Polysemie

1. religiös-institutionell: ‘Religion’
2. religiös-subjektiv: ‘Überzeugung von der Gültigkeit einer religiösen Lehre’
3. magisch: ‘Überzeugung von der Existenz übernatürlicher Wesen’
4. ideologisch: ‘Überzeugung von der Richtigkeit einer Weltanschauung’
5. Vertrauensprofil: ‘Vertrauen, Hoffnung’
6. Wahrheitsprofil: ‘Überzeugung von der Richtigkeit einer Aussage’
7. Kreditprofil: ‘finanzielle Kredibilität’
8. kollektiv: ‘Gruppe von Menschen’

Polysemie

1. religiös-institutionell: ‘Religion’
2. religiös-subjektiv: ‘Überzeugung von der Gültigkeit einer religiösen Lehre’
3. magisch: ‘Überzeugung von der Existenz übernatürlicher Wesen’
4. ideologisch: ‘Überzeugung von der Richtigkeit einer Weltanschauung’
5. Vertrauensprofil: ‘Vertrauen, Hoffnung’
6. Wahrheitsprofil: ‘Überzeugung von der Richtigkeit einer Aussage’
7. Kreditprofil: ‘finanzielle Kredibilität’
8. kollektiv: ‘Gruppe von Menschen’

viera

Die Lehre einer Kirche oder Glaubensgemeinschaft über Gott und die von ihm oder seinen menschlichen Repräsentanten verkündeten Lehren und Vorschriften.

Sg. tant.

wiara

Die Lehre einer Kirche oder Glaubensgemeinschaft über Gott und die von ihm oder seinen menschlichen Repräsentanten verkündeten Lehren und Vorschriften.

Sing. tant.

• ewiges Leben, Himmel, unsterbliche Seele
• Kirche, Theologie, Dogmen
• Transzendenz, nicht zu beweisen, übernatürlich

• ewiges Leben, Himmel, unsterbliche Seele
• Kirche, Theologie, Dogmen
• Transzendenz, nicht zu beweisen, übernatürlich

Synonyme

• konfesia ‘Konfession’
• krédo ‘Kredo, Glaubenssatz’
• naboženstvo ‘Religion’
• relígia ‘Religion’
• vyznanie ‘Bekenntnis’

Opposita

• ateizmus ‘Atheismus’
• agnosticizmus ‘Behauptung, dass niemand weiß, ob es Gott gibt oder nicht gibt; resignative/ skeptische Haltung gegenüber Gottesglauben und Gottesbeweisen’
• modlárstvo ‘Götzenkult’
• pohanstvo ‘Paganismus, Heidentum’
• povera₁ ‘Aberglaube’

Synonyme

• konfesja_{buchsprachlich} ‘Konfession’
• kredo₁ ‘Kredo’
• obrządek ‘Ritual’
• religia ‘Religion’
• wyznanie ‘Bekenntnis’

Substantive

• vieronauka_veraltet ‘Glaubenslehre, Dogmatik’
• vierouka ‘Glaubenslehre, Dogmatik’
• vierovyznanie ‘Glaubensbekenntnis, Credo’, vgl. Ústava z roku 1921 uznala rímskokatolícke vierovyznanie za hlavné. ‘Die Verfassung von 1921 erkannte das römisch-katholische Bekenntnis als vorherrschend an.’
• vierozvest ‘Glaubensapostel’

Adjektive

• inoverecký ‘andersgläubig’
• vieroučný ‘Glaubenslehre, Dogmatik’
• vierozvestský ‘apostolisch, in der Art und Weis eines Glaubensapostels’

Substantive

• psiawiara!_veraltet ‘Schimpfwort, drückt Unzufriedenheit und Unmut des Sprechers aus’

Phraseme

• Apoštolské vyznanie viery ‘Apostolisches Glaubensbekenntnis’
• dať sa na vieru: <niekdo> sa dá na vieru ‘zum Glauben finden, gläubig werden’
• kresťanská/ katolícka/ evanjelická/ židovská/ mohamedánska viera [wörtl. christlicher/ katholischer/ evangelischer/ jüdischer/ muslimischer Glaube]/ ‘Einzelbezeichnungen für die religiösen Systeme der einzelnen Religionen und Konfessionen’
• obrátiť na (inú/ svoju) vieru: <niekto> obráti <niekoho> na (inú/ svoju) vieru [wörtl. jmdn. zum (anderen/ eigenen) Glauben bekehren]/ ‘bewirken, dass jmd. ein (anderes/ das eigene) religiöse Bekenntnis annimmt’
• odpadnúť od viery: <niekto> odpadne od viery/ vom Glauben abfallen
• prestúpiť na inú vieru: <niekto> prestúpi na inú vieru [wörtl. zu einem anderen Glauben übertreten]/ ‘die Konfession wechseln’
• prijať/ hlásať vieru: <niekto> prijme, hlása <nejakú> vieru [wörtl. einen Glauben annehmen, bekennen]/ ‘sich zu einer Religion oder Konfession bekennen’
• viera otcov/ der Glaube der Väter
• zrieknúť sa viery: <niekto> sa zriekne viery [wörtl. dem Glauben entsagen]/ ‘vom Glauben abfallen’

Kollokationen

• človek inej viery
• praktizovať svoju vieru
• pravá viera
• stará viera
• svedky viery
• šírenie viery
• v mene viery
• vyučovanie viery
• vyznanie viery

Phraseme

• kocia wiara_pejorativ  ‘Glaube der Zeugen Jehovas’
• odstąpić od wiary / vom Glauben abfallen
• przejść na (inną / jakąś) wiarę / konvertieren ‘zu einem anderen Glauben übergehen’
• przyjąć (jakąś) wiarę / eine Glauben annehmen
• stracić wiarę / seinen Glauben verlieren
• wrócić na łono (jakiejś) wiary [wörtl. in den Schoß eines/des Glaubens zurückkehren] ‘wieder zu seinem Glauben zurückfinden’
• Wyznanie Wiary / Glaubensbekenntnis
• wyznawać wiarę / seinen Glauben bekennen

Kollokationen

• akt wiary
• artykuł wiary
• chrześcijańska wiara
• dochować wiarę
• dogmat wiary
• głęboka wiara
• katolicka wiara
• niezłomna wiara
• wolność wiary
• żarliwa wiara

Taký istý význam má aj zvratná podoba vyznať sa/ vyznávať sa, len sa tu zdôrazňuje vnútorný stav hovoriaceho. Slovesné podstatné mená sú takisto v obidvoch vidových podobách, teda vyznanie i vyznávanie, ale dokonavou podobou sa označuje aj náboženský stav (obyvatelia všetkých vyznaní), ako aj istá modlitba (Vyznanie viery).
Kultúra slova 1.1995

Naši predkovia si lepšie vedeli brániť staré obyčaje, svoju starú vieru, láskavých drevených bohov. Každému z nich vyhradili rovnaké miesto na drevených nebesiach a nechceli sa preto dobrovoľne vzdať svojej egalistickej vízie sveta, a prečo aj?
Baláž, Anton: Kronika šťastných zajtrajškov. Bratislava 1997

Synkretizmus pohanskej viery a novovekého kresťanstva sa odrazil napr. aj v tom, že pôvodne Mokoši zasvätený štvrtok sa po prijatí kresťanstva preniesol na Luciu. Pohanské prežitky sa však ťažko vykoreňovali.
Kultúra slova 3.1997

