Polysemie

1. religiös-geographisch: ‘Garten Eden’
2. religiös-eschatologisch: ‘Aufenthaltsort der Seelen’
3. psychologisch: ‘Eldorado’
4. architektonisch: ‘Atrium’

Polysemie

1. religiös-geographisch: ‘Garten Eden’
2. religiös-eschatologisch: ‘Aufenthaltsort der Seelen’
3. psychologisch: ‘Eldorado’
4. architektonisch: ‘Atrium’

raj

Nach der Bibel der Ort, am dem die ersten Menschen Adam und Eva nach der Schöpfung gelebt hatten, bevor sie infolge ihrer ersten Sünde von dort vertrieben wurden. Ein schöner Garten, in dem Frieden und Ruhe herrschen.

Sg. tant.

raj

Nach der Bibel der Ort, am dem die ersten Menschen Adam und Eva nach der Schöpfung gelebt hatten, bevor sie infolge ihrer ersten Sünde von dort vertrieben wurden. Ein schöner Garten, in dem Frieden und Ruhe herrschen.

Sg. tant.

• Unschuld, Sündlosigkeit, Reinheit, Naivität, Nacktheit
• Schlange, Baum der Erkenntnis, Lebensbaum, Apfel
• Sündenfall, Erbsünde
• Cherub

• Unschuld, Sündlosigkeit, Reinheit, Naivität, Nacktheit
• Schlange, Baum der Erkenntnis, Lebensbaum, Apfel
• Sündenfall, Erbsünde
• Cherub

Synonyme

• eden ‘Eden’
• rajská zahrada ‘Paradiesgarten’               

Hyperonyme

• nebesá/ nebesia ‘(die) Himmel’
• nebo₁ ‘Himmel’                                                       

Synonyme

• rajski ogród ‘Paradiesgarten’
• eden₁ ‘Eden’

Hyperonyme

• niebo₁ ‘Himmel’

Substantive

• rajčiak ‘Tomate, österr. Paradeiser, die Pflanze selbst sowie ihre Frucht’
• rajčina ‘Tomate, österr. Paradeiser, die Pflanze selbst sowie ihre Frucht’

Adjektive

• rajský₁ ‘in Relation zu raj (religiös-geographisches Profil) stehend’, vgl. rajská brána ‘die Pforten des Paradieses’ rajská záhrada ‘paradiesischer Garten’, rajská jabloň ‘eine Art Apfelbaum’, rajský plyn Betäubungsmittel bei der Narkose
• rajčiakový ‘in Bezug auf die Tomate, Tomaten-’, vgl. rajčiakový pretlak ‘passierte Tomaten’
• rajčinový ‘in Bezug auf die Tomate, Tomaten-’, vgl. rajčinová omáčka ‘Tomatensauce’

Adverbien

• rajsky₁ ‘auf himmlische Art und Weise’, vgl. rajsky znejúce slová ‘himmlisch klingende Worte’

Adjektive

• rajski₁‘paradiesisch’, vgl. rajski ogród ‘Paradiesgarten’

Phraseme

• vyhnanie (Adama a Evy) z raja [wörtl. die Vertreibung (von Adam und Eva) aus dem Paradies]/ ‘der Akt der Austreibung der ersten Menschen aus dem Himmel aufgrund eines Verstoßes gegen ein göttliches Verbot’

Kollokationen

• biblický raj
• biblické vízie raja
• vyhnanie z raja

Kollokationen

• Adam i Ewa w raju
• drzewo dobrego i złego w raju
• wąż w raju

O jabĺčkach, ktoré mali päť červených pruhov sa hovorilo, že sú to tie z raja, v Radošinej ich volali patoprstice alebo knazové čepice: Patoprstice su jabĺčká, čo Éva volakedi z nich otrhla a po jéj prstoch ostalo ped vrážóv. Trochu nás prekvapilo, keď sme sa dozvedeli, že na východnom Slovensku rastú pisanki, dozvedeli sme sa, že pisanki, to take ňeveľke pisane japka (Dlhá Lúka), to take kuz žeľene jabluka a po ňich popisane (Žalobín). Toto jabĺčko volajú v Prievidzi pisárka a v Lamači pisaňiga.
Kultúra slova, 1.1999

