherzig zeigen’ pragnąć czegoś całą duszą [wörtl. etw. mit ganzer Seele wollen] ‘sich etw. von ganzem Herzen wünschen’ robić co dusza zapragnie [wörtl. tun was die Seele will] ‘tun wozu man Lust hat’ widzieć coś oczami/ oczyma duszy [wörtl. etw. mit den Augen der Seele sehen] / etw. im Geiste sehen włożyć w coś całą duszę [wörtl. in etw. ganze Seele stecken] / mit Leib und Seele dabei sein z całej duszy / aus ganzer/ tiefster Seele zdrowy na duszy i ciele / gesund an Leib und Seele Kollokationen artystyczna dusza dusza utęskniona dusza wojownicza hart duszy moc duszy poczciwa dusza pokrewna dusza rany duszy i serca stan <czyjejś> duszy szczera dusza wielkość duszy	Phraseme, Kollokationen Phraseme na moju (hriešnu) dušu_umg. [wörtl. auf meine sündige Seele] ‘Bekräftigungsformel beim Schwören: etwas verhält sich genau so, wie man sagt’ odvaliť niekomu kameň z duše [wörtl. jmdm. den Stein von der Seele rollen] ‘jmdn. erleichtern’ odľahlo mu na duši [wörtl. dies erleichterte ihm die Seele] ‘etw. (ein Umstand, eine Aussage) erleichtert jmdn.’ uraziť niekoho do hĺbky duše [wörtl. jmdn. bis in die Tiefe der Seele schlagen] ‘jmdm. sehr nahegehen’ vštepiť si do duše [wörtl. sich in die Seele einimpfen] ‘sich merken, im Gedächtnis bewahren’ klásť na dušu [wörtl. auf die Seele legen] ‘etw. hervorheben, unterstreichen, jdm. etw. nachdrücklich ans Herz legen’ mať <niečo> na duši/ etwas auf der Seele haben mať dušu na jazyku, na vlásku, na nitke [wörtl. die Seele auf der Zunge, an einem Faden haben] ‘sagt man über jdn., der dem Tod nahe ist’ vidieť, nahliadnuť niekomu do duše, až na dno duše [wörtl. jmdm. in die Seele, bis auf den Grund der Seele sehen] ‘die Gedanken von jmdm. erkennen’ čítať niekomu z duše [wörtl. jmdm. aus der Seele lesen] ‘wissen, was jmd. denkt oder beabsichtigt’ duša chodí doň iba spávať [wörtl. die Seele geht zu ihm schlafen] ‘sagt man über jdn., der sehr schwach oder krank ist’ dal by mu i tú dušu [wörtl. er würde ihm sogar die Seele geben] ‘sagt man über jdn., der sich zu jmdm. anderen sehr freundlich zeigt’ duša sa ho už ledva drží [wörtl. die Seele hält er kaum noch] ‘sagt man über jdn., der dem Tode nahe ist’ vravieť, hovoriť <niekomu> do duše [wörtl. jmdm. zur Seele reden] ‘zureden, tadeln, rügen’ hovorí mi z duše [wörtl. er spricht mir aus der Seele] ‘wenn jmd., dasselbe sagt, was man selbst sagen wollte’ chudobný na duši [wörtl. arm an der Seele] ‘geistlich behindert oder eingeschränkt’ niečo sa niekomu vrylo do duše [wörtl. etw- hat sich jdm. in die seele eingeritzt] ‘jmd. hat sich etwas gemerkt’ prirástlo mi to k duši [wörtl. ist ihm an die Seele gewachsen] ‘jmd. hat etw., jmdn. lieb gewonnen’ robiť <niečo> z duše [wörtl. etwas aus der Seele tun] ‘in tiefster seele begeistert sein, mit Begeisterung’ vliať, dať svoju dušu [wörtl. etwas in die Seele gießen (geben) ]‘sich ganz auf eine Arbeit verlegen und das Bestmögliche dabei leisten’ raniť dušu niekomu [wörtl. jmdm. die Seele verletzen] ‘jmdn. betrüben. Seelischen Schmerz zufügen’ mať dušu zapálenú [wörtl. eine entflammte Seele haben] ‘über etw. mit Begeisterung (reden)’ to vychádza z duše [wörtl. das kommt aus der Seele] ‘etw. ist ganz und gar aufrichtig’ byť jedno telo a jedna duša_biblisch/ ein Herz und eine Seele sein ‘sagt man über ein herzliches Einvernehmen’ mať dušu na mieste_umg. [wörtl.] ‘sagt man, wenn jemand ganz zufrieden ist’ vyložiť dušu na dlaň [wörtl. die seele auf die Handfläche legen] ‘sagt man, wenn jmd,. rückhaltlos ehrlich ist’ vypustiť, vydýchnuť dušu_umg. [wörtl. die Seele aufgeben, ausatmen]/ die Seele aushauchen ‘sagt man, wenn jemand stirbt’ vypľuť dušu [wörtl. die Seele ausspucken] ‘sterben’ vytriasť dušu_{umg., scherzhaft} [wörtl. die Seele ausschütteln] ‘jemdm. erschlagen, töten letieť, bežať ako bez duše [wörtl. wie ohne Seele fliegen, rennen] ‘sehr schnell, erschrocken’ duša mu piští po <niečom>, za <niečím> [wörtl.] ‘wenn man sich nach etwas stark sehnt, verzehrt’ konať, robiť <niečo> o dušu (spasenú)_{volkssprachlich} [wörtl. etw. um der (geretteten) Seele willen tun] ‘etw. mit aller zur Verfügun stehenden Kraft tun’ sľúbiť na dušu [wörtl. auf die Seele versprechen] ‘schwören, beteuern (unter Verwendung des Wortes “duša“)’ položiť dušu za <niečo>(za <niekoho>) [wörtl. die Seele für etw., jmdn. stellen, legen] ‘sagt man, wenn sich jdn. für etw. oder jdn. aufopfert’ predať, zapredať svoju dušu [wörtl. seine Seele verkaufen] ‘um Vorteile willen unredlich handeln, vorgehen’ predať, zapisať svoju dušu čertovi (diablovi) [wörtl. seine Seele dem Teufel verkaufen, verschreiben] ‘Schlechtes oder Böses tun’ mať všetko, co mu duša zažada/ alles haben, was das Herz begehrt ‘rundum glücklich und zufrieden sein’ striehnuť niekomu na dušu [wörtl. jmdm. auf die Seele spähen] ‘sagt man über jdn., der ungeduldig darauf wartet, das jmdn. stirbt’ z (tej) duše ‘aus (der/ dieser) Seele’ z celej duše ‘aus ganzer Seele’ s celou dušou ‘mit ganzer Seele’ Kollokationen bolesti duše mladá duša romantická duša ruská duša so smútkom v duši tma v duši
Belege ''Polska dusza'' poniosła europosła? Dr Wasilewski: ''Ona historycznie nie jest domeną większości narodu...'' Jacek Protasiewicz stwierdził, że podczas awantury na niemieckim lotnisku zgubiła go "polska dusza". - Są sytuacje, w których takie zachowanie może się okazać rubaszne, spontaniczne - mówi dr Jacek Wasilewski z UW. - To jednak rzadkie. Tak zachowywać się można podczas grilla, a nie na lotnisku - dodaje. Na lotnisku we Frankfurcie nad Menem Jacek Protasiewicz, europoseł PO, pod wpływem alkoholu wyzywał obsługę od "nazistów" i wykrzykiwał "Heil Hitler" - twierdzi niemiecki "Bild". - Poniosła mnie polska dusza, ale nie potrafiłem milczeć, kiedy ktoś do mnie mówi "raus" - mówił później polityk. http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,15539041,__Polska_dusza___poniosla_europosla__Dr_Wasilewski_.html [25.05.2014] ukończył m.in. klasę śpiewu w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia. Później w 1980 roku, podobnie jak tysiące innych Ślązoków, citnął do Rajchu, czyli wyjechał na stałe do Niemiec. Podkreślmy jednak, że Sosna to nietypowy Ślązok w Niemczech. Jego artystyczna dusza i muzyczno-estradowe wykształcenie nie pozwoliły mu okrzepnąć zawodowo na jakimś etacie w oczekiwaniu dobrej niemieckiej pyndzyji, czyli emerytury. Dlatego z jednej strony Sosna szuka zatrudnienia jako charakterystyczny model, jako aktor pozujący do zdjęć oraz występuje w reklamach i filmach. Ślązok królem, Dziennik Zachodni, 2009-09-25 Scena pokazuje prawdziwą duszę. Jeśli komuś coś brakuje - ten brak wyjdzie na scenie. Jeśli ktoś nie ma w sobie tego czegoś, od czego przechodzą ciarki po grzbiecie, światłości, która porywa za sobą... Śmieje się, że ma „starą duszę”. To znaczy starej daty? Też. Ale nie tak starej, że np. aż dziewiętnastowiecznej. To dusza, w której zatopione są wojenne doświadczenia matki i babci, wilniuczek; duch Wschodu po kądzieli i Zachodu po mieczu (ojciec - torunianin). Tadeusz Skutnik, Balansując na linie, Dziennik Bałtycki, 2000-08-25 jeśli przyjmiemy, choć uwierzyć trudno, że w Dwunastu i Scytach Błok spalił się doszczętnie, to na widowni, moim zdaniem, nie na scenie. Nie podejrzewam też w poecie rosyjskiej duszy, tego koszmaru częściowo Rosjanom wmówionego, który dźwigali jak garb na plecach. Rosyjska dusza brała się jednak z niższości, dwuznaczności, półinteligenckości, napawającej mnie odrazą dostojewszczyzny, a Błok to dystynkcja wolna od takiej marnej asocjacji. Bo obecność rosyjskiej duszy