Učenie katolíckej cirkvi nie iba v otázkach viery, ale aj v sociálnych otázkach bolo u nás celé desaťročia zamlčiavané, ba celkom neprístupné.
Kultúra slova 2.1998

Doprava znamená totiž pre veľkorozmernú olejomaľbu na dreve nepredstaviteľne vysoké riziko. Odškodnením za ich neprítomnosť boli iné vynikajúce obrazové kázne, kde umelec až do najmenších podrobností spodobil neresti a zvrátenosti ľudstva odpadnutého od pravej viery.
Slovo 1.2002

Wiesz na pewno, bo byłaś przy tym i, jak twierdzisz, trzymałaś mnie na rękach, że ja jestem ochrzczona. Jako matka chrzestna miałaś zagwarantować, że zostanę wychowana w wierze katolickiej, ale nie bardzo Ci się to udało.
Kinga Dunin, Tabu, 1998

Możemy modlić się wszędzie, ale kościół jest mieszkaniem Jezusa eucharystycznego i naszej wspólnoty. W kościele doświadczamy tego, że wiara nie jest naszym prywatnym przeżyciem. Spotykamy tu młodych i starych, bogaczy i ludzi ze średnią krajową, ludzi z dyplomami i bez.
Jan Twardowski, Blisko Jezusa, 1996

Natrajkotawszy się do syta z białym, brzuchaty zwrócił się do P'ana po chińsku:
- Właściwie, należałoby cię, jako złodzieja, oddać policji, żeby jak złodziejowi założyli ci na szyję kang. Ale biały pan, to miłosierny pan. Biały pan lituje się nad sierotami. Wiele bezdomnych chińskich sierot poumieszczał już w dobroczynnych zakładach. Dlatego postanowił ci darować i nie tylko więcej cię nie karać, ale na domiar swojej dobroci umieścić cię w sierocym przytułku chrześcijańskich misjonarzy, żebyś pod ich kierownictwem zapoznał się z prawdziwą wiarą i nauczył się czcić wielkiego boga chrześcijan, który uczy, że kradzież to wielki grzech. Idź i pocałuj w rękę swego dobrodzieja.
Bruno Jasieński, Palę Paryż, 1974

Prawa człowieka są postrzegane przez panią rzecznik dość wybiórczo, skoro nie mieści się w nich i prawo do życia, i prawo do wychowania dzieci zgodnie z wiarą ich rodziców, a krzyż w szkole może być, według pani rzecznik, znakiem dyskryminacji.
Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.01.1992, 1 kadencja, 6 posiedzenie, 2 dzień

- Przed ślubem zdarzyło się - opowiada - że spaliśmy w jednym łóżku. Jeff powiedział „dobranoc” i odwrócił się plecami. Byłam pewna, że zacznie się do mnie dobierać, i nie wiedziałam, jak mam się zachować. Nasza wiara zabrania przedmałżeńskiego seksu, ja byłam neofitką przywiązaną do przykazań, ale nie chciałam, by czuł się odepchnięty.
Gazeta Wyborcza, 1996-07-27

Maryjna pobożność ograniczała się do sentymentalizmu bądź przelotnego uczucia, jak zwykle nietrwałego i pustego, nie powiązanego np. z czynieniem dobrych uczynków czy przebaczeniem krzywd, bez których nasza wiara martwą jest.
Dziennik Polski, 2003-05-10

viera

Gefühlsmäßige Überzeugung eines Menschen, dass eine religiöse Lehre wahr und gültig ist.

Sg. tant.
viera v <niečo>
viera, že

wiara

• Gott, ewiges Leben, Himmel, unsterbliche Seele
• Hoffnung, Zuversicht

• Gott, ewiges Leben, Himmel, unsterbliche Seele
• Hoffnung, Zuversicht

Synonyme

• zbožnosť ‘Frömmigkeit’

Synonyme

• pobożność ‘Frömmigkeit’

Substantive

• veriaci₁ ‘Gläubiger’, vgl. Všetci veriaci majú prosiť Pána, aby dal mnoho povolaní a aby povolaným pomáhal odpovedať na jeho volanie s láskou. ‘Alle Gläubigen müssen den Herrn bitten, dass er ihnen eine Berufung schenkt und dass er dem Berufenen hilft, auf sein Rufen in Liebe zu antworten.’

Adjektive

• maloverný₁ ‘kleingläubig’, vgl. „Čo sa bojíte, maloverní?... Dôverujte, ja som to, nebojte sa.“ (Mt 14, 27) ‘„Was fürchtet ihr euch, ihr Kleingläubigen? .... Vertraut mir, ich bin da, fürchtet euch nicht..“ (Mt 14, 27)
• veriaci₂ ‘gläubig’, vgl. veriaci človek ‘gläubiger Mensch’

Substantive

Adjektive

• małowierny_{2, veraltet, buchsprachlich} ‘kleingläubig', vgl. małowierni ludzie ‘Kleingläubigen’
• wierny₂ ‘treu’, vgl. być wiernym Bogu ‘dem Gott treu sein’

Phraseme

• stratiť vieru: <niekto> stratí vieru [wörtl. den Glauben verlieren]/ ‘aufhören, ein gläubiger Mensch zu sein’
• viera v boha [wörtl. Glaube an Gott]/ ‘von der Existenz eines Schöpfers überzeugt sein’
• viera vo večný život [wörtl. Glaube an das ewige Leben]/ ‘von der Unsterblichkeit des Menschen überzeugt sein’

Kollokationen

• otázky viery
• viera v posmrtný život

Kollokationen

• bezgraniczny wiara
• dogmatyczna wiara
• głęboka wiara
• mistyczna wiara
• wiara w Boga
• wiara w Trócję (Świętą)
• wiara w życie pozagrobowe
• wiara w życie wieczne
• wyprzeć się wiary

Treba ešte dodať, že autorove myšlienkové postupy a hľadanie odpovede na existenciálne otázky sú založené na kresťanskom duchovnom základe, čo vidno aj z toho, že autor nezatajuje svoju vieru v Boha.
Kultúra slova 1.1998

My sme vás zavolali, aby ste nám vysvetlili, prečo ste prihlásili deti na vyučovanie náboženstva. – Preto, lebo som kresťan katolík a chcem, aby moje deti boli po kresťansky vychovávané. Prehovoril jeden starší pán, ktorý hovoril česky: – Predstavte si, že ja na žiadneho dedečka neverím, moja viera v Boha je v súlade s vedeckým svetovým názorom.
Ladislav Kvasnička, Statoční svedkovia viery, 2000

Wiara w Boga pomaga ludziom przeciwstawić się problemom i lękom.
Cosmopolitan nr 2, 2000

LAMBDA - Roztrząsasz swoje sumienie tylko przy pomocy rozumu i to jedynie swojego własnego rozumu, który jest ograniczony. Rozum tu niewiele znaczy, zwłaszcza rozum pojedynczego grzesznika. Tu trzeba podwójnej wiary : wiary w tajemnicę Łaski i wiary w naukę Kościoła.
Sławomir Mrożek, Teatr 2 (Alfa 1984, Letni dzień 1983, Ambasador 1981, Pieszo 1980), 1996