Aj v biblickom raji to už dlhší čas vrelo, zatiaľ len tak pod pokrievkou, ba vlastne pod obláčikmi. Nemáme, samozrejme, na mysli ten raj, z ktorého kedysi dávno vyhnali Adama a Evu v dôsledku ochutnania jablka zo stromu poznania, ale raj, ktorý podľa kresťanskej viery čaká každého človeka, ktorý na matičke Zemi prežil život plný dobroty, lásky, práva, poriadku a spravodlivosti.
Slovo, 2.2002

Ďalšou rastlinou, ktorá má do činenia s rajom a rajskými motívmi, je figovník. Jeho listy cudne zahaľujú ohanbie našich biblických prarodičov. V antike sa figovníku dostalo rovnakého uznania ako viniču: obe rastliny obklopujú boha Dionýza.
http://www.inzine.sk/article.asp?art=3672 [29.06.2000]

- Myślę, że tu był w ogóle raj , o którym rozpisuje się Biblia. Stąd wypędzono pierwszych ludzi i oni szli wzdłuż tej rzeki, aż doszli do Niemna, który płynął na południe, czyli wtedy na północ. I dlatego Wilia jest taka kręta, bo oni kluczyli, zwlekali, oszukiwali Pana Boga i siebie. Tak im było żal odejść, aż wreszcie zrozumieli, że trzeba odejść, żeby kiedyś powrócić.
Tadeusz Konwicki, Bohiń, 1992

Oczywiście, że Szatan był zawsze, odkąd człowiek wie, że jest człowiekiem, a być może i wcześniej (choć to hipoteza dyskusyjna). W każdym razie zyskał niewątpliwie na znaczeniu z chwilą wygnania z raju Adama i Ewy, bo przecież odtąd - by posłużyć się formułą ukutą w czasie soboru trydenckiego - człowiek znalazł się „w niewoli, pod panowaniem tego, który zdobył teraz władzę nad śmiercią, to znaczy diabła”.
Komar Michał, O obrotach losów i ciał, 1998

Biblia opowiada, że Bóg stworzył człowieka, Adama, z prochu ziemi i umieścił go w ogrodzie Eden, czyli raju .
Usenet -- pl.soc.religia [2008-07-10]

Nie. Zostaliśmy stworzeni na Ziemi. Rajski ogród, Eden był konkretnym miejscem na naszej planecie. Zalążkiem raju , który pierwsi ludzie mieli za zadanie rozszerzać.
Usenet -- pl.soc.religia [2001-02-27]

raj

Im Christentum und einigen anderen Religionen der Ort und Zustand der ewigen Seligkeit der Menschen nach ihrem Tod. Okkasionell auch für Tiere.

Sg. tant.

raj

Im Christentum und einigen anderen Religionen der Ort und Zustand der ewigen Seligkeit der Menschen nach ihrem Tod. Okkasionell auch für Tiere.

Sg. tant.

• ewiges Leben, Auferstehung der Toten, Unsterblichkeit
• Makellosigkeit, Glanz, Herrlichkeit
• Fülle
• Engel, Harfen

• ewiges Leben, Auferstehung der Toten, Unsterblichkeit
• Makellosigkeit, Glanz, Herrlichkeit
• Fülle
• Engel, Harfen

Synonyme

• blaženosť₁ ‘Seligkeit’
• nebo₂ ‘Himmel (religiöses Profil)’
• nebeské královstvo‘ Himmelreich’

Opposita

• peklo₁ ‘Hölle (religiöses Profil)’
• zem ‘Erde’

Synonyme

• niebiosa ‘Himmel’
• niebo₂ ‘Himmel’
• życie wieczne ‘ewiges Leben’