skłaniałaby może do chwilowej afirmacji rewolucji, którą zresztą rewolucja, i za to jej chwała, rozniosła na strzępy Eustachy Rylski, Po śniadaniu, 2009 Nie można oczekiwać, że nagle biedny stanie się zamożnym, ale powoli, dzięki powszechnemu i konsekwentnemu szukaniu kompromisów, różnice pomiędzy warstwami społecznymi powinny zacząć się zmniejszać. A do tego momentu – dzięki życzliwości – będzie nam wszystkim lżej „na duszy”. Sławomir M. FORUM CZYTELNIKÓW 2, Gazeta Poznańska, 2005-04-18 Proza z serca... – Uwielbiam pisać. Swoje emocje przelewam na papier, wtedy jest mi lżejna duszy, jakbym rozmawiała z przyjacielem – mówi Justyna Zdanowska, uczennica Gimnazjum nr 2 w Kutnie. ? Dorota Grąbczewska: Zostałaś laureatką XIV edycji konkursu literackiego dla dzieci i młodzieży „Młodzi twórcy literatury”, ogłoszonego przez Książnicę Płocką. Proza z serca..., Dziennik Łódzki, 2004-12-08 że kiedy już wszystko wróci do normy, w całym Erewanie nie znajdzie się wystarczająco dużo aktorów, żeby wystawić jakąkolwiek sztukę. A co dopiero mówić o skompletowaniu orkiestry symfonicznej. Nie będzie nikogo, kto by potrafił pisać wiersze, komponować, malować. A przecież sztuka jest duszą narodu, jego przewodnikiem, pamięcią, sumieniem. Bez tego nie można istnieć. Naród bez duszy skazany jest na zagładę. Przecież to sztuka pozwoliła Ormianom przetrwać te stulecia, gdy nie mieli własnego państwa i żyli pod panowaniem zaborców. Czy nie ma ratunku? Wojciech Jagielski, Dobre miejsce do umierania, 2005 nowo wybrany prezydent nie może pomijać w swych przyszłych decyzjach tego wszystkiego, co znalazło swój wyraz w prawie równie licznych głosach oddanych na jego przeciwnika. Walka wyborcza w końcowej fazie odwoływała się do dwóch orientacji społeczno-politycznych rywalizujących ze sobą o prymat władzy nad duszą narodu - tradycji romantycznej, akcentującej znaczenie wierności wartościom symbolicznym/tradycji pragmatycznej (niepotrzebne skreślić), odwołującej się do działań rzeczowych i wymiernych. Zwyciężył prawdopodobnie pragmatyzm. Gazeta Wyborcza, 1995-11-20	Belege Neviem, či ruky susedov prišli roľníkovi pomôcť dať hraničné kamene na ich miesto, alebo či sa obyvatelia dedinky, keď už raz Spravodlivosť vyhlásili za mŕtvu, vrátili so zvesenou hlavou a dušou v smútku do svojho žalostného každodenného života. Slovo, 2002 Ale dajme znova slovo autorovi jeho životopisu: Dosiaľ sa vedel písomne vyjadrovať elegantnou latinčinou, teraz pochopil, že hovorový jazyk pôsobí na dušu čitateľa ešte výraznejšie. Kultúra slova, 1995 Radek neznášal pohreby z hĺbky svojej duše, preto sme to nazvali rozlúčka, nie pohreb. Korzár spišský, 22.09.2012 „Tak vzďaľuješ sa nám, no naša láska s tebou letí tam hore nad oblohu, kde ako hviezda svietiš, aby okom nočným ešte nakuknúť si smel do duší ľudí, čo znamenali pre teba tak veľa. …“ MY Turčianske noviny, 21.08.2012 Uplatní sa v akomkoľvek povolaní, kde treba okrem tvrdej práce zapojiť fantáziu, invenciu, ale aj kus spomínanej romantickej duše. MY Nitrianske noviny, 24.09.2012 Chceme priniesť príležitosť, ako sa zblízka môžete pozrieť do rómskej duše predovšetkým prostredníctvom hudby, výtvarného umenia, divadla, tanca, retaily Vladislava Dolníková. MY Trnavské noviny, 27.08.2012 Tí, ktorým je výzva adresovaná, majú zadubené uši i duše. A tak sa darmo namáha už desaťročia naprávať jazykové nedostatky aj hŕstka jazykovedcov a zopár oduševnených matičiarov... Kultúra slova, 1994 Jej smrť predstavuje obrovskú citovú stratu a objavuje sa ako motív mnohých rómskych piesní: Te merel dad, rovel o voď i, te merel daj, rovel ojilo. — Ak zomrie otec, plače duša, ak zomrie matka, plače srdce. Keď zomrie žena, muž sa väčšinou znovu ožení. Slovo, 2002 Kollektive Seele O tom, že ruská duša je plná ťažko predvídateľných rozmarov, svedčí napríklad to, že marcový víťaz volieb a „otec vlasti“. SME, 20.08.2012 Vytvorila nové nebezpečenstvá. Po prvýkrát v dejinách však dala šancu, aby sa ľudia vedeli dorozumieť mimo všetkých hraníc, vzájomne riešiť svoje problémy a tiež sa spoločne podieľať na blahobyte. Ako vrátime ducha? Globalizácia celkom určite nemá „dušu“ ani žiaden úmysel. Slovo, 2002 Mal pravdu. Na jednej strane by mu očividnosť ruského teroru v Čečensku na to veľa možností nedávala. Na druhej strane vyšla nahá pravda najavo - ukázalo sa, že aj príbeh o terorizme má svoj rub a líce. Inžinier ruskej duše, autor románu Besy, Fjodor Michajlovič Dostojevskij čosi tušil o tejto téme, keď zdôraznil: O význame konania nerozhodujú ciele, ale použité prostriedky. Slovo, 2002 Athmosphäre: V príjemnej reštaurácii naozaj cíti dušu starých pokojných ias, pohostinnos a as akoby sa tu zastavil. To posledné si hos uvedomí hne v okamihu, ako mu obsluha naservíruje niektorú zo špecialít tohto podniku. MY Trenčianske noviny, 20.08.2012 Počas desaťdňovej kúry nejedla, ani nepila, iba meditovala. Práve meditácia bola v celom procese kľúčová, jej výsledkom malo byť očistenie duše a vyrovnanie sa sama so sebou. Christová priznávača, že jej fyzická aj duševná očista mimoriadne pomohla. Korzár spišský, 24.08.2012 Tretí film je o chlapcovi, ktorý má schopnosť komunikovať s dušami mŕtvych, hoci v druhom pláne je o tom, ako vlastne nedokážeme komunikovať medzi sebou, kým sme živí. Inzine, 2000 Však to poznáte. Začal moderovať svoju vlastnú rozhlasovú talkshow a už to nebol Ostbahn Kurti (čiže Kurti z východného nádražia), ale Dr. Kurt Ostbahn, liečiteľ duší. Až raz vysvitlo, že žiaden Ostbahn Kurti neexistuje. Inzine, 2000 Pred nejakým časom vedľa pizzerie postavili aj slovenskú reštauráciu s neodolateľným sloganom „Daj bohu dušu a nám peniaze“, a tak vznikla akási slovensko - talianska gastronomická únia. Inzine, 2001 Über Verstorbene in Nachrufen: Tak náhle odišla duša Tvoja, že si nestihol povedať zbohom, rodina moja drahá. V našich srdciach ale budeš žiť spomienkami navždy. MY Nitrianske noviny, 20.08.2012 Napriek všetkému a napriek všetkým, slovenčina, dlho zaznávaná Popoluška, sa stáva vznešenou kráľovnou. A svedčí jej tento kráľovský šat; táto zdanlivo chudobná slúžtička mala vnútorne oddávna kráľovskú dušu. Nečudo, že sa vie pohybovať nielen v kuchyni a na povale, vie sa pristrojiť a prirodzene sa správať aj v bohatých salónoch, v učených sieňach a na slávnych trónoch. Kultúra slova, 1995 Über Tiere: A predsa sa nožom ešte dlho hrabal v kostičkách, kým ich hodil Flokymu, aby ich zožral a na chvíľu prijal do svojej psej duše… Dušek, Dušan: Prášky na spanie, 1987 Muž nechtiac drgol do tácky, takže sa posunula celkom na kraj stolíka. Chvíľu sa zdalo, že už-už spadne, ale pohyb vlaku ju vrátil späť. Keby duša zvieraťa, z ktorého mäsa bola klobása pripravená, chcela navštíviť všetky časti svojho tela, trvalo by jej to mnoho rokov. RAK - revue aktuálnej kultúry. Bratislava, roč. 10, č. 04 Veľkonočné obrady sú teda veľmi staré: nemôžu sa na nich zúčastniť cudzí, zviera sa podobne ako v dobe prvotnopospolnej spoločnosti pečie na ohni spolu s vnútornosťami a duša zvieraťa (krv) sa obetuje domácemu duchovi, prebývajúcemu vo dverách. Neskoršie splynul s Veľkou nocou sviatok maccot (macesy). Každan, Alexander Petrovič: Náboženstvo a ateizmus v staroveku. Bratislava 1961
Profil: personal [ehem. kollektiv]	Profil: personal [ehem. kollektiv]
Definition dusza Metonymisch für człowiek ‘Mensch’. Historisch für chłop pańszczyźniany ‘Leibeigene(r)’	Definition duša Metonymisch für človek ‘Mensch’. Selten auch über Einwohner einer Ortschaft. In dieser Bedeutung Pl. tant.