Przeciw śmiałkowi zaprzeczającemu powszechnie wyznawanej wierze powstaną wszyscy możni tego świata. Król i kapłani. Dwie potęgi sprawnie działające, trzymające w dłoni całe życie kraju.
Zofia Kossak, Przemierze, 1996

Żelazny Generał uśmiechnął się, bo Zakraca zareagował dokładnie według przewidywań: on jeden nigdy nie tracił wiary w swego boga.
Jacek Dukaj, W kraju niewiernych, 2005

Faryzeusze byli stronnictwem religijnym, które zajmowało jedno z ważniejszych miejsc w środowisku izraelskim Palestyny. W pierwszych dziesiątkach lat historii chrześcijaństwa zaznaczyli się jako główni przeciwnicy Jezusa i Jego nauki. Związani ściśle z klasą uczonych w Piśmie* oraz instytucją synagogi*, cieszyli się u ludu wysokim kredytem społecznego zaufania (por. np. Dz 5,34). Przestrzegali ściśle nakazów Prawa Mojżeszowego pojmowanego w duchu rygoryzmu i kazuistyki*. Na religijne ich przekonania składały się: wiara w życie pozagrobowe, w zmartwychwstanie ciał i w nagrodę w życiu przyszłym.
Olszewski Daniel, Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996

Atoli niebiblijny, tradycyjny termin „Nowy Izrael” ma sens, jeśli chcemy nim określić nowy, kulminacyjny etap historii zbawienia zapoczątkowany przez Jezusa Chrystusa i jeśli - nie przekreślając stałej aktualności wybrania i misji ludu żydowskiego - chcemy podkreślić radykalną nowość chrześcijaństwa w stosunku do judaizmu: wiara w Jezusa jako Chrystusa (Mesjasza i Syna Bożego), który przez swoją śmierć i zmartwychwstanie dokonał zbawienia świata.
Fronda nr 9-10, 1998

Religia jest w dzisiejszej Polsce i wiarą w Boga, i patriotyczną nadzieją, i politycznym sprzeciwem, i jednocześnie międzyludzką więzią.
Jerzy Surdykowski, Duch Rzeczypospolitej, 2001

Przeczytaj historię wskrzeszenia córki Jaira Zwłaszcza w Ew Łukwsza.Jest opisana niewiasta chora od dwunastu lat, wydała wszystkie pieniadze na lekarzy i nie uzyskała zdrowia Jak była silna jej wiara , że Jezus poczuł jej dotyk, iż moc z niego wyszła, w takim tłumie gdzie ludzie się cisnęli i pchali nie jeden dotknął Jezusa.
www.forumowisko.pl [nie ma w danych korpusu]

Ks. prałat Edmund Podzielny:
>Do spowiedzi trzeba przystępować z wiarą , że to naprawdę Pan Jezus odpuszcza grzechy.
>Nie należy obawiać się księdza. Nie spowiadamy się przed aniołem, ale przed człowiekiem, który też jest grzesznikiem i potrafi współczuć temu, kogo spowiada.
Nowa Trybuna Opolska, 2006

viera

Gefühlsmäßige Überzeugung von der Existenz von Wesen oder Phänomenen, die sich nicht eindeutig beweisen lassen und die von der Mehrheit der Menschen für nichtexistent gehalten werden (z. B. Geister) oder denen keine kausale Wirkung für das reale Leben zugestanden wird (wie bei Träumen u. Ä.).

Sg. tant.

viera v <niečo>

viera, že

wiara

Gefühlsmäßige Überzeugung von der Existenz von Wesen oder Phänomenen, die sich nicht eindeutig beweisen lassen und die von der Mehrheit der Menschen für nichtexistent gehalten werden (z. B. Geister) oder denen keine kausale Wirkung für das reale Leben zugestanden wird (wie bei Träumen u. Ä.).

Sing. tant.

wiara w <kogoś/coś>

• Gespenster, Geister, Wunschbilder
• Naivität, Spiritismus, Exzentrik, Esoterik

• Gespenster, Geister, Wunschbilder
• Naivität, Spiritismus, Exzentrik, Esoterik

Opposita

• povera₂ ‘Aberglaube’, vgl. Pokladali vieru v Boha za poveru a ópium ľudu. ‘Sie betrachteten den Glauben an Gott als Aberglauben und als Opium für das Volk.’ 

Synonyme

• przekonanie₁‘Überzeugung’
• przesąd ‘Aberglaube’
• zabobon ‘Aberglaube’

Adjektive

Kollokationen

• viera v duchy
• viera v mimozemšťanov
• viera v zázraky

Kollokationen

• wiara w duchy
• wiara w zabobony

Ak skúmame ľudovú vieru na démonov a s nimi spojené predstavy a povery, hovoríme o ľudovej démonológii.
Literárny týždenník 12.1998

Tí, čo nemali zrkadlo pri posteli, odmietli túto zvesť, lebo odporovala ich nedávno prijatej viere v zlú moc okolo mesiaca. Lenže slnku sa nedá dlho neveriť, najmä nie v čase pohanskej lásky. 
Krásy Slovenska, 7.1958

Miesto v societe mu zaisťoval výnimočný čin, o ktorom sa medzi ľuďmi hovorilo, pretože kultúrne hodnoty boli uchovávané v ústne šírených príbehoch. Tu mala svoje miesto aj mágia a viera v zázraky. Táto spoločnosť žila v prírodnom čase – všetko sa opakovalo, reťazec udalostí bol rovnaký, preto bolo možné udalosti predpovedať (predpovede, veštby) alebo ich ovplyvniť magickým pôsobením.
Anna Fischerová (Ed.), Kulturologické štúdie, 1998

Musiałem ci to wyznać, gdyż dwie niespełnione miłości przeszły w dziedzictwie na ciebie i obudziły ów mistyczny imperatyw. Stąd powstała twoja wiara w przeznaczenie, któremu się poddałaś. Ale dla mnie, jako racjonalisty, jest to tylko przypadek, czysty zbieg okoliczności.
Jan Brzechwa, Opowiadania drastyczne, 2006

W przełamaniu obaw tubylców zupełnie nieoczekiwanie przyszedł z pomocą samozwańczy boy Wilmowskiego, oswobodzony z niewoli u piratów. Ain'u'Ku, czyli Słodki Kartofel, jak w języku Fuyughe zwał się młody Mafulu, z zapałem opowiadał współziomkom o nadprzyrodzonej potędze swoich białych opiekunów. Wiara w czary i duchy była głęboko zakorzeniona wśród krajowców Nowej Gwinei, toteż wszędzie znajdował wielu chętnych słuchaczy. Dla nich było rzeczą oczywistą, że tylko czarownicy mogli bez walki zmusić piratów do oswobodzenia niewolników.
Alfred Szklarski, Tomek wśród łowców głów, 1996

Niemojewski, chociaż wolnomyśliciel wojujący, nie zgadza się z Chmielowskim, który broni Mickiewicza przed przypisywaniem mu wiary „w duchy nocne, upiory i czary”.
Czesław Miłosz, Ziemia Ulro, 1994

Tu się nie zgodzę. Po pierwsze, jeśli masz pewność, to wiara nie jest potrzebna. Po drugie, wiara może być zdrowa (moim zdaniem taka jest wiara w Boga), lub niezdrowa (np. wiara w potwora spod łóżka).
www.forumowisko.pl [28.05.2008]

viera

Überzeugung von der Richtigkeit einer Weltanschauung, einer Ideologie, einer Gesellschaftslehre, einer Bewegung oder auch nur eines bestimmten Grundsatzes bzw. Wertes.