Opposita

• czyściec ‘Fegefeuer’
• piekło₁ ‘Hölle’

Adjektive

• rajský₂ ‘in Relation zu raj (religiös-eschatologisches Profil) stehend’, vgl. rajská blaženosť  ‘himmlische Seligkeit’

Adverbien

• rajsky₂ ‘auf raj (religiös-eschatologisches Profil) bezogen’

Adjektive

• rajski₂ ‘paradiesisch’

Phraseme

• prísť/ dostať sa/ vstupiť do raja [wörtl. ins Paradies kommen]/ ‘nach dem Tod in den Zustand der ewigen Seligkeit eintreten’

Kollokationen

• blažený raj
• posmrtný život v raji
• pred bránu raja
• vstup do raja

Kollokationen

• raj dla zbawionych
• święci przebywający w raju
• przebywać w raju po śmierci

. V tejto Tvojej báze dát budeš mať to, čo sa hovorí v tej piesni o vstupe do raja, habeas vitam sempiternam. Stále budeš žiť s nami, stále budeš plodným a účinným vektorom komunikácie. Česť Tvojej pamiatke. Nekrológ na rozlúčke s profesorom Jozefom Mistríkom predniesol profesor Ján Horecký.
Kultúra slova, 4.2000

Po prečítaní je jednoznačné konštatovanie a uvedomenie si dvoch extrémov. Pokiaľ prvý názor uznáva len silného jedinca, ktorý je oprávnený a povinný bojovať o svoju moc, a tí ostatní sú uznávaní iba ako zvieratá, tak na druhej strane tých slabých obhajuje kresťanstvo a vidí ich úspešnosť, keď budú v blaženom raji.
Slovo, 1.2002

Práve toto hnutie stojí za väčšinou bombových útokov proti izraelským vojakom i civilistom. Mladíci vo veku 12 až 15 rokov sa v spomínanom tábore učili pripevňovať výbušninu na vlastné telo a vo chvíľach teoretickej prípravy im učiteľ vysvetľoval, že odmenou za samovražedný atentát je nádherný posmrtný život v raji. Pre deti naverbované v palestínskych utečeneckých táboroch, ktorých najbližšou perspektívou je len bieda a hlad, sú to nesporne pozoruhodné slová.
Slovo, 3.2002

Potom som tak viedol paralelu s jedným príbehom z čias dobývania Latinskej Ameriky Španielmi, kde jeden odbojný Indián je odsúdený na trest smrti na hranici. Pred zapálením hranice mu ponúkajú krst s perspektívou raja a on sa ich pýta, či v tom raji budú aj Španieli. Keď mu potvrdia, že v raji budú aj Španieli, tak im odvetil, že o to nemá záujem.
http://www.inzine.sk/article.asp?art=3620 [19.06.2000]

Oznajmił mi: Jam jest serafin Uzza, jeden z czterech strażników Egiptu. Przybyłem, aby zabrać cię ze sobą i pokazać ci, co było i co będzie. To mówiąc, ujął mnie w swoją dłoń wielką i włochatą, posadził przed sobą na siodle, po czym dźgnął piętami skrzydlatego rumaka, a ten natychmiast wzbił się w powietrze.
Lecieliśmy i lecieli na południe, aż minęliśmy ostatnią kataraktę. Tam ujrzałem trzy góry tak wielkie, że ich wierzchołki kryły się wśród chmur. Zapytałem Serafina, co to za góry, a on rzekł: Na szczycie tej po lewej jest Raj , a na szczycie tej po prawej Piekło. Nie powiedział, co znajduje się na szczycie najwyższej, środkowej góry, a ja lękałem się pytać. To właśnie z niej spływała święta rzeka.
Tomasz Mirkowicz, Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

- Przy okazji dowiedzieliśmy się, do czego jest religia - ciągnął swoje rozważania. - Daje proste, uspokajające odpowiedzi. Nie musisz martwić się cierpieniem, bo czeka cię nagroda w raju .
Kinga Dunin, Tabu, 1998