Konnotationen Kampf um die Menschenseelen, überzeugen, für sich gewinnen	Konnotationen Kampf um die Menschenseelen, überzeugen, für sich gewinnen
Lexikalische Relationen Synonyme bliźni ‘Mitmensch’ człek_{umgangssprachlich} ‘Mensch’ człowiek ‘Mensch’ osoba ‘Person’	Lexikalische Relationen Synonyme anjel ‘Engel’ človek ‘Mensch’ osoba ‘Person’ poklad ‘Schatz; hilfsbereiter, liebenswürdiger Mensch, oft verwendet für jmdn., der einem (in unerwartetetem Maß) uneigennützig eine große Hilfe war bzw. für jmdn. etwas tut’, vgl. Ty si poklad! ‘Du bist ein Schatz!’ zlatíčko/ zlatenko/ zlatuško [wörtl. Verkleinerung von Gold]/ ‘Schatz; netter, liebenswerter Mensch’, vgl. Ty si zlatíčko! ‘Du bist ein Schatz!’ zlato [wörtl. Gold]/ ‘Schatz; netter, liebenswerter Mensch’, vgl. Ty si zlato! ‘Du bist ein Goldstück!’
Wortbildungen [Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]	Wortbildungen Substantive dušenka ‘Seelchen’, vgl. ľuďom sa prihovárala oslovením „dušenka“. ‘Sie redete die Leute mit dem Wort „dušenka“ an.’ dušička ‘Seelchen’, vgl. s malou dušičkou spýtal pána ‘verzagt fragte er den Herrn’, mladé dušičky ‘junge zarte Seelen’ dušinka_{familiär, selten} ‘Anrede einer lieben Person: Seelchen’, vgl. Vrúcna vďaka, dušinka! ‘Wärmsten Dank, meine Liebe!’
Phraseme, Kollokationen Phraseme ani żywej duszy / keine Menschenseele nie mieć grosza przy duszy [wörtl. keinen Groschen bei der Seele haben] ‘mittellos sein’ bratnia dusza / Bruderherz czyhać jak diabeł na dobrą duszę [wörtl. lauern wie ein Teufel auf eine gute Seele] ‘auf etw. lauern’ dusza człowiek / eine Seele von Mensch ‘ein gutmütiger, freundlicher Mensch sein’ hulaj dusza! / lass uns feiern! stać nad kimś jak kat nad dobrą duszą [wörtl. über jmdn. stehen wie ein Henker über einer guten Seele] ‘jmdn. auf Schritt und Tritt verfolgen, um etw. zu erzwingen’ Kollokationen dobra dusza harda dusza poczciwa dusza rogata dusza siostrzana dusza szlachetna dusza	Phraseme, Kollokationen Phraseme ani duše niet/ keine Seele ‘niemand’ malá duša [wörtl. kleine Seele] nebolo tam ani živej duše/ keine lebende Seele war da ‘niemand’ niet, nevidieť (ani) živej duše/ keine lebende Seele sehen ‘niemanden sehen’ ruská duša/ russische Seele široká duša [wörtl. weite Seele] ‘Mensch mit einem großen Herz’ Kollokationen citlivá duša dobrá duša drahá duša duša moja je to šľachetná duša prejavovať záujem o každú dušu spriaznená duša státočná duša
Belege Tak widziałem jego „Pastorałkę”. Zachwyt pozostał mi do dziś i dlatego jest to jeden z nielicznych filmów, który mogę opowiedzieć na zawołanie, choć pozbawiony jest tzw. historyjki czy hormonalnych ekscesów. To bratnia dusza, bo jego filmy są obłąkańczo etniczne, obiektywne jak pieprz, proste jak samo życie i poetyckie; liryczne czystością etyczną Joselianiego. W wywiadzie powiada on: „Wolność polega na tym, żeby nie pozwalać sobie na kłamstwo. Kalarepa znów modna, Dziennik Zachodni, 2003-06-06 kopiąc ten odcinek Wojtek został zasypany. Odkopali 8-latka? W szkole nieoficjalnie mówi się, że ofiar mogło być więcej. Podobno trójka chłopców z klasy I c gimnazjum w Gniewie - która kopała z Wojtkiem tunele - opowiadała, że przysypana była jeszcze jedna osoba – 8-latek, bratnia dusza Wojtka. Chłopcom udało się go jednak odkopać. - Uczniowie, którzy brali udział w wypadku bardzo się przyjaźnili – mówi Marcin Kisielewski, nauczyciel biologii w Gimnazjum im. gen. Hallera w Gniewie, wychowawca klasy Wojtka. - Wszędzie chodzili razem. Gazeta Tczewska, 2008-02-09 Oczywiście znalazłam odpowiedź od Małgorzaty. Napisała trochę o sobie. Jest w moim wieku, zajmuje się biologią molekularną, pracuje na uniwersytecie. Mam wrażenie, że to bratnia dusza, o ile można takie wnioski wysnuwać już po pierwszych listach. Podoba mi się jej styl pisania, swobodny, wesoły i szczery, jak myślę. A o szczerość raczej trudno w Internecie. Magdalena Okoniewska, Mój świat jest kobietą Dziennik lesbijki, 2004 Kiedy urodziła, w Klincach, daleko od urzędu stanu cywilnego, to posłała Duniaszę, wiejską dziewczynę. Duniasza poczciwa dusza, moją matkę wyniańczyła i mnie, całe życie poświęciła naszej rodzinie, ale co ona wiedziała? Że ojciec Szczors, a matka Rostowa. Żadnej narodowości, żadnego wyznania. Ukrainka, po rosyjsku nie bardzo rozumiała. Henryk Grynberg, Drohobycz, Drohobycz, 1997 byłem dzieckiem kiedy to się zaczęło gdy zabito powstanie warszawskie a mnie z siostrą w pruszkowskim obozie zabrano rodzicom jakaś poczciwa dusza wywiozła nas nocą na furmance z trupami biegliśmy z siostrą ile sił ona była malutka ja niewiele starszy zasnęliśmy przytuleni w wagonie towarowym w lesie na bocznicy zbudziliśmy się zamknięci na skobel wsłuchani w ciężki oddech pociągu uwięzieni bez jedzenia i wody uratowały nas bomby wyszliśmy "Tumor Mozgowicz"; "Andrzej Swiech"; Henryk Kostjuk; "rudy", Usenet -- pl.hum.pisarstwo, 2003-01-15 Trudno przewidzieć czy uda się ją jeszcze naprawić. Póki co, gospodarz Tarnowiczanki pierze ręcznie piłkarskie stroje, mając cichą nadzieję, że znajdzie się ktoś, kto zechce podarować klubowi pralkę. Tak, jak znalazła się dobra dusza, która ufundowała m.in. specjalne budki, w których w trakcie meczu zasiadają piłkarze rezerwowi i trenerzy, a także okratowanie okien, gdyż kradzieże i włamania w klubie były nagminne. Inny dobroczyńca sprezentował klubowi tzw. piłkołap czyli specjalną siatkę umieszczoną tuż za bramką boiska Leśny klub, Dziennik Zachodni, 2003-09-01	Belege V takej obci je radosť robiť kronikára. Každú chvíľu sa ho dajaký škrabák vypytuje, ako zastrčená obec s 84 dušami v okrese Lučenec ten názov vlastne získala. SME, 12.5.1995 Práve tá je podľa Nemčíkovej častým sprievodným javom užívania liekov proti bolesti. S humanizmom v žilách Trvalo žije v obci Čierny Potok, malej dedinke so stošesťdesiatimi dušami, na juhu rimavskosobotského okresu. Bojovník. Dvojtýždenník antifašistov, 26.04.2011 Po vlaňajšom sčítaní ľudu sa zistilo, že sa zvýšil počet „duší“ v obciach kategórie do tritisíc obyvateľov na úkor ostatných sídel. Slovo, 2002 „Vy ste v dedine len jeden učiteľ, jeden farár, a vyučujete päťsto-šesťsto duší, farár i viac.“ http://zlatyfond.sme.sk/dielo/75/Tajovsky_Dvanast-dusi/1#ixzz2nOAVLivq [13.12.2013] Podľa jedného vtipu žiadne iné americké veľkomesto nemalo na svojich volebných zoznamoch toľko "mŕtvych duší" ako Chicago za primátora Daleyho. Redaktor spravodajského oddelenia našej rozhlasovej stanice, Ron Synowitz, pochádza z oblasti neďaleko Chicaga. Inzine, 2000 „.... Keď bol rozbesnený, tak som nešiel k nemu ani ja. Upozorňoval som ich na to, ale pani hovorievala, že sú spriaznené duše,“ hovoril majiteľ. Adamcovej druh podozrieval Veščíka, že psy chová na zápasy a zo samoty chcel odísť. SME, 25.09.2012 „Hľadáme seniorov, ktorí, navzdory veku a spoločenskej predstave, chcú žiť plnohodnotný život. Dobrá duša chce ukázať, že pomáhať sa dá v každom veku. MY Oravské noviny, 17.09.2012 Každoročne tak pred Vianocami udeľujeme cenu Magna anima (Veľká duša) žiakom našej školy, ktorí majú širokú dušu a veľké srdce. MY Nitrianske noviny, 17.09.2012 Chápavú dušu, spriaznenca v tomto hryzovisku ťažko stretnúť. Kultúra slova, 2001 A tak Peter, dobrá duša, zmiloval sa nad zvieraťom a priviedol ho na Drevenice. Povedal si, že ju tam skapať nenechá. Ošetril kozie vemeno a zašil ho obyčajnou ihlou a cvernou. Dezinfikoval vždy a zásadne borovičkou. Inzine, 2000 Osobitným druhom frazém sú rozličné zaužívané ustálené formuly, napr. zdvorilostné pozdravy, oslovenia, zvolania, ďalej nadávky, kliatby a pod. Tieto frazémy majú zväčša stavbu vety, ale niektoré z nich možno zaradiť aj medzi menné frazémy, napr. vašim láskám sa oznamuje (144); jako zdravié slúži? (353); duša moja! (53); srdco moje! (358); srdiéčko moje! Kultúra slova, 1994 Je to najstaršia dáma v meste — vyše deväťdesiatročná! Tá má korienok! A nevynechá krajší deň, aby sa neprešla po námestí a nenazrela aj do mojej apatieky. Staručká, krásna, biela ani sneh, milá, drahá duša! Ballek, Ladislav: Agáty, Bratislava 1981 „Moja milá duša,“ napísala manželovi Alžbeta Coborová, „u nás je už v noci chladno a ja som od Vás veľmi ďaleko a Váš sluha zabudol doma ohrievač do postele, preto som ho poslala za Vami, moje milé, krásne srdce, nemôžem Vám byť nablízku, ale aby ste na mňa spomínali, keď Vám budú vyhrievať Vašu posteľ ohrievačom.