Oft als kritischer Kommentar über eine Überzeugung von Anderen, von der sich der Sprecher distanziert.

Sg. tant.

viera v <niečo>

viera, že

wiara

• Unerschütterlichkeit
• Prinzipienfestigkeit
• Starrsinn
• Fanatismus 

• Unerschütterlichkeit
• Prinzipienfestigkeit
• Starrsinn
• Fanatismus

Synonyme

• presvedčenie ‘Überzeugung’
• svetonáhľad ‘Weltanschauung’
• svetonázor ‘Weltanschauung’
• zmýšľanie ‘Gesinnung, Denkart’

Synonyme

• kredo₂ ‘Credo’
• przekonanie ₂  ‘Überzeugung’
• światopogląd ‘Weltanschauung’

Adjektive

• maloverný₂ ‘kleingläubig’, vgl. maloverní pochybovači ‘kleingläubige Zweifler’

Phraseme

• mať vieru v úspech/ vo víťazstvo: <niekto> má vieru v úspech/ vo víťazstvo <niečoho> [wörtl. Glauben an den Erfolg, den Sieg von etw. haben]/ ‘vom positiven Ausgang einer Sache fest überzeugt sein’
• viera v človeka/ v spravodlivosť [wörtl. Glaube an den Menschen/ an die Gerechtigkeit]/ ‘feste Überzeugung, dass etw. Abstraktes oder Ideologisches über bestimmte (positive) Eigenschaften verfügt’
• viera v lepšiu/ šťastnú budúcnosť [wörtl. Glaube an eine bessere/ glückliche Zukunft]/ ‘feste Überzeugung, dass etw. einen positiven Ausgang findet’

Kollokationen

• iracionálna viera
• nepokoriteľná viera
• odpadnutý od pravej viery
• svätá viera v ľudskosť

Kollokationen

• mieć złudną wiarę
• wiara w ideały
• wiara w przeznaczenie
• wiara w zwycięstwo

Skrachovali, lebo vidina rýchlych ziskov ich obrala o schopnosť reálne posudzovať možnosti kapitálu. S krvou podliatymi očami investovali ťažko zarobené peniaze v svätej viere v moc kapitálového trhu.
Slovo, 12.2002

Moje presvedčenie, ako vyplýva aj z mojich kníh a poučení Kreiskeho, je viera, že Európa, aj svet v budúcnosti budú demokratické a socialistické. Nič, čo treba stále reformovať, premenúvať, etiketovať.
Slovo, 14.2002

S osvietenskými filozofmi ho spája zásadná kritika pomerov, ale autor Emila, Spoločenskej zmluvy, Júlie alebo Novej Heloisy, práce O pôvode nerovnosti a mohých ďalších, stojí na iných pozíciách a vo viacerých smeroch prekračuje hranice spôsobu osvietenského myslenia. Skeptický samotár je v opozícii k materializmu a optimistickej viere v pokrok rozumu a morálky.
Slovo, 24.2002

Dúfam, že majú pravdu, no možno sa dívajú do spätného zrkadla. Náš optimizmus ohľadom Ameriky, naša viera, že náš národ nakoniec nájde svoju cestu, je z minulosti, z minulosti, v ktorej sme boli spoločnosťou s prevažujúcou strednou vrstvou.
Slovo, 50.2002

Sotion zamyślił się. Tak, położenie powstańców jest ciężkie. Ale jakie znaleźć wyjście? Może jednak przyjąć tę walną bitwę? Męstwo i rozum Spartakusa, męstwo i wiara powstańców w swego wodza może dadzą to ostatnie, decydujące zwycięstwo.
Halina Rudnicka, Uczniowie Spartakusa, 1996

Aktor nie może dokumentować nieszczęścia, to nie jest jego zadanie, on ma widza przed nieszczęściem ratować. Nie wolno odbierać nadziei; w banalnych sformułowaniach, że trzeba bronić postaci, chodzi w istocie właśnie o to. Nie odbierać nadziei; na tym opiera się cała moja aktorska wiara .
Krystyna Janda, Bożena Janicka, Gwiazdy mają czerwone pazury, 1998

A więc zaprowadzimy globalizację choćby na ostrzach bagnetów, doprowadzimy do logicznego końca dzieło, które rozpoczął w 1806 roku Napoleon, wygrywając bitwę pod Jeną. Wiara w koniec historii wynika z przekonania, że to my mamy rację, że nasze wartości są uniwersalne, a kto się im sprzeciwia, jest barbarzyńcą, któremu, dla jego własnego dobra, wartości te należy narzucić siłą.
Edwin Bendyk, Zatruta studnia: rzecz o władzy i wolności, 2002

Goldhagen analizował zachowania urzędników zbrodni - mówi. - W Jedwabnem ludzie stali się mordercami z własnej woli. Coś jednak łączy jednych i drugich: wiara , że można kogoś naznaczyć i wykluczyć z ludzkości, oraz przekonanie, że ludzie wyłączeni spod jurysdykcji prawa zostają wyłączeni spod jurysdykcji sumienia. Profesor Jerzy Borejsza, historyk, zwraca uwagę, że nie można wyjaśniać zbrodni zachowaniem Żydów w czasie okupacji sowieckiej: - Niewątpliwie Żydzi witali radośnie Armię Czerwoną. Tylko że to samo dotyczy Białorusinów, a nie było pogromów białoruskich. Te przyczyny leżą dużo głębiej.
Anna Bikont, My z Jedwabnego, 2004

Się nie marzyło o tym. Się szło naprzód i się robiło swoje (tę co zawsze, tę co zawsze: tytaniczną pracę), ale wiara , że coś się stanie, coś miłośnie samowitego była we mnie cały długi czas. Przycupnęła sobie ta wiara pod wielkimi i - trzeba to uznać - coraz wspanialszymi górami samotności.
Edward Stachura, Się, 1988

viera

Vertrauen in eine Person, Institution oder ein Mittel; Überzeugung von den guten Absichten einer Person oder auch dem guten Ausgang bzw. der Folge einer Handlung. Immer mit einer positiven Einstellung zu der Sache oder dem Geschehen verbunden.

Sg. tant.

viera v <niečo>

viera, že

wiara

Vertrauen in eine Person, Institution oder ein Mittel; Überzeugung von den guten Absichten einer Person oder auch dem guten Ausgang bzw. der Folge einer Handlung. Immer mit einer positiven Einstellung zu der Sache oder dem Geschehen verbunden.