To on pokazał mi w Wałbrzychu ołtarz dobrego łotra, którego Pan Jezus wziął ze sobą do raju . Dobry łotr, o którym mało kto pamięta, bezimienny i z grzeszną przeszłością, łotr, który mógłby za każdym z nas wstawić się o ułaskawienie u Najwyższego.
Wojciech Żukrowski, Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Powodem zaistnienia głównych religii było pragnienie życia w wieczności, czy to w raju (chrześcijaństwo, islam), czy też dzięki reinkarnacji w innym bycie (buddyzm, hinduizm), czy też po przejściu na drugą stronę rzeki (wierzenia Indian, starożytnych Greków i Rzymian).
Usenet -- pl.soc.religia [2005-05-27]

Dodać trzeba, że, zgodnie z Koranem, pierwszeństwo w osiągnięciu „ raju ” mogą mieć przede wszystkim dobrzy kupcy - stąd silnie wśród Arabów zakorzenione zajęcia handlowe. Po nich dopiero - jako pierwszych nauczycielach handlu - tenże handel stopniowo przejmą i inne narody czasów Średniowiecza.
Myśl społeczno-ekonomiczna starożytności i średniowiecza, 2000

Wielu komentatorów kładzie nacisk na zachętę natury seksualnej, jaką miałaby być dla zamachowca-samobójcy zawarta w Koranie obietnica, że w raju czeka na niego nagroda w postaci jezior miodu i wina oraz siedemdziesięciu dwóch dziewcząt, których dziewictwo odnawiać się będzie w nieskończoność, podobnie jak jego własna potencja.
Usenet -- pl.soc.polityka [2008-08-17]

A w domu, czyli w mało ekscentrycznym mieszkaniu na Salwatorze, jak twierdzi aktor, króluje żona Agnieszka, dwaj synowie, kot, a do niedawna dwa psy. Niestety, spanielka Agatka odeszła do psiego raju .
Dziennik Polski, 2008-01-26

- Pojęcia nie mam - odrzekłem. - Reksie mój drogi, może mnie objaśnisz, a następnie zaznajomisz mnie ze swymi kolegami, bo czuję się pomiędzy nimi cokolwiek obco.
- Niech cię to nie martwi. Przyzwyczaisz się szybko do nowego otoczenia. Trafiłeś po prostu do psiego raju . Wszystkie psy po śmierci dostają się tutaj, gdzie nie doznają żadnych trosk ani przykrości. Wasz ludzki raj mieści się o wiele, wiele wyżej. Nasz znajduje się na połowie drogi i bardzo wielu ludzi, udając się do ludzkiego raju , zawadza o nas. Psy bardzo kochają ludzi, wiesz o tym. Dlatego też przyjmujemy ich tutaj bardzo chętnie i gościnnie, a po pewnym czasie wyprawiamy w dalszą drogę. Czy i ty się wybierasz do ludzkiego raju ?
Jan Brzechwa, Akademia pana Kleksa, 1996

Ja wcześniej uważałam, że zwierzęta nie mają duszy, ale odkąd zginęła moja kotka to pocieszam się, że jest teraz w kocim raju , popija sobie mleczko, je ulubioną kiełbaskę... No i jest ze swoim ukochanym, ojcem jej dzieci, który zginął wcześniej... Tak się pocieszam.
www.forumowisko.pl

raj

Ort (oder metonymisch selten: Zustand) von unbegrenztem Wohlstand, des Wohlbefindens und des Glücks, der perfekt ist bzw. ein Ort höchster Glückseligkeit für etwas oder jemanden; wird in Bezug auf spezifische, ausgewählte Eigenschaften verwandt, die ihn für bestimmte Tätigkeiten, meist Freizeitvergnügungen, ideal erscheinen lassen.

raj

Ort (oder metonymisch selten: Zustand) von unbegrenztem Wohlstand, des Wohlbefindens und des Glücks, der perfekt ist bzw. ein Ort höchster Glückseligkeit für etwas oder jemanden; wird in Bezug auf spezifische, ausgewählte Eigenschaften verwandt, die ihn für bestimmte Tätigkeiten, meist Freizeitvergnügungen, ideal erscheinen lassen.