“ Dvořák, Pavel: Krvavá grófka Alžbeta Bátoryová - fakty a výmysly, Budmerice 1999 Za 24 rokov manželstva si napísali viac ako tisíc strán listov, ktoré si vymenili za Turzovej dlhej neprítomnosti a medzi nimi aj tento klenot: „Moja milá duša,“ napísala manželovi Alžbeta Coborová, „u nás je už v noci chladno a ja som od Vás veľmi ďaleko a Váš sluha zabudol doma ohrievač do postele, preto som ho poslala za Vami, moje milé, krásne srdce, nemôžem Vám byť nablízku, ale aby ste na mňa spomínali, keď Vám budú vyhrievať Vašu posteľ ohrievačom.“ Dvořák, Pavel: Krvavá grófka Alžbeta Bátoryová - fakty a výmysly. Budmerice 1999
Profil: kardinal	Profil: kardinal
Definition dusza Jemand als geistiger Mittelpunkt von etwas, der sich um alles kümmert oder alles lenkt. Im Polnischen auch ein wesentlicher Bestandteil von etwas, vgl. Pismo Św. duszą teologii ‘die Bibel als Seele der Theologie’; ryzyko duszą przedsięwzięcia ‘das Risiko als Seele des Vorhabens’. Im Polnischen als Kollokationen mit Genitivattributen, vgl. dusza <czegoś> ‘Seele von etw.’	Definition duša Jemand als geistiger Mittelpunkt von etwas, der sich um alles kümmert oder alles lenkt. Im Slowakischen auch ein wesentlicher Bestandteil von etwas. Im Slowakischen als Kollokationen mit Genitivattributen, vgl. duša <niečoho> ‘Seele von etw.’
Konnotationen zuverlässig engagiert	Konnotationen zuverlässig engagiert
Lexikalische Relationen Synonyme animator(ka)_{buchsprachlich} ‘Animateur(in)’ inspirator(ka) ‘Inspirator(in)’ mózg ‘Hirn, Kopf’	Lexikalische Relationen Synonyme hlava ‘Kopf’ inšpirátor(ka) ‘Inspirator(in)’ podnecovateľ ‘Inspirator’ mozog ‘Hirn, Kopf’
Wortbildungen [Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]	Wortbildungen [Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]
Phraseme, Kollokationen Kollokationen dusza imprezy dusza <jakiegoś> przedsięwzięcia dusza towarzystwa	Phraseme, Kollokationen Kollokationen byť dušou klubu matka je dušou rodiny
Belege Na wyznaczonym, otoczonym lasem placu stanęło kilkanaście tipi, czyli namiotów indiańskich, w których zawodnicy „mościli” sobie legowiska, a pośrodku rozpalali małe ogniska. Warunki iście spartańskie. Nikomu jednak nic nie mogło się stać, bo nad bezpieczeństwem obozowiczów czuwaładobra dusza przedsięwzięcia - Darek Morsztyn, propagator ekologicznego trybu życia i zarazem organizator zjazdu. Brak prądu, bieżącej wody i kontaktu ze światem dodawał smaku letniej przygodzie. Psy husky rodem z Alaski, Dziennik Bałtycki, 2000-09-02 Później zamieniły się one w... nabrały bardziej towarzyskiego charakteru, a to ze względu, no, po pierwsze, na osobę pana Lwa Rywina, który jest osobą, postacią, a przynajmniej był postacią niezwykle pogodną, towarzyską, taką, powiedziałbym, duszą towarzystwa, i na wielość imprez i spotkań takich o charakterze towarzyskim czy publiczno-towarzyskim, w których mieliśmy okazję wspólnie brać udział. Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Stenogram z 11. posiedzenia Komisji Śledczej do zbadania ujawnionych w mediach zarzutów dotyczących przypadków korupcji podczas prac nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji (SRTV) w dniu 20 lutego 2003 r.,2003-02-20 W Paryżu, w Dzielnicy Łacińskiej, roi się od nacjonalistycznie nastrojonych studentów. Wśliznął się niepostrzeżenie. Był małomówny i poważny. Pomału zaskarbił sobie powszechne zaufanie. Do wiosny był już duszą całego ruchu. Żartobliwy przydomek: "dyktator". O wybuchu dżumy dowiedział się po raz pierwszy z ust małego boya w hotelu. Bruno Jasieński, Palę Paryż, 1974 za sprawą wielebnego Washingtona, z poparciem fundacji wystąpił też burmistrz Chicago. Teraz Antek mógł już pojechać do Białego Domu na Forum Walki z AIDS jako prezes Fundacji im. Martina Luthera Kinga do Walki z AIDS i Malarią w Afryce. * * * Motorem napędowym i duszą całego przedsięwzięcia był jego pomysłodawca, a obecnie dyrektor administracyjny fundacji – John Brent. Dwoił się i troił, żeby zorganizować i urządzić biuro godne tak szlachetnej organizacji. Piotr Niklewicz, Niezwykła kariera Antoniego K, 2006 Najpóźniej następnego dnia rano, i to przed brzaskiem, mieliśmy dotrzeć do bazy i tu nie było alternatywy, dłużej ranny by nie przetrwał, a zatem trzeba było zmobilizować wszystkie siły na pozostały szmat drogi. Reszta była ryzykiem, a ryzyko było duszą naszego przedsięwzięcia. Tow. pułkownik Śmigło miał kulę w płucach, ale był przytomny, a nawet, chociaż z trudem, potrafił się porozumiewać i dał mi znać, że ponieważ i tak nie może spać, więc póki pozostanie przy zmysłach, sam będzie czuwał. Christian Skrzyposzek, Wolna Trybuna, 1999 znacznie głębszego i bardziej istotnego: o to, aby teologia nie była samą tylko antologią tekstów biblijnych, ale pogłębioną refleksją tych treści, które w sposób bardziej lub mniej wyraźny pojawiają się w księgach natchnionych. Ojcom soborowym chodziło bardziej o to, aby Pismo Święte uczynić "duszą całej teologii". Od "duszy" tymczasem nie wymaga się, aby była całym ciałem, lecz żeby go wyłącznie ożywiała. W sposób analogiczny jest z biblijnym charakterem teologii. Jak słusznie zauważa abp Alfons Nossol, "sama terminologia biblijna niekoniecznie bowiem musi być niezawodnym wyrazem Zdzisław Józef Kijas, Niebo w domu Ojca, czyściec dla kogo, piekło w oddaleniu, 2010 W dniach 20-22 maja stadion im. Jana Ciszewskiego w mieście pod Lubogoszczą będzie areną IV Olimpiady Notarialnej. Jej organizatorami są: Krajowa Rada Notarialna, Izba Notarialna w Krakowie oraz Klub Sportowy Turbacz. Tak naprawdę jednak animatorem i duszą imprezy, która z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością wśród notarialnej braci z całej Polski, jest znany miejscowy rejent Czesław Szynalik. Notariusze na sportowo, Dziennik Polski, 2005-05-19 Rok po wojnie, w lutym, halowe mistrzostwa Polski odbywały się w starej ujeżdżalni olsztyńskiej, zaadoptowanej naprędce do potrzeb organizatorów. Jednym z nich, a zarazem duszą imprezy stanowiącej dla Warmii i Mazur wydarzenie zupełnie niezwykłe, był major Witold Giedgowd, rekordzista Polski międzywojennej w skoku wzwyż. Wspominam człowieka, bo bez niego, uroczego wilniuka, całej tej olsztyńskiej premiery w ogóle by nie było. Starter z… karabinem, Dziennik Zachodni, 2005-01-28	Belege Zo sociálnych demokratov, komunistov a nemeckých odborov si zvolili štrajkový výbor. Po neúspešnom rokovaní s vedením baní 7. januára 1933 od 14. hodiny pri výmene zmien vyhlásili štrajk. V tejto situácii sa prejavil Clementis, že je dušou avantgardného hnutia. Slovo, 2002 Veľké ďakujem patrí Danovi Miklošovi, ktorý je dušou klubu a nebál sa pustiť v neľahkej dobe do rekonštrukcie. Korzár spišskonovoveský, 24.09.2012 Ale ako hovorí majiteľ reštaurácie a duša mužstva Štefan Šándor, ešte nie je všetko stratené. MY Nitrianske noviny, 24.09.2012 „...Bol to líder kapely, jeho texty, melódie, to všetko je originálne a jedinečné. Dostali sa dokonca do učebníc hudobnej výchovy,“ hovorí František Mikurský. „On bol duša, inšpirácia, vzor, jeho nápady boli perfektné. Veľmi nám chýba...