Sing. tant.

wiara w <ktoś/coś>
wiara, że_

• Optimismus 

• Optimismus

Synonyme

• vernosť ‘Treue’

Synonyme

• nadzieja / Hoffnung
• zaufanie / Vertrauen

Substantive

• dôvera ‘Vertrauen’
• hodnovernosť ‘Glaubwürdigkeit’
• ľahkovernosť ‘Leichtgläubigkeit’
• nedôvera ‘mangelndes Vertrauen’
• nevera ‘Untreue, auch: Unglaube oder ungenügender Glaube’
• neviera_buchspr. Nebenform zu nevera, ‘Untreue, auch: Unglaube oder ungenügender Glaube’
• sebadôvera ‘Selbstvertrauen’
• sprenevera ‘Veruntreuung’
• vierohodnosť ‘Glaubwürdigkeit’
• vierolomca_selten ‘treuloser, wortbrüchiger Mensch’, vgl. „Ale si obžalovaný, žes' viac ráz vieru zlomil,“ odpovedal predseda vážnym hlasom, „a tak si vierolomca, čo je toľko ako krivoprísažník.“ ‘„Aber du bist dessen angeklagt, dass Du Dein Wort einige Male gebrochen hast“, antwortete der Vorsitzende mit ernster Stimme, „also bist Du ein wortbrüchiger Mensch, also so etwas wie ein Eidbrüchiger.“’

Adjektive

• dôverčivý ‘vertrauenswürdig’, vgl. dôverčivý človek ‘ein vertrauenswürdiger Mensch’
• hodnoverný ‘glaubwürdig’
• ľahkoverný ‘leichtgläubig’
• vierohodný ‘glaubwürdig’
• vierolomný ‘treulos, wortbrüchig’, vgl. Predseda KDH nazval vtedajšieho premiéra vierolomným. ‘Der Vorsitzende der slowakischen Christdemokraten nannte den Premier einen Wortbrüchigen.’

Verben

• zhodnoverniť ‘glaubwürdig machen’

Substantive

• wiarołomca_{buchsprachlich} 'Verräter'
• wiarołomstwo_{buchsprachlich}'Wortbruch'
• wiarygodność 'Glaubwürdigkeit'

Verben

      uwiarygodniać 'glaubwürdig  erscheinen lassen - impf.'

     uwiarygodnić 'glaubwürdig erscheinen lassen - pf.'

Adjektive

• wiarygodny 'glaubwürdig'
• wiarołomny_{buchsprachlich} 'treubrüchig'
• wierny₃ 'treu'

Adverbien

• wiarołomnie_{buchsprachlich} 'treubrüchig'

Phraseme

• človek malej viery_buchspr. [wörtl. ein Mensch von kleinem Glauben]/ ‘kleingläubig sein, kein Vertrauen haben’
• pevná/ nezlomná/ skalopevná viera: pevná/ nezlomná/ skalopevná viera <v niekoho/ niečo> [wörtl. fester/ unerschütterlicher/ felsenfester Glaube]/ ‘fest von etw. überzeugt sein’
• slepá viera/ blinder Glaube, blindes Vertrauen
• strácať/ stratiť vieru: <niekto> stráca/ stratí vieru <v niekoho/ niečo> [wörtl. den Glauben an verlieren]/ ‘von etw. enttäuscht sein, kein Vertrauen mehr zu jmdm./ etw. haben’
• v dobrej viere/ in gutem Glauben
• viera vo vlastné schopnosti [wörtl. Glaube an die eigenen Fähigkeiten]/ ‘überzeugt sein, sich auf seine Kräfte und Fähigkeiten verlassen zu können’
• žiť na vieru_{umg., veraltet}: <niekto> žije <s niekým> na vieru [wörtl. auf Glauben leben]/ ‘ohne Trauschein, in wilder Ehe leben’

Kollokationen

• byť odkazaný na vieru
• konať v dobrej viere
• konať v najlepšej viere
• postoj založený na viere a nádeji v projekt
• spoliehať sa na vieru

Phraseme

• człowiek małej wiary [wörtl. ein Mensch kleines Glaubens]/ ‘über jmdn., der nur oberflächlich glaubt’
• dać komuś/ czemuś wiarę / jmdn. oder etw. Glauben schenken
• nie do wiary : <coś> jest nie do wiary/ etw. ist nicht zu glauben ‘über etwas, dass sehr unglaublich klingt’
• ślepa wiara / blinder Glaube ‘naives Vertrauen in fragwürdige Zukunft, Institutionen u. Ä.’
• w dobrej wierze / in gutem Glauben ‘im Vertrauen auf die Richtigkeit und gute Absichten
• wiara w siebie / Selbstvertrauen
• żyć z kimś na wiarę _scherzhaft ‘zusammenleben, ohne verheiratet zu sein’

Kollokationen

• bezkrytyczna wira
• bezgraniczna wiara
• fałszywa wiara
• głęboka wiara
• naiwna wiara
• niezłomna wiara
• odebrać wiarę
• pokładać w kimś wiarę
• przywracać wiarę
• wiara w człowkieka

Najhoršie na tom je, že pre redakciu Výberu je B. Hochel nezvratnou autoritou, a tak mu v dobrej viere uverejnia všetko, čo napíše. Článok, o ktorom píšem, neurobí nám vo svete dobré meno.
Kultúra slova, 3.1999

Výraz divého manželstva o nesobášených, ale manželsky spolu žijúcich ľud slovenský nezná. On hovorí o takýchto, že žijú spolu na vieru, na veru t.j. na sľub či dľa sľubu sebe daného, bo viera znamená v reči ľudu i sľub, alebo že teda medzi sebou vykonali len veru, sverili sa, či soddali sa pred oddavačom a pýtačom, jak tieto sdávanky, pýtačky, prstenky opísali sme si vyššie.
SNK

Kým som sa nedala na vieru, asi si so mnou poriadne užili. Bola som jedináčik a dokonale som to zneužívala. Bola som ľahko ovplyvniteľná, čím negatívnejší príklad, tým sa mi viac pozdával.
SME, 02.09.1995

Kúpila som tento prístroj v najlepšej viere, že je to prospešná vec. Prvú licenciu mi dali po pol roku, aj to len počas nefunkčnosti mamografického prístroja v ružinovskej nemocnici.
Profit. Bratislava,  2001

Odborníci by však nedali ruku do ohňa za to, že Maova krajina zázrakov prežije rok 2000. „Nan-ťie nie je politický model a už vôbec to nie je dôkaz úspešnosti centrálneho plánovania,“ hovorí politológ Liou Ťün-ning. No obyvatelia nevšednej dediny majú na vec iný názor. „Spoliehame sa na vieru,“ hovorí riaditeľ miestnej továrne na rezance Wang Jao-te.
Východoslovenské noviny, 30.09.1999

V styku s ľuďmi sme odkázaní na vieru. Druhého človeka môžeš prijať len cez vieru. Nevidíš jeho myšlienky, nevieš čo koná keď nie je s Tebou.
Michal Regec, Hľadám svoj domov, 1997

- Ja jestem stanowczo pomylony! - rzekł on z najgłębszą wiarą w swoje słowa. - Przebacz mi, Wandeczko! Dumas rzucił mi się na mózg. A ten chłopak...
Kornel Makuszyński, Szatan z siódmej klasy, 1994

- Plecie pan bzdury - zagotował się Tokarski. - Zobowiązania sojusznicze zostaną dotrzymane! Mamy gwarancje naszych sojuszników i odpowiednie zapisy traktatowe.
- W trzydziestym dziewiątym też mieliśmy gwarancje i traktaty, mój panie - odpalił Kopecki. - Zadziwia mnie pańska niezmącona wiara w pomoc z zewnątrz!
Grzegorz Mathea, IV Rzeczpospolita, 2005