• Luxus, unbegrenzte Freude, Harmonie, Ruhe
• idyllisch, vollkommen, ideale Bedingungen

• Luxus, unbegrenzte Freude, Harmonie, Ruhe
• idyllisch, vollkommen, ideale Bedingungen

Synonyme

• blahobyt ‘Wohlstand’
• blaženosť₂ ‘Seligkeit’
• eldorado ‘Eldorado’
• krajina oplývajúca mliekom a medom ‘das Land, wo Milch und Honig fließt’
• nebo₃ ‘Himmel’
• prepych ‘sehr großer, übermäßiger Wohlstand’
• prisľúbená zem ‘das verheißene Land’
• šťastie ‘Glück’

Opposita

• peklo₂ ‘Hölle (psychologisches Profil)’

Synonyme

• eden₂ ‘Eden’
• eldorado ‘Eldorado’
• kraina mlekiem i miodem płynąca ‘Schlaraffenland’
• kraina wiecznej szczęśliwości ‘Land der ewigen Seeligkeit’
• ziemia obiecana ‘das verheißene Land’

Opposita

• piekło₂ ‘Hölle’

Adjektive

• rajský₃ ‘in Relation zu raj (psychologisches Profil) stehend, meist übertragen als adjektiver Verstärker in der Bedeutung: schön, herrlich, bezaubernd, paradiesisch, himmlisch, herrlich’, vgl. rajská hudba ‘himmlische Musik’, rajská prostota ‘himmlische Einfalt’, rajská spokojnosť ‘himmlische Zufriedenheit’

Adverbien

• rajsky₃ ‘paradiesisch, himmlische, herrlich’, vgl. rajsky voňavý ‘himmlisch duftend’, pomilovať sa rajsky blažene ‘sich unsterblich verlieben’

Adjektiv

• rajski₃ ‘paradiesisch, herrlich, wundervoll’

Adverbien

• rajsko ‘paradiesisch, herrlich, wundervoll’

Phraseme

• byť rajom: <niečo> je rajom <pre niekoho>/ das Paradies auf Erden sein
• cítiť sa/ mať sa/ žiť si ako v raji: <niekto> sa cíti/ sa má/ si žije ako v raji/ sich wie im Paradies fühlen, vorkommen, leben; es wie im Paradies haben
• daňový raj ‘Steueroase, Steuerparadies’
• mať raj na zemi: <niekto> má raj na zemi/ den Himmel auf Erden haben ‘sagt man, wenn man sich schon auf Erden alle Wünsche, hauptsächlich Wohlstand, erfüllt hat’
• Slovenský raj_geogr. / Český raj_geogr. [wörtl. Slowakisches Paradies, Böhmisches Paradies]/ ‘geographische Bezeichnungen für bestimmte Regionen oder Orte, die mit großer natürlicher Schönheit verbunden sind, meist phantastisch anmutende Felsformationen’
• sľubovať niekomu raj na zemi_{hyp., expr.} [wörtl. jmdm. den Himmel auf Erden versprechen]/ ‘alles Mögliche, auch das Unerreichbare versprechen, sagt man oft in einem Zustand starker Exaltiertheit, z. B. bei Verliebtsein’
• stratený raj/ das verlorene Paradies ‘zurückliegende Erlebnisse oder Tatsachen, an die sich als ideal erinnert wird’
• vyhnať z raja: <niekto/ niečo> vyženie <niekoho> z raja ‘die Idylle, in der jmd. lebt, zerstören’
• zemský/ pozemský raj ‘Paradies auf Erden, eine paradiesische Gegend’

Kollokationen

• kúsok raja
• ochrániť raj
• považovať niečo za raj
• pretvoriť púšť v raj
• sľubovať raj
• socialistický raj
• turistický raj
• u babky majú detí raj