“ MY Nitrianske noviny, 03.09.2012 V poslednom desaťročí, tu u nás, najprv podcenili Slobodana Miloševića (ktorý veľkou osobnosťou síce je, lenže veľkou z pokolenia Hitlera alebo Stalina); posledne podcenili Zorana Djindjića. Lebo práve ten „nervčik", s očami ako na stopkách, je dušou „srbskej októbrovej revolúcie" z roku 2000. Literárny týždenník, 2001, roč. 14, č. 5 Už tradične organizátorom a výborným hostiteľom bola Základná škola internátna na Duklianskej ulici v Prešove (v spolupráci so Slovenským zväzom sluchovo postihnutých), najmä otec tejto ušľachtilej myšlienky a duša celého podujatia, jej riaditeľ Mgr. Vladimír Kohút. SME, 08.07.1997 Z toho, čo som mala možnosť si prečítať, Duša ženy (a moja babička, hlavná ženská duša našej rodiny, tiež) hlása, že žena je najdôležitejším pokojatvorným elementom v rodine. Inzine, 2003 "Nikdy som nepochyboval o tom, že Nasťa má na zisk medaily na olympijských hrách. Ale že to bude v jej prvom štarte a hneď to bude zlatá, to ma milo prekvapilo," reagoval pre slovenské médiá vo Whistleri Juraj Sanitra. Muž známy najmä ako dlhoročný šéf a duša slovenského biatlonu sa vlani v septembri stal streleckým trénerom Kuzminovej s výhľadom úspechu na ZOH 2010. SME, 14.02.2010
Profil: animativ	Profil: animativ
Definition dusza Der individuelle Charakter von etwas.	Definition duša Der individuelle Charakter von etwas. Sg. tant.
Konnotationen alt, antik gemütlich stilvoll wertvoll	Konnotationen alt, antik gemütlich stilvoll wertvoll
Lexikalische Relationen Synonyme historia ‘Geschichte’	Lexikalische Relationen Synonyme charakter ‘Charakter’ osobitosť ‘Besonderheit’ povaha ‘Charakter’ ráz ‘Charakter’
Wortbildungen [Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]	Wortbildungen Adjektive bezdušný₂ ‘seelenlos, leblos’, vgl. bezdušný stroj ‘ein seelenloser Apparat’
Phraseme, Kollokationen Kollokationen <coś> ma duszę <coś> z duszą tchnąć <w coś> <nową> duszę	Phraseme, Kollokationen Kollokationen niečo má dušu
Belege Syreny, Zosi zbierającej grzybki i ułanów z pobojowisk w Kabarecie Starszych Panów, Kobiety Pracującej w "Czterdziestolatku". W teatrze się nie gra, w teatrze się żyje - mówi aktorskie porzekadło. Sekret gwiazdy, która nigdy nie miała w sobie nic z gwiazdorstwa: potrafiła tchnąć duszę w nie zawsze mistrzowskie teksty, ożywiała rekwizyty, zaklinała kurtynę tak, że szła w górę wiele razy podczas niemilknących oklasków, nigdy nie wierzyła, że widzowie nabiorą się na numery z cwaniacko przymrużonym oczkiem i bebechowatość gry tak gęstej, że - jak ironizował Aleksander Bardini (...) Ryszard Marek Groński, Pani Irena, Polityka, 2007-09-29 Warszawa, odkąd tu mieszkam, zmalała. Jestem teraz copywriterem w agencji reklamowej. I wiem, że copywriter sam chce mieć reklamowany przez siebie produkt, sam zaczyna wierzyć w hasło, które wymyślił, w przedmiot, w który tchnął duszę. I zamiast pisać wiersze, oddaję moją wenę pralce do prania. Kolega zamiast malować obrazy, robi szóstą wersję billboardu. Jest szansa, że to, co robimy, w jakiś sposób zahacza o sztukę - ale tylko wtedy, gdy wyzwolimy na całość swoją wyobraźnię. Gazeta Wyborcza, 1999-02-13 było kupić jedynie od marynarza, który je przemycał. Rosyjski zegarek w złotej kopercie w tamtych czasach można było kupić za około 5-6 tys. zł, natomiast szwajcarski, także w złotej kopercie, za 18,5 tys. zł. - Mówi się, że zegary mają duszę. Czy zgadza się pan z tym? - Myślę, że tak. Ale tylko te mechaniczne, ręcznie nakręcane. Zegar musi bić. Nie mamy zbyt wielu starych zabytkowych zegarów. Ludzie częściej zachowują zegarki kieszonkowe, po dziadkach. Dziennik Powiatu Bytowskiego, 1999-11-19	Belege Časom prišla snaha o perfekcionizmus výrazu, do GUnaGU, okrem spontánnych hercov, začali prestupovať aj herci s papierom, ktorých je už teraz väčšina. O to však nejde. Dôležité je, či má divadlo vyžarovanie, či má dušu. Od prvých hier rozvíjame zvláštnu formu humoru, ktorý je čoraz ďalej čiernejší, s melancholickým podfarbením. SME, 20.1.1995 Každý obraz má dušu a je na škodu zavrnúť ho, znie filozofia majiteľa galérie "zavrhnutých obrazov", kde nájdete vskutku pozoruhodný mix, nechýbajú tu ani obľúbené lesné výjavy s čistinkou a ručiacimi jeleňmi, zátišia, ale aj pekné košické veduty od profesionálnych. Východoslovenské noviny - Korzár. 2003 Do závodu v Gliwiciach investoval Opel 450 miliónov eur a patrí k najmodernejším v Európe. Agila sa dostane na slovenský trh začiatkom júna. Sedan s dušou kupé Ani po dvoch rokoch nestratila Alfa 156 nič zo svojho čara Ubehli už dva roky od predstavenia v súčasnosti najúspešnejšieho modelu talianskej automobilky Alfa Romeo s číselným označením 156. Profit, 2000 Milovníci starosvetskej kuchyne a všetkého netradičného nájdu svoj azyl v pozoruhodnej košickej reštaurácii Stodola. Od jej vzniku v nej šéfkuchársku varešku drží v rukách majsterka kuchárka Mária Begányiová. Na návštevníkov tu čaká celý rad prekvapení. Už samotný vstup navodí atmosféru pokoja, zemitej krásy a čara, ukrytého v predmetoch s dušou minulosti. Vydarený interiér ponúka opäť množstvo nápadov a malých milých drobností, na ktorých tak veľmi záleží. Východoslovenské noviny - Korzár, 2002
Profil: fachsprachlich	Profil: fachsprachlich
Definition dusza_{fachsprachlich} In unterschiedlichen Fachsprachen ein Ausdruck für den inneren Teil von etwas. Im Polnischen sind folgende Bedeutungen vorhanden: ‘Teil eines früheren Bügeleisens: Bolzen- oder Kasteneisen’ ‘Musik: Stimmstock auch Stimme bei Streichinstrumenten’ ‘Bauwesen: Treppenauge: eine Öffnung oder Luftraum, von Treppenläufen und Absätzen umschlossen und oft über mehrere Stockwerke durchgehend.’ ‘innerer Strang von Kabeln, Seilen o. Ä.’	Definition duša In unterschiedlichen Fachsprachen ein Ausdruck für den inneren Teil von etwas. Im Slowakischen sind folgende Bedeutungen vorhanden: ‘das Innere einer Gummiröhre oder eines Gummiballs’ ‘Mark, Pulpa (von Bäumen, Federkielen u.ä.)’ ‘‘Musik: Zwischenbogen bei Saiteninstrumenten’ ‘Fischblase’
Konnotationen [Für dieses Profil wurden keine Konnotationen gefunden.]	Konnotationen [Für dieses Profil wurden keine Konnotationen gefunden.]
Lexikalische Relationen Synonyme rdzeń ‘Kern’	Lexikalische Relationen Synonyme jadro ‘Kern’ špik ‘Mark’ vnutro ‘Inneres’
Wortbildungen [Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.]	Wortbildungen Substantive veloduša_{fachsprachlich, Fachjargon}‘’, vgl. ‘’ duša bicyklovej pneumatiky
Phraseme, Kollokationen Kollokationen żelazko na duszę	Phraseme, Kollokationen Kollokationen gumová duša