Oderwałem rękę od ściany. Już mi nie wirowało w głowie. „Jesteś swołocz - powiedziałem szeptem do Bohdana. Ryszard i Maciek zarechotali. - Wy też - zwróciłem się do nich - wszystkich was...” Wyszedłem. Leszek wybiegł za mną, coś próbował tłumaczyć: rozgoryczenie, lęk o starego, wiara , że niewinny... Odepchnąłem go. Chciałem być sam.
Aleksander Minkowski, Szaleństwo Majki Skowron, 1994

Właściwie trudno to w ogóle nazwać rozmową, mógłby to być co najwyżej wstęp do prawdziwej wymiany poglądów, pomyślała, bo przepełniał ją optymizm i wiara w siebie i najchętniej spędziłaby teraz cały wieczór dyskutując z Panem Bogiem o wszystkich problemach współczesnego świata.
Adam Wiedemann, Sęk Pies Brew, 1998

Zity z tropu Butkiewicz milczy przez długą chwilę. Wodzi wzrokiem po brązowych buteleczkach, ustawionych na półkach pancernej szafy. - On potrafi wykryć wszystko. Co tylko chcesz. Arszenik, cyjanek, rtęć, potas, barbiturany, atropinę, morfinę... Co tylko chcesz.
- Śmieszy mnie twoja wiara w niego - Stefan bębni palcami po stole.
Małgorzata Saramonowicz, Lustra, 1999

[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]

wiara

Das etymologisch primäre Wahrheitsprofil (vgl. lat. verus, dt. wahr) ist im Gegenwartspolnischen nicht mehr bekannt. Lediglich im Phrasem dac wiare 'Glauben schenken' (vor allem im Gerichtsverfahren verwendet) wird die Wahrhaftigkeit jemandes Aussage bestätigt. 

Eine Spur von dieser Bedeutung findet man auch noch in den Ableitungen  wierny (Adj.), wiernie (Adv.) 'warheitsgetreu', wierność (Subst.) 'Treue, Güte', z.B. wierne powtórzenie/ treue Wiederholung, wierność przekazu/ Übertragungsgüte.  Auch die abgeleiteten Wörter, die an sich polysem sind, werden selten in dieser Bedeutung benutzt.

viera_veraltet

Umgangssprachlich, veraltet für Kredit (vgl. dt. etw. auf Treu und Glauben borgen).

wiara_veraltet

Das Profil gibt es im Gegenwartspolnischen nicht. Für Lateinkundige ist dennoch interessant, dass die Latinismen kredyt (im Finanzwesen) und credo ‘ich glaube’ (im Christentum) denselben Ursprung haben. Auch das polnische Substantivpaar wierzący ‘Christ’ und wierzyciel ‘jmd., der eine Schuldforderung an jmdn. hat’ gehen auf  das gemeinsame Basiswort zurück. Offensichtlich war das Vertrauen eine Grundlage für jegliche Finanzoperationen.

• guter Leumund 

Synonyme

• krédit ‘Kredit’
• úver ‘Kredit’

Substantive

• veriteľ ‘Gläubiger’, vgl. Ale múzeum v tých rokoch bolo vo finančnej liesni a jeho veriteľom bol aj Ignác Spôttl. ‘Das Museum war aber in diesen Jahren in einer finanziellen Klemme und einer ihrer Gläubiger war auch Ignác Spôttl.’

Kollokationen

• piť na vieru
• vziať na vieru

Na púhu statočnosť, bez všetkej druhej záruky a poručníctva, idú u nás celé súčty do obchodu. Požičajú nielen známym, nič nemajúcim, krem tej statočnosti; ale požičajú aj neznámym až v tomto často obdivujem jejich ľahkovernosť alebo radšej spolahlivosť na to slovo a prosbu statočnosti. Ale si aj statočne prinavracujú, čo takto vzali „na úver, na vieru.“
SNK

wiara_{veraltet, umgangssprachlich}

Eine informelle Gruppe von Menschen, die miteinander viel Zeit verbringen und durch gemeinsame Interessen und Ziele verbunden sind.

Homonym, Sg. tant.

• Männer – Soldaten oder Pfadfinder, Kumpel
• lustig, befreundet

Synonyme

• ferajna ‘Bande’
• krąg przyjaciół ‘Runde’
• paczka ‘Clique’

Substantive

• wiarus ‘altgedienter Soldat, der seinem Vaterland treu diente’ (früher auch ‘jmd., der in einer wilden Ehe lebt’, poln. na wiarę, bez ślubu/ ohne Trauschein (SJPWar.)

Kollokationen

• Dalej wiara!
• harcerska wiara
• zgrana wiara
• żołnierska wiara

W tych to miejscach trafiono na wioskę opustoszałą. Wiara była zgłodniała, konie zmordowane, więc po rozstawieniu placówek ludzie rozbiegli się po wsi w poszukiwaniu obroku i jadła.
Stefan Żeromski, Popioły, 1902

Enter your text here.

Enter your text here.

Die modernen Bedeutungswörterbücher des Slowakischen führen drei bis vier Bedeutungen von viera auf, von denen die Bedeutungen ‘Kredit’ und ‘Treue’ veraltet sind. Das SSJ (1959-1968) expliziert viera wie folgt: 1. pevné presvedčenie o správnosti, pravdivosti, istote, jestvovaní ap. niečoho, verenie v niečo, dôverovanie, dôvera ‘sichere Überzeugung von der Richtigkeit, der Wahrhaftigkeit, der Wahrheit, der Existenz u.ä. von etwas, Glauben an etwas. Zutrauen, Vertrauen’ 2. náboženské presvedčenie, náboženstvo, vierovyzanie, konfesia ‘religiöse Überzeugung, Religion, religiöses Bekenntnis, Konfession’ 3. hovor. zastar. úver, kredit, vera ‘umgangssprachlich, veraltet: Kredit, [sowie eine Bedeutung, die im Deutschen im folgenden Phrasem resthaft erhalten geblieben ist: auf Treu und] Glauben’ 4. zastar. vernosť, veraltet: Treue’. Das KSSJ (2003) bringt folgende Erklärung: 1. cirk. slobodný súhlas s pravdami, kt. zjavil Boh ‘kirchlich: freie Zustimmung zu den Wahrheiten, die Gott geoffenbart hat’ 2. náb. presvedčenie; vierovyznanie ‘religiöse Überzeugung, religiöses Bekenntnis’ 3. pevné presvedčenie o jestvovaní, o správnosti niečoho, verenie ‘feste Überzeugung von der Existenz, der Richtigkeit von etwas, das Glauben’.

Das vorliegende Wörterbuch führt dagegen für das Slowakische sechs Profile auf: ein religiös-institutionelles, ein religiös-subjektives, ein magisches, ein ideologisches, ein Vertrauensprofil und ein Kreditprofil. Die beiden letzteren Profile gelten als veraltet. Die anderen Profile sind im Slowakischen stabil.