Phraseme

• Czeski Raj / Böhmisches Paradies ‘Touristengebiet in Tschechien’
• czuć się jak w raju / sich wie im Paradies fühlen ‘sich sehr gut, rundum zufrieden fühlen’
• raj na ziemi / Paradies auf Erden ‘ein besonders schöner Ort’
• raj utracony / verlorenes Paradies ‘über als besonders glücklich und wunderbar erinnerte Orte, Zeiten, Gegebenheiten’
• Słowacki Raj / Slowakisches Paradies ‘Touristengebiet in der Slowakei’

Kollokationen

• prawdziwy raj
• raj dla dzieci
• raj dla smakoszy
• raj dla zwierząt
• wydawać się rajem
• wymarzony raj
• wyśniony raj

Dochádza k oživeniu výroby. V raste hrubého domáceho produktu (3,3 %) je Slovensko dynamickejšie ako západoeurópske ekonomiky. Ak by mali byť tieto slová vicepremiéra Ivana Mikloša naozaj pravdivé, vláda by musela urýchlene prijať ochranárske opatrenia, aby v najbližšom období dokázala čeliť návalu prisťahovalcov z rozličných kútov Európy, ktorí budú chcieť využiť voľný pohyb pracovnej sily v rámci EÚ a v „slovenskom Švajčiarsku“ nájsť hospodársky raj.
Slovo, 14.2002

Dolné Pohronie je pravým ornitologickým rajom. Okrem už spomenutých vtákov a iných bežných druhov žijú tu bociany, čajky, pestré rybáriky, divé kačice, v hlinitých brehoch hniezdia početné breháre a brehule a ďalej na juhu poletujú lovci rýb — kormorány.
Krásy Slovenska, 1–6.1974

Skutočnosť je taká, že hoci nikde nie sú orientačné tabule alebo smerovky a miestu sa nerobí propagácia, je tu viac ľudí, ako sme očakávali. Tisa tu tečie pokojne, pomaly a všade, kde jej breh je bez porastu, vytvára pieskové pláže, ktoré sú rajom pre deti aj dospelých.
Krásy Slovenska, 1–6.1974

Keď zostanú Vysoké Tatry predovšetkým rajom horolezcov, môžu Nízke Tatry a Veľká Fatra uspokojiť aj najnáročnejších turistov pri ďaleko menšom vypätí síl. Cestovný ruch a turistika budú tvoriť významnú zložku v hospodárskom vývoji stredného a severného Slovenska.
Krásy Slovenska, 12.1958

Takto vzniká Lužická jazerná krajina. Leží ani nie hodinu cesty autom po diaľnici od Berlína či Drážďan a v priebehu piatich či desiatich rokov by sa mala stať turistickým rajom, ako sú Meklenburské jazerá na sever od nemeckého hlavného mesta alebo lužný les Spreewald na juh od Berlína.
Týždeň, 27.2008

Čína v posledných rokoch vedela vyťažiť z ekonomickej globalizácie to najlepšie. Lacná a vzdelaná pracovná sila, nízke požiadavky na ochranu životného prostredia, a najmä štátna moc schopná a ochotná potlačiť prejavy odporu urobili z krajiny raj pre investorov.
Nové slovo

K najznámejším strediskám patrí Hurgada, ktorá vyrástla na mieste rybárskej dediny Al Ghardaqa. Raj pre potápačov je asi dve hodiny palvyby od Hurgady v lagúne Šaab al-Erg, kde možno vidieť aj delfíny.
Hospodárskenoviny, 04.07.2008

Jedno jest tylko naprawdę niezależne i kąśliwe pismo w Polsce, a i tego ta demokracja wałęsowska nie może wytrzymać. Ładnie po dwóch latach wygląda obiecywany raj swobód.
Jerzy Urban, Klątwa Urbana, 1996