Belege Maszyna do szycia „wifama”,żelazko na duszę, sokowirówka pamiętająca czasy naszych prababek oraz wiele innych przedmiotów, które mają swoją długą historię, znalazło się w kąciku regionalnym biblioteki szkoły w Studzienicach. Eksponaty do tego muzeum w miniaturze zgromadzili uczniowie i nauczyciele. Sokowirówka w bibliotece, Dziennik Zachodni, 2003-11-07 Jadźka wzruszyła ramionami. - Takżeśmy wygrali, że przyszło nam Krużewniki rzucić. - Za to między nami wojna skończona - przekonywał ją gorliwie. - To trzeba aż było na te Ziemie Odzyskane pchać się? - Awo patrzaj - potrząsnął żelazkiem - w Krużewnikach miałaśżelazko na duszę, a tu na elektrykę. - Tylko że tej elektryki nie ma. - Może to i lepiej - rzucił, a kiedy natknął się na pytające spojrzenie dziewczyny, wyjaśnił półgłosem, co też miał na myśli: - Andrzej Mularczyk, Sami swoi, 1997 Pan Kazimierz jako młody chłopak uczęszczał do szkoły muzycznej. – Pewnego dnia przewróciła mi się dusza w skrzypcach. Dusza przenosi dźwięk z jednej deki na drugą – wyjaśnia. - Doskonale pamiętam jak ktoś poradził mi, bym zaniósł je do zakładu, który mieścił się na placu Narutowicza. Naprawa trwała pół minuty, ale słono mnie kosztowała. Postanowiłem, że od tej pory będę sam naprawiał instrumenty - wspomina. Dodaje, że gdy pękły mu skrzypce sam je skleił, z czasem zaczął otrzymywać zlecenia naprawcze od filharmonii. http://www.polskieradio.pl/9/325/Artykul/405186,Korektor-duszy [26.05.2014] BALUSTRADY Biegi i spoczniki od strony nie ograniczonej ścianami powinny mieć balustrady z pochwytami, gdy szer biegu wynosi więcej niż 1,5m. Należy stosować pochwyt także od strony ściany. Wysokość balustrady zależy od szer duszy i powinna wynosić 0,9m. jeśli dusza jest nie większa niż 0,2m. i 1,1m gdy przestrzeń ta (dusza) przekracza 0,2m., a także w bud szkolnych niezależnie od szer duszy. Wysokość przejścia pod biegami i spocznikami mierzona w świetle powinna wynosić co najmniej 2m http://budowlankaarchitektura.blox.pl/2009/07/PODZIAL-SCHODOW-RODZAJE-KLATEK-SCHODOWYCH-I.html [26.05.2014]	Belege Pozrite si názorný videonávod ako opraviť defekt na bicykli. Zároveň sa dozviete ako postupovať pri výmene duše a plášťa na bicykli. http://www.predaj-bicyklov.sk/index.php?page=oprava-defektu-bicykla [02.06.2014] Počiatkom dvadsiateho storočia sa už väčšina lôpt vyrábala s gumovou dušou a obalom z kravskej kože. http://www.sportobchod.sk/s/ako-si-vybrat-futbalovu-loptu-743 [02.06.2014] Tou časťou konštrukcie, ktorá je schopná skĺbiť všetky diely huslí do jedného akustického celku je však duša. http://ftf.vsmu.sk/files/Cuvaj_Bakalarska_praca.pdf [02.06.2014]
Etymologie Enter your text here.	Etymologie Enter your text here.
Semantischer Wandel In der polnischen Lexikographie werden beim Lemma dusza ‘Seele’ i.d.R. acht Bedeutungen aufgeführt. Dusza als 1) całokształt dyspozycji psychicznych, uczuciowych i intelektualnych człowieka ‘Gesamtheit dessen was ein Mensch empfindet, fühlt und denkt’, 2) w religii i filozofii: niematerialny i nieśmiertelny pierwiastek w człowieku ‘in der Philosophie und nach religiösem Glauben, ein substanzloser, unsterblicher Teil eines Menschen’, 3) dobry, poczciwy człowiek ‘gutmütiger Mensch’, 4) człowiek lub grupa ludzi będąca motorem jakiegoś przedsięwzięcia ‘Mensch oder Gruppe als Motor eines Unterfangens’, 5) chłop pańszczyźniany ‘Leibeigener’, 6) drewniany klocek we wnętrzu instrumentów smyczkowych ‘Stimmstock bei Streichinstrumenten’, 7) sztabka żelaza wkładana po rozżarzeniu do żelazka ‘Kasteneisen eines früheren Bügeleisens’, sowie 8) euf. dupa ‘eufemisch Hintern’ (vgl. SJPDor. 1958-1969, ISJP 2000, SJP 2003). Im vorliegenden Wörterbuch SuP werden für das Lemma dusza sieben Profile unterschieden, die weitgehend den genannten Bedeutungen entsprechen, vgl. religiös: ‘unsterblicher immaterieller Teil des Menschen’, psychologisch: ‘Gemüt’, personal: ‘Mensch’, kardinal: ‘jemand als Mittelpunkt von etwas’, animativ: ‘Eigenart’, fachsprachlich: ‘der innerste Teil von etwas’. Im religiösen Profil wird dusza ähnlich wie duch ‘Geist’ als unsterblicher Teil des Menschen gegenüber ciało ‘Körper, Leib’ gestellt (Mt 10,28). Der Tod wird dann als Vorgang der Trennung von dusza und ciało gedeutet. In religiösen Dogmen werden Aussagen über das Schicksal der Seele nach dem Tod des Körpers getroffen, z.B.: die Reinkarnation. Im psychologischen Profil wird die Dichotomie dusza/ ciało ‘Seele/ Leib’ oft an die traditionellen, platonisch beeinflussten Seelenvorstellungen angeknüpft, wonach die Seele oder zumindest ihr Kern als immaterielle, vom Körper trennbare und unvergängliche Substanz beschrieben wird. Dabei werden auch Begriffe wie jaźń ‘Ich, Selbst’ psychika ‘Psyche, Gemüt’, świadomość ‘Bewusstsein’ oder wnętrze ‘Innenleben’ synonym zu dusza ‘Seele’ verwendet. Das psychologische Profil weist im gegenwärtigen Sprachgebrauch die höchste Frequenz auf. Die zahlreichen Phraseme deuten auf eine feste Verankerung des Konzeptes im kollektiven Bewusstsein hin. Im metonymischen Profil wird ein Mensch als dusza bezeichnet, am häufigsten projiziert diese Bezeichnung auf Gutmütigkeit, Herzlichkeit oder Brüderlichkeit einer Person, vgl. bratnia dusza ‘Bruderherz‘, poczciwa dusza ‘eine Seele von Mensch’, dobra dusza ‘gute Seele’. Das kardinale Profil bezieht sich ebenfalls auf die positiven Eigenschaften eines Menschen, wie Engagement, Zuverlässigkeit oder Frohsinn und Fröhlichkeit. Darüber hinaus können im kardinalen Profil auch wesentliche Bestandteile von etwas als dusza bezeichnet werden, vgl. Pismo Św. duszą teologii ‘die Bibel als Seele der Theologie’; ryzyko duszą przedsięwzięcia ‘das Risiko als Seele des Vorhabens’. Im animativen Profil wird Objekten, auch Sachverhalten aufgrund ihrer Besonderheit eine Seele zugesprochen. Meistens handelt es sich dabei um antike Möbel oder alte Gebäude. Die Seele wird hier mit der sprichwörtlichen Geschichte, die diese Objekte erzählen, assoziiert. Durch originelles Gestalten und Vervollkommnung kann die Seele metaphorisch auch in etw. eingehaucht werden. Dabei werden meistens Kunstobjekte, literarische Werke, auch Theaterstücke als solche mit oder ohne Seele beschrieben. Das Lexem dusza hat den gleichen etymologischen Ursprung wie Lemma duch ‘Geist’ (vgl. dech in etwa ‘Atem, blasen, Pneuma’). Aufgrund dessen bestehen zwischen den beiden Lemmata vielfältige Schnittmengen. Beim psychologischen, psychologisch-metonymischen und kardinalen Profil gibt es zahlreiche Kontexte, in denen beide Wörter synonymisch gebraucht werden.	Semantischer Wandel Die modernen Bedeutungswörterbücher des Slowakischen geben sieben Bedeutungen des Wortes an. Das SSJ (1959-1968) gibt folgende Explikationen: 1.vnútorný svet človeka, vnútro, myseľ, duch ‘innere Welt des Menschen, Verstand, Geist’ 2. nehmotná, od tela odlišná podstata človeka (v metafyzickom, náboženskom chápaní); symbol života ‘immaterielles, vom Körper getrenntes Wesen des Menschen (im metaphysischen, religiösen Verständnis)’ 3. centrum, základ, hlavný činiteľ ‘ Zentrum, Grundlage, Hauptfaktor’ 4. hovor. človek ‘umg. Mensch’ 5. fam. milá osoba (v oslovení) ‘fam. liebe Person (in der Anrede)’ 6. zastar. obyvateľ ‘veraltet: Bewohner’ 7. tech. hmota tvoriaca jadro (obyč. spevňujúce) inej hmoty ‘techn. Stoff, die den Kern von etw. bildet (allgem. zur Befestigung) eines anderen Stoffs’; sowie von dieser Grundbedeutung abgeleitet die spezifische Anwendungen des Wortes in Fachwortschätzen: vnútorná gumová rúra ‘innere Gummiröhre’ gumový vnútrajšok lopty ‘das aus Gummi bestehende Innere eines Balls’ ľud. dreň napr. v baze, v brku ap.) ‘volkst. Mark (z.B. des Holunders, eines Federkiels usw.’ hud. stĺpik medzi spodnou a vrchnou stenou sláčikových hudobných nástrojov ‘Stab zwischen der unteren und der oberen Wand von musikalischen Streichinstrumenten’ nár. rybací mechúr ‘volkst. Fischblase’. Im vorliegenden Wörterbuch SuP wurden für das Slowakische sechs Profile des Wortes ausgegliedert: ein religiöses: ‘unsterblicher immaterieller Teil des Menschen’, ein psychologisches: ‘Gemüt’, ein personales: ‘Mensch’, ein kardinales: ‘jemand als Mittelpunkt von etwas’, ein animatives sowie ein fachsprachliches Profil: ‘der innerste Teil von etwas’. Im religiösen Profil ist duša (ähnlich wie duch) gegenüber telo der eigentliche, bessere und unsterbliche Teil des Menschen, der nach dem Tod nach der Vorstellung religiöser Menschen weiterlebt und ins Paradies eingeht (kresťanova duša ide po smrti priamo k Bohu v nebi).Vorbild für diese Vorstellung ist die Person Jesu, der vor seinem Tod betet: „Otče,“ modlil sa, „vkladám svoju dušu do tvojich rúk.