Die Kernbedeutung von viera  kann als persönliche Sicherheit, feste Überzeugung oder tiefsitzendes Vertrauen in die Wahrheit, Wirklichkeit oder Verlässlichkeit einer Macht, eines Prinzips, einer Vorstellung, Sache oder auch einer Person beschrieben werden. Sie unterliegt den einzelnen Profilen und bildet die semantische Brücke zwischen den Lexembedeutungen. Etymologisch gesehen handelt es sich um eine sekundäre Bedeutung, die primäre lag ursprünglich bei der Referenz ‘Wahrheit, Wirklichkeit oder Verlässlichkeit’, es blieb aber nur der Aspekt des individuellen Bezugs auf diese Referenz erhalten (vgl. Etymologie). Damit weist das Wort eine große Übereinstimmung mit der hebräischen Wurzel amn auf, die semantisch die Bedeutungen von Feststehendes, Wahres, Vertrauen, Glauben umfasst. Es ist anzunehmen, dass die Bedeutung von viera im Slowakischen ebenso wie in den anderen europäischen Sprachen durch die christliche Lehre stark durch die biblischen Äquivalente beeinflusst worden ist und somit eigentlich die Übertragung von im Hebräischen, Griechischen und Latein vorhandenen Konzepten auf natives Wortmaterial darstellt.

Demzufolge lässt sich synchron nicht mehr entscheiden, welche Bedeutung dem Konzept heute zugrunde liegt. Das Substantiv wird von den Sprechern im Gegensatz zum Verb veriť ‘glauben’ primär als religiös verstanden und umfasst die beiden religiösen Profil sowie auch das magische Profil, in denen Sachverhalte für wahr gehalten werden, ohne dass sich der geglaubte Sachverhalt beweisen lässt. Für die anderen Profile lässt sich andererseits die Dominanz des semantischen Kerns ‘Vertrauen’ feststellen. Wie im Artikel zum semantischen Wandel von víra im Tschechischen ausgeführt wird, kann man allerdings auch umgekehrt von einem Primat des Vertrauens des Menschen zu Gott ausgehen und somit das religiöse Profil als vom Vertrauenprofil abgeleitet ansehen.

Im religiösen-subjektiven Profil steht das Für-Wahr-halten der Existenz Gottes und das Vertrauen auf die Zusagen Gottes an den einzelnen Menschen im Vordergrund. (vgl. viera v Boha ‘Glauben an Gott’) Während es hier um einen Vorgang im Menschen handelt, kann dieser subjektive Vorgang, wenn er sich in Dogmen, Glaubenssystemen und in Institutionen verfestigt, als tatsächlich existente religiöse Überzeugung definiert werden. (vgl. vyznanie viery ‘Glaubensbekenntnis’, otázky viery ’Glaubensfragen’ viera našých otcov ’der Glaube unserer Väter’.) Das magische Profil bezieht sich auf das Überzeugt-Sein von der Existenz übernatürlicher Phänomene, die von den Menschen, die daran glauben, auch als religiös eingestuft werden können. In der Regel werden entsprechende Überzeugungen aber von anderen berichtet. Sie können kritisch sein oder ironisch gemeint sein, der Mensch, dem solch ein Glauben unterstellt wird, wird meist durch den Bericht als ängstlich, naiv, intellektuell unterlegen bzw. nur begrenzt zurechnungsfähig abgewertet. Meist wird eine entsprechende Proposition durch das Verb veriť zum Ausdruck gebracht. (siehe dazu magisches Profil veriť ) Häufiger wird dagegen viera in wissenschaftlichen und populärwissenschaftlichen Artikeln  als anachronistische Interpretation von Vorgängen dargestellt, die sich die Menschen mit dem Wissen ihrer Zeit nicht erklären konnten. (vgl. ľudová viera na démonov ‘der Volksglaube an Dämonen’, Kultúrne hodnoty boli uchovávané v ústne šírených príbehoch. Tu mala svoje miesto aj mágia a viera v zázraky. ‘Kulturelle Werte wurden in mündlich verbreiteten Vorgängen konserviert. Hier haben die Magie und der Glaube an Wunder ihren Platz.’)

Das ideologische Profil sieht zunächst wie eine quasireligiöse Übertragung des Bedeutungskerns ‘Glaube’ auf säkulare Zusammenhänge aus. Es drückt jedoch heute oft eine ironische oder distanzierte Einstellung des Sprechers aus, wenngleich es in pathetischen Äußerungen auch Ausdruck einer quasireligiösen Überzeugung des Sprechers sein kann, der dann als ähnlich naiv und letztendlich unbegründet wie im magischen Profil kritisiert wird. (vgl. svätá viera v moc kapitálového trhu ‘heiliger Glaube in die Kraft des Kapitalmarkts’) In nichtironischen Zusammenhängen bedeutet es eher festes, zuversichtliches Vertrauen. (vgl. viera, že Európa, aj svet v budúcnosti budú demokratické a socialistické ‘der Glaube, dass Europa und auch die Welt in Zukunft demokratisch und sozialistisch sein werden’)

Das Vertrauensprofil drückt aus, dass man etwas in bester Überzeugung tut. (vgl. Kúpila som tento prístroj v najlepšej viere. ‘Ich kaufte den Apparat in gutem Glauben.’ Tak mu v dobrej viere uverejnia všetko, čo napíše. ‘Und so macht er alles in gutem Glauben bekannt, was er schreibt.’ V styku s ľuďmi sme odkázaní na vieru. ‘Im Kontakt mit Menschen sind wir auf Vertrauen angewiesen.’) In den genannten Beispielen geht es jeweils um das zwischenmenschliche Vertrauen auf die guten Absichten des Mitmenschen. Das Kreditprofil ist veraltet und findet sich nur noch okkasionell in phrasemartigen Wendungen wie z.B. Vzali „na úver, na vieru.“ ‘Sie haben es auf Treu und Glauben genommen.’

Das Verb veriť ‘glauben’ besitzt im Unterschied zum Substantiv viera ‘Glaube’ ein Wahrheitsprofil mit der Kurzexplikation ‘von der Richtigkeit einer Aussage überzeugt sein’ (siehe dort). Das Verb weist zudem nur ein religiöses Profil auf, das mit dem religiös-subjektiven Profil von viera korrespondiert (‘von der Gültigkeit einer religiösen Lehre überzeugt sein’). Das KSSJ unterscheidet nicht zwischen dem magischen und dem ideologischen Profil, das in sozialistischer Zeit entstandene SSJ darüber hinaus auch nicht zwischen dem magischen, ideologischen und dem religiös-subjektiven Profil, die alle unter einer Bedeutung ‘Glauben an etwas’ subsumiert werden.

In den Erläuterungswörterbüchern des Polnischen werden für das Lemma wiara ‘Glaube’ folgende Bedeutungen festgehalten: 1) określona religia lub wyznanie; też: przekonanie o istnieniu Boga ‘bestimmte Religion oder Konfession, auch Überzeugung von der Existenz Gottes’, 2) przekonanie, że coś jest słuszne, prawdziwe, wartościowe lub że coś się spełni ‘Überzeugung, dass etw. richtig, wahr, wertvoll ist oder dass etw. sich erfüllen wird’, 3) przeświadczenie, że istnieją istoty lub zjawiska nadprzyrodzone ‘Überzeugung von der Existenz übernatürlicher Wesen’, 4) pot. grupa ludzi zżytych ze sobą ‘ugs. eine Gruppe von gut miteinander auskommenden Leuten’, 5) daw. wierność komuś lub czemuś ‘veraltet. Treue etw. oder jmdm. gegenüber’. Ähnliche Explikationen führen das SJPDor. (1958-1969), das ISJP (2000) oder das WSJP (2007-2012) an.