Doktor Dizner w młodości chciał być skrzypkiem wirtuozem. Należał jednak do pokolenia, o którego przeznaczeniach bardziej niż o jakimkolwiek innym decydowała historia. Złamany w hitlerowskim obozie palec przekreślił jego marzenie o karierze muzycznej. Jestem pewny, że byłby wielkim artystą. Bez muzyki nie potrafił żyć. W jego mieszkaniu, gdy nie przewalały się przez nie plutony stroskanych „mamusiek” z ich „bachorami”, słychać było zawsze najlepszą muzykę z najlepszych płyt wykonywanych na najlepszym sprzęcie. To był jego raj .
Teodor Krzysztof Toeplitz, Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998

Jedno nie ulega wątpliwości: kapitalizm koncesyjny autorstwa minionej koalicji SLD-PSL - raj dla średniaków i nieudaczników, którym mur celny gwarantował w miarę stabilną wegetację - pomyślany został również jako wielkie akwarium z mętną wodą dla grubych ryb.
Gabryel Piotr, Zieleniewski Marek, Piąta władza czyli Kto naprawdę rządzi Polską?, 1998

- Nauru to raj podatkowy na Pacyfiku, gdzie na każdy orzech kokosowy przypada dziesięć banków - wyjaśnił Lipka.
Tomasz Klarecki, Izabela Smolarek, Wilk... i śmierć bankiera, 2006

Wiadomo było, że Polacy w Kraju Rad byli traktowani jak wrogowie, wiadomo było także, że przedwojenni komuniści polscy z KPP, którzy przed 1939 rokiem wybrali wolność w ZSRR lub po wojnie szukali tam schronienia, wszyscy niemal zginęli z rąk NKWD na wyraźny rozkaz Stalina. Zawsze żal, gdy ginie człowiek, lecz wielu Polaków było zdania, że dobrze się stało, gdyż sami tego chcieli wierząc ślepo w raj sowiecki.
Tadeusz Kwiatkowski, Panopticum, 1995

Na wystawie Polska zaprezentowała się rzeczywiście imponująco. Jak obliczył profesor Andrzej Paczkowski, w latach 1972-1974 dochód narodowy zwiększał się 10 procent rocznie, a produkcja przemysłowa nawet o 11 procent. Produkcja rolna w latach 1972-1973 podskoczyła o 16 procent, natomiast płace wzrastały o 7 procent rocznie. Było się z czego cieszyć i czym chwalić, tylko że polski raj miała niebawem zdestabilizować prawdziwa burza...
Janusz Rolicki, Edward Gierek: życie i narodziny legendy, 2002

Wokół pałacu rozciąga się rozległe założenie parkowe, ze stawami, dawniej wykorzystywanymi do przejażdżek łodzią w wesołym towarzystwie. Dziś stawy są właściwie rezerwatem przyrody, bo pełno tu dzikich kaczek, spotkać można także kurki wodne, a od czasu do czasu pojawiają się i czaple, i bociany, coraz przecież rzadsze w okolicach Warszawy. I tak oto Falenty i ich okolice stały się rajem dla ptactwa wodnego.
Maria Irena Kwiatkowska, Marek Krzysztof Wesołowski, Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia , 2001

Obersalzberg był rajem w Alpach. Z własnym teatrem, szpitalem, herbaciarnią w skale, do której dojechać można było tylko pozłacaną windą, domami dla gości i koszarami dla SS, dla ochrony Olimpu tego nielicznych mieszkańców. Przed wejściem do Berghofu, bez ruchu, dzień i noc, bez przerwy, stało dwóch esesmanów. Pod drzwiami jej sypialni leżały bez ruchu dwa psy. Które nudziły się jak ich pani, w raju zawsze nudno.
Janusz Rudnicki, Mój Wehrmacht, 2004

(Teleskopów tutaj nie brak, gdyż Chile to raj dla astronomów z całego świata, zwabionych stosunkowo dużą liczbą bezchmurnych nocy, wysokimi górami i czystym, nieskażonym powietrzem na pustyni Atacama).
Daniel Passent, Choroba dyplomatyczna, 2002

Polska położona pomiędzy Rosją