“ Aufgabe der christlichen Kirche und anderer Religionen ist die Rettung der Seele vor dem ewigen Tod und ihre Bindung an Gott („spasenie duší je vždy najvyšším zákonom cirkvi”.) Losgelöst von religiösen Vorstellungen wird die Dichotomie zwischen Selle und Körper auch im psychologischen Profil aufrechterhalten. Auch hier handelt sich um das wertvollen eigentlichen Wesenskern des Menschen. (vgl. Radek neznášal pohreby z hĺbky svojej duše. Hovorový jazyk pôsobí na dušu čitateľa ešte výraznejšie. Môžete pozrieť do rómskej duše predovšetkým prostredníctvom hudby.) Im Korpus weist dieses Profil die höchste Frequenz auf. Zwischen duša und dem ebenfalls im Rahmen dieses Wörterbuches untersuchten Lemma duch bestehen aufgrund der etymologisch gleichen Wortherkunft (<dech in etwa Atem, blasen, Pneuma) in den slawischen Sprachen vielfältige Schnittmengen; es handelt sich um verwandte Konzepte. Beim psychologischen, psychologisch-metonymischen und kardinalen Profil gibt es zahlreiche Kontexte, in denen beide Wörter weitgehend synonym funktuionieren und gegenseitig austauschbar sind.
Sprichwörter Chciałaby dusza do raju, ale/ tylko grzechy nie dają/ pozwalają. [wörtl. Die Seele möchte ins Paradies, aber die Sünden erlauben es nicht.]/ ‘es ist nicht leicht seine Ziele oder Träume zu verwirklichen, denn es gibt Umstände, die es erschweren’	Sprichwörter Aby si bol krásny, zasta vsa: minútu pred zrkadlom, päť minút pred svojou dušou a pätnásť minút pred svojím Bohom. (Horatius) Aj dušu by vzal človeku, keby mu nedal pálenky. (Slovenské príslovia) Ak chcete do človekavniknúť a nazrieť mu do duše, neskúmajte, ako mlčí, alebo ako hovorí, alebo ako plače, ba ani to nie, ako blčí tými najvznešenejšími ideami, radšej sa mu prizrite, keď sa smeje. (Fiodor Michajlovič Dostojevskij) Ak chceš počuť spev svojej duše, obklop sa mlčaním. (Arturo Graf) Ak sklopíte oči zo skromnosti, pokorte sa aj v duši. Keď ukazujete, že chcete posledné miesto, túžte po ňom aj v srdci. (František Saleský) Ako sa zlatoa striebro vážia v priezračnej vode, duše sa vážia v mlčaní. Vyslovené slová zavážia iba vďaka tichu, v ktorom sú ponorené. (Maurice Maeterlinck) Ak ťa diabol nemôže zviesť k hriechu, tak sa aspoň raduje, že ti spôsobil mrzutosť a pripravil ťa trochu o pokoj v duši. (Ignác z Loyoly) Bez kresťanstva by grécko-rímske dedičstvo v našich dňoch už nebolo živé; z druhej strany však ani kresťanstvo by sa bez tohoto dedičstva nestalo dušou našej kultúry. (Michal Lobkowicz) Boh je priateľom mlčania. Všimnite si, že príroda, stromy, rastlinya kvetyrastú v tichu. Všimnite si, ako sa nebo, slnko a mesia cnečujne pohybujú. Aj my potrebujeme byť ticho, aby sme sa mohli dotknúť duše. (Matka Tereza) Boh, ktorý bol tridsať rokov murárom a tesárom, si poradí aj s troskami mojej duše. (Hans Urs von Balthasar) Či v pergamene sväté žriedlo, či smäd duše zaženie? Nie, navždy budeš smädom trpieť, kým z teba prameň nevyvrie. (Johann Wolfgang von Goethe) Čítať peknú knihuje nepretržitý dialóg, v ktorom kniha hovoría naša duša odpovedá. (André Maurois) Čo raz odíde bez nádeje na návrat, to zmizneaj z duše. (Heliodoros z Emesy) Človek, ktorý vie nasýtiť dušu, nie je zlým človekom. (Jan Werich) Človek len nevydrží; on prevládne... pretože má dušu. Ducha schopného súcitu a obetovania a výdrže. (William Faulkner) Dbajme, aby nám staroba nezanechala vráskyaj na duši, keď ich už robí na tvári. (Michel de Montaigne) Dieťa neustále rozširuje hranice rodičovskej duše. (Jim Forest) Duša, ktorá je zjednotená s Bohom, sa diabol bojí ako samého Boha! (Ján z Kríža) Duša, ktorá vie, že je milovaná, avšak sama nemiluje, prezrádza svoju usadeninu. Čo je v nej najhlbšie, vyplaví sa na povrch. (Friedrich Nietzsche) Dušabez učiteľa, akokoľvek čnostná, je ako rozpálený uhoľ, ponechaný na seba: skôr vychladne, ako sa rozhorí. (Ján z Kríža) Dušaje vždy mladá. Z pohľadu večnosti sme na tom všetci rovnako. (Marián Gavenda) Dušamladíka je pevnosť, ktorá sa vždy uzaviera prísnosti a tvrdosti. (Giovanni Melchior Bosco) Dušaplná radosti ukazuje ľuďom, čo dáva Boh svojim verným. (Josef Hlouch) Inteligencia sama nestačí. Treba premeniť dušu, aby sme dosiahli šťastie. Šťastie nie je nezmyselným snom, ale je to sen večne uskutočniteľný a nám všetkým na dosah ruky. Inteligencia má nám pomáhať pri jeho dosiahnutí. (Giovanni Papini) Je cítiť, že za mojím dielom je moja fantázia, môj spôsob myslenia, života, teda moja duša. (Jil Sander) Každé neužitočné slovo, ktoré narúša bdelosť mlčania, je ako škára, ktorou sa duša stráca sebe samej. (Gregor Veľký) Krajšie je byť charakterný ma pritom mať úbohé písmo, ako mať úbohú dušu s krásnym písmom. (Janko Jesenský) Kristus hľadá v mojej duši Otcovu vôľu; Otec v nej hľadá Synov obraz. Keď sa v nej obidvaja stretnú, je plná Ducha Svätého. (Hans Urs von Balthasar) Kto sám padá, sám zostane ležať; málo si cení svoju dušu, kto dôveruje iba sebe. (Ján z Kríža) Ktorý tvo pod slnkom skusuje toľkú lásku, ako nábožná duša, ku ktorej prichádza Boha kŕmi ju svojím osláveným telom. (Tomáš Kempenský) Láska je prechodný stav duše, sebaláska trvalý. (Agathias) Láska je taká ako strom: vyrastie sama od seba, zapustí hlboké korene do celej duše a často sa ďalej zelená na rozvalinách nášho srdca. (Victor Hugo) Lásk aje výživa pre dušu; pre telo je to diéta. (Hector Berlioz) Láska sa stáva tým viac záležitosťou tela, čím viac prehlasuje, že je len záležitosťou duše. (Ambrogio Sto) Láska v duši je ako voda v sude- rozťahuje ju. (Americké príslovia) Lekár nie je ničím iným, ako upokojením duše. (Petronius) Lepšie je premôcť vášeň hnev uúplne ako sa domnievať, že s mierou a rozumom si ním poslúžime. Len čo sa dostane do našej duše, čoskoro ju ovládne a tyranizuje. (František Saleský) Luk sa láme, keď je napnutý, ale duša stráca svoje sily nečinnosťou. (Plutarchos) Ľudia nemajú bohatstvo a chudobu v dome, ale v duši. (Xenofón) Ľudia si občas naivne myslia, že láska e plodom dlhodobého zväzku muža a ženy a dlhodobého dvorenia. Láska je však skôr dcérouduševného súladu. Ak sa dve blízke duše stretnú, vzniká láska v jednom okamihu. Ak láska nevznikne odrazu a nečakane, nevznikne ani po rokochba ani po stáročiach. (Chalíl Džibrán) Ľudské rečičky kážu tí, čo tvrdia, že len čo groš, vhodený do truhlice, zazvoní, duša vyletí z očistca. Mať pokoj v duši je najväčšie šťastie. (Orientálne príslovia) Mierou, akou rastie v tebe láska, rastie aj tvoja krása, lebo láska je krásou duše.(Augustín) Milovaťznamená odovzdať sa telomi dušou alebo lepšie povedané, vytvoriť z dvoch bytostí jedinú.