Im vorliegenden Wörterbuch werden für das polnische Lemma wiara ‘Glaube’ fünf Profile unterschieden, vgl. religiös-institutionell, religiös-subjektiv, magisch, ideologisch, kollektiv. Das kollektive Profil unterscheidet sich dabei in der Kernbedeutung von den restlichen Profilen, welchen eine tiefe Überzeugung von etw. bzw. Vertrauen in etw. zugrunde liegt. Im gegenwärtigen Sprachgebrauch hat das Lexem wiara ‘Glaube’ in erster Linie eine religiöse Konnotation. Das religiös-subjektive Profil projiziert auf die Überzeugung und Vertrauen in die Existenz Gottes oder göttlicher Wesen. Das institutionelle Profil überträgt diesen Glauben an Gott über die von einer Glaubensgemeinschaft gemachten doktrinären Ansichten über Gott und mittelbar auch auf die Institution als solche im Sinne einer ‘Heilsanstalt’. Im magischen Profil wird die Überzeugung von der Existenz übernatürlicher Wesen thematisiert, anders jedoch als im religiös-subjektiven Profil sind die Dinge, an die geglaubt wird, i.d.R. diskreditiert und werden vom Sprecher oft kritisiert und abgewertet, vgl. wiara w duchy, wiara w czary, wiara w zabobony ‘der Glaube an Geister, der Glaube an Zauberkünste, Aberglaube’. Im ideologischen Profil wird oft zum einem eine ironische oder distanzierte Einstellung des Sprechers zum Ausdruck gebracht, zum anderen wird in pathetischen Äußerungen auf eine quasireligiöse Überzeugung des Sprechers hingewiesen. Das Vertrauensprofil drückt eine allgemeine, feste Überzeugung des Subjekts von der Richtigkeit eines Sachverhaltes aus. Von dieser Überzeugung werden die anderen Profile – außer das kollektive Profil – semantisch abgeleitet.

Aká viera, taký pápež. [wörtl. Wie der Glaube, so der Papst.]

A tak teraz zostáva viera, nádej a láska, tieto tri; no najväčšia z nich je láska. (1 Kor 13,13). [wörtl. Für jetzt bleiben Glaube, Hofffnung, Liebe, diese drei; die größte unter ihnen aber ist die Liebe.]

Tvoja viera ťa zachránila. Choď v pokoji. (Lk 7, 48.50) ‘sagt man, wenn es jmdm. wider Erwarten dank seinem Vertrauen in ein Heil- oder Hilfsmittel v. a. gesundheitlich besser geht’

Viera, nádej a láska. [wörtl. Glaube, Hoffnung und Liebe.]/ ‘drei Tugenden, die auf 1 Kor 13,13 zurückgehen; beliebtes Motiv in der Literatur, rhetorischen Texten u. Ä.’

Armaty pod Stoczkiem zdobywała wiara/ rękami czarnymi od pługa. (Kampflied vom Jahre 1835, Hymne der Bauernpartei ZSL) [wörtl. Kanonen unterm Abhang eroberte der Glaube/ mit vom Pflug schwarzen Händen.]

Sen mara, Bóg wiara. [wörtl. Träume sind Schäume.]/ ‘Magische Funktion der Sprache: durch Aussprechen dieser Formel sollen Albträume oder Gespenster verschwinden.’

Wiara czyni cuda. [wörtl. Der Glaube bewirkt Wunder.]/ ‘Wenn man fest von etw. überzeugt ist, kann man auch Unwahrscheinliches verwirklichen oder erreichen.’

Wiara góry przenosi. [wörtl. Der Glaube versetzt Berge.]/ ‘Wenn man fest von etw. überzeugt ist, kann man auch Unwahrscheinliches verwirklichen oder erreichen.’ (vgl. Mt 17,20 und 1 Kor 13,2)

Wiary trzeba - nie dość skry i popiołu.../ Wiarę dałeś?... patrz - patrz jak płonie!... (C.K. Norwid, Gedicht "IX. Ciemność/ Dunkelheit" aus dem Band "VADE - MECUM", 1984, S. 36 [1863]) [wörtl. Glaube braucht es - Funke tuts nicht und Asche.../ Schenktest du Glauben?... sieh - sieh, wie es brennt!... (Übs. Rolf Fieguth)]

Literatur

• Edmund Capák: Viera! (Gedicht), 1997.
• Rudolf Dilong: Viera maličkých (In: Ešte kvietok), 1982.
• Peter Gregor: Viera (Gedicht), 1990.
• Anton Hlinka: Viera veľkých vedcow, 1990.
• C J Lyons: Slepá viera, 2012
• Vladimír Roy: Viera (Gedicht), 1990.
• Lee Strober: Kauza viera, 2002.
• Ferko Urbánek: Schönherr Karol: Viera a otčina (In: Urbánkova dramatická literatúra. Sväzok 2.), 1940.
• Svetozár Hurban Vajanský: Nová viera (In: Koreň a výhonky I.), 1962.
• Viera a život (christliche Zeitschrift).
  
  
  (Quelle: http://www.jezuiti.sk/userfiles/viera%20a%20zivot%205_2010.jpg)

Sonstiges

• Logo einer Wohltätigkeitsorganisation
  
  (Quelle: http://dakujeme.sme.sk/up_files/organization/0/17/170/large/170_20130221100221_logo99.jpg)
• Beitrag in einem Blog: mozaikaunplugged.blogspot.com
  
  (Quelle: http://3.bp.blogspot.com/-9JIC5cG4IXs/Tsta3XCEgUI/AAAAAAAAA5U/itYr-7Qq_es/s1600/viera.jpg)
• Vieru možno získat'... (magnetka) s myšlienkou Jána Pavla II.
  
  (Quelle: http://www.zachej.sk/uploads/images/full/9cfe14c3393296a43caed94f827fd6bc.jpg)

Literatur

• Jözef Tischner: Wiara ze słuchania. Kazania Starosądeckie 1980-1992, 2009.
• Benedykt XVI: Radość wiary, 2012.
• Barbara Wachowicz: To "Zośki" wiara! Część 1, 2008.
• Barbara Wachowicz: To "Zośki" wiara! Część 2, 2010.

Film

• Wiara czyni czuba (Religulus, Regie: Charles Larry), USA, 2008.
• Zła wiara (Mauvaise foi, Rege: Roschdy Zem), Belgien/ Frankreich, 2006.
• Trudna wiara (Twist of Faith, Rege: Kirby Dick), USA, 2004.
• Wiara ojców (Faith of My Fathers, Regie: Peter Markle), USA, 2005.
• Ludzie starej wiary, Kurz-Dokumentarfilm, Polen, 2008.
• Wiara, nadzieja i miłość, Kurz-Animationsfilm, Polen, 2003.

Musik

• Dono - Daj mi wiarę (Musikalbum), 2011.

Sonstiges

• Comic-Witz
  
  
  (Quelle: http://img2.demotywatoryfb.pl/uploads/201004/1272141420_by_boomshakalaka_600.jpg)

Author, Title, Year

Bibliographical data

Jan Paweł II 1998: Fides et ratio, Tarnów. 

Jedynak, Dorota/ Pawinska, Monika 2010: „‚Twa wiara i Twoja radość nadal w nas żyje‘ - wokół wartości w piosence papieskiej“, in: Chojak, J./ Korpysz, T./ Waszakowa, K. (Hgs.), Człowiek - słowo - świat, Warszawa, S. 208-214.

Tarnowski, Karol 1999: Wiara i myślenie, Kraków.