(Alfred de Musset) Modlitbaje nebeská voda, ktorou polieva š kvety v záhrade svojej duše, teda čnosti svojej duše, aby rástli a prinášali ovocie. (František Saleský) Modlitbaje rozhovor duše s Bohom. (Augustín) Modlitba je výborný prostriedok proti smútku, lebo pozdvihuje dušu k Bohu, ktorý jediný je živou radosťou a útechou. (František Saleský) Musíme byť vďační tým, ktorí nám dávajú šťastie. Sú to obdivuhodní záhradníci, lebo vďaka nim naše duše kvitnú. (Marcel Proust) Na zdanlivo najjednoduchšie otázky buď neposkytneme žiadnu odpoveď, alebo odpovieme spôsobom, ktorý na prvý pohľad bude pripomínať skôr akýsi podivný katechizmus než priamočiaré áno-nie, na ktoré sme z fyziky zvyknutí. Napríklad na otázku, či sa poloha elektrónu mení s časom, musím eodpovedať „nie“; ak sa pýtame, či zostáva stále rovnaká, musíme povedať „nie“; na otázku, či je elektrón v pokoji, odpovedáme „nie“, a ak sa pýtame, či je v pohybe, musíme rovnako odpovedať „nie“. Podobne odpovedal Budha, keď sa ho pýtali na stav duše po smrti. (M. Scott Peck) Naša duša je taká veľká ako naša láska. (Ernst Kühnel) Násilieje nezlučiteľné s povahou Boha a povahou duše. (Benedikt XVI.) Nič nie je nudnejšie ako zložitá duša a nič nie je napínavejšie ako jednoduchá duša. (Hans Urs von Balthasar) Opustiť Boha pre Boha je pre dušu veľkým ziskom, žiadnou stratou. (Ignác z Loyoly) Osloboďte si občas svoje srdce od ľudí, aby ste mohli pokojne hovoriťs Bohomo veciach svojej duše. (František Saleský) Otužuj telo! Nepodávaj mu viac potravy ako treba. Nepožívaj omamujúce nápoje! Otupujú jemnocit a ochromujú dušu. (Pytagoras) Podozrenie zasiate do duše vybuchujú ako časované míny a ničia lásku postupným ivýbuchmi. (André Maurois) Pokušenia nech vás nenaľakajú. To, že nepriateľ bojuje o vašu dušu, je dobrý znak. Značí to, že mu ešte nepatríte. (František Saleský) Pretože naša vnútorná skúsenosť sa zakladá na reprodukovanía kombinácii zmyslových vnemov, koncepcia duše bez tela sa mi zdá prázdna a zbavená zmysluplnosti. (Albert Einstein) S náročnosťou súčasného života rastie túžba po vnútornej modlitbe, ktorá umožňuje v hĺbke vlastnej duše stretnúť sa s Bohom. (Ján Pavol II.) Samota desí dvadsaťročnú dušu. (Molière) Slová milovaných sa v našich dušiach vytesávajú do kameňa. (Božena Benešová) Sluha? Ale dušu má azda slobodnú. Sluha? Teda takú má chybu? Ukáž mi takého človeka, čo by nebol sluha. (Lucius Annaeus Seneca) Snažsa preniknúť do ľudskej duše a pozoruj, čomu sa rozumní ľudia vyhýbajú a o čo sa usilujú. (Marcus Aurelius) Spáchať nejakú mrzkosť, je smrťou duše, ale zúfať je zostúpiť do pekla. (Izidor zo Sevilly) Svetielko duše bez hrejivosti srdca je často len bludičkou v tmách života. (John Donne) Šťastie a nešťastie je vecou duše. (Demokritos) Telesnou chybou sa duša nezohaví, ale krásou duše sa ozdob íaj telo. (Lucius Annaeus Seneca) Tučné telo, chudá duša. (Nezistené príslovia) Tvár je duša tela. (Ludwig Wittgenstein) Tvoj priateľ je tvoja naplnená túžba. Je to pole, ktoré sa láskou osievaš a z ktorého žneš s dušou plnou vďačnosti. (Chalíl Džibrán) Už samotným úmyslom pracovať pre duše vykonávate mnoho. (Ignác z Loyoly) V čase, keď diabol pokúša dušu malomyseľnými myšlienkami, treba ju povzbudiť myšlienkou na dobrá, ktoré už od Boha prijala. (Ignác z Loyoly) V pravej láske, duša prekrýva telo. (Friedrich Nietzsche) Veľkosť duše sa meria podľa jej lásky. (Bernard z Clairvaux) Veľkosť je vlastnosť srdca, mysle a duše, ktorou človek neovláda natoľko prílivy mora ako prílivy svojej vášne. (Fulton J. Sheen) Všetko, čo na žene nie je spojené s jej dušou, sú na nej zanedbateľné maličkosti. (Giovanni Battista Basile) Vtip je známkou múdrosti. Avšak vtip a bystrosť sa nezvykli usídliťv trpaslíčej duši. (Miguel de Cervantes) Za peniaze i dušu predá. (Nezistené príslovia) Zdravie mu dušu naháňa. (Nezistené príslovia) Žena na mužovi miluje viac jeho dušu ako telo, muž na žene opačne. (Aulus Licinius Archias) Ženy hľadajú jemnú dušu a mocné telo. (Jean Paul)
Kulturelle Kontexte Literatur Dymitrij Bilenkin, Władlen Bachnow & Ilja Warszawski: Dusza do wynajęcia, 1978. Agnieszka Drotkiewicz, Dorota Masłowska: Dusza światowa, 2013. Joanna Żak-Bucholc: Dusza góry, 2011. Andrzej Niemojewski: Dusza żydowska w zwierciadle talmudu, 2007. Musik Teresa Walerjańska: Dusza Cyganki, 2014. Alosza Awdiejew: Słowiańska Dusza, 1996. Filme Dusza śpiewa (Regie: Krzysztof Zanussi), Polen, 1997. „Awatar”, czyli zamiana dusz (Regie: Janusz Majewski), Polen, 1964. Zagubiona dusza, Dokumentarfilm, Polen, 1993. Dusza słowiańska w bezdusznych czasach, Dokumentarfilm, Polen, 2005. O duszy i innych drobnostkach, Dokumentarfilm, Polen, 2011. Dzika dusza koników polskich, Dokumentarfilm, Polen, 2008.	Kulturelle Kontexte Literatur Jozef Bugár: Myseľ, vedomie a duša vo filozofii, 2010 Milan Igor Chovan: Keď duša hľadá: malá obrazová zbierka poézie, 2011 Adela Gajdošová-Perinová: Duša ženy (básne), 1998 Ján Hallon: Jedno srdce a jedna duša: tajomstvo malého spoločenstva, 2007 Fero Horvat: Uši - Oči - Duša: 70. výročie Slovenského rozhlasu - výstava výtvarných diel: Slovenský rozhlas Bratislava 3.10.-27.10.1996: (katalóg výstavy), 1996 Jozef Jaklovsky: Duša nepokojná II, 2009 Martin Kolembus: Okrídlená duša (básne), 2005 Karin Lászlová: Aj duša volá SOS, 2006 Stanislava Matejovičová: Anna Javorková-herečka s dušou. (Artikel in: Slovenské Divadlo: Revue Dramatických Umení, Nr. 2., S. 216-33), 2007 Zlata Matláková: Rozopnutá duša (básne), 2009 Ladislav Dezider Nánássy: Ľudská duša, 1932 E. Podtatranský: Duša sladká, 1935 Eva Srnková: Ranená duša (básne), 2008 Pavol Stanislav: Duša utajená v husličkách (básne), 1992 Film Pokoj v duši (Regie: Vladimír Balko), Slowakei 2009. (Quelle: http://www.chytrazena.cz/obrazky/admin/clanek/pokoj-v-dusi-film-40.jpg) Sonstiges Tierschutzvereinslogo Psia duša (Quelle: http://imageproxy.jxs.cz/~nd04/jxs/cz~/614/179/d0d421fc74_71207610_o2.png) Buchumschlag (Quelle: http://www.gorila.sk/i/imgs/438/596438.jpg)
Bibliographie Grzegorczykowa, Renata 1999: „Dzieje i współczesne rozumienie wyrazów ‘duch’ i ‘dusza’, in: Adamowski, J./ Niebrzegowska, S. (Hgs.), W zwierciadle języka i kultury, Lublin. Wierzbicka, Anna 1999: „Dusza - soul i mind. Dowody językowe na rzecz etnopsychologii i historii kultury“, in: dies., Język - umysł - kultura, Warszawa, S. 522-544.	Bibliographie Lajdový, Zuzana 2009: Jazyk mlčí, duša sníva: objavili sme nehovoriacu úspešnú autorku poviedok/ Zuzana Lajdová ; foto Tony Štefunko, archív R. S.(Artikel) (In: Slovenka) Roč. 62, č. 43, S. 34, 35. Halyčanyn, Vasyľ 1998: Mova - ce duša narodu (preklad názvu: Jazyk je dušou národa). (Artikel) (In: Nove žyttja) Roč. 38, č. 20. S. 2. Mencej, Mirijam 1996: Predstavy o živote po smrti u starých Slovanov; Prekl. Magdaléna Paríková. (Artikel) (In: Slovenský národopis) Roč. 44, č. 3. S. 286-301.

Zurück

Polysemie

Polysemie

Profil: religiös

Profil: religiös

Definition

Definition

Konnotationen

Konnotationen

Lexikalische Relationen

Opposita

Lexikalische Relationen

Synonyme

Opposita

Wortbildungen

Substantive

Adjektive

Wortbildungen

Verben

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

Kollokationen

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

Kollokationen

Belege

Belege

Profil: psychologisch

Profil: psychologisch

Definition

Definition

Konnotationen

Konnotationen

Lexikalische Relationen

Synonyme

Opposita

Lexikalische Relationen

Synonyme

Opposita

Wortbildungen

Substantive

Adjektive

Adverbien

Wortbildungen

Adjektive

Adverbien

Verben

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

Kollokationen

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

Kollokationen

Belege

Belege

Profil: personal [ehem. kollektiv]

Profil: personal [ehem. kollektiv]

Definition

Definition

Konnotationen

Konnotationen

Lexikalische Relationen

Synonyme

Lexikalische Relationen

Synonyme

Wortbildungen

Wortbildungen

Substantive

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

Kollokationen

Phraseme, Kollokationen

Phraseme

Kollokationen

Belege

Belege

Profil: kardinal

Profil: kardinal

Definition

Definition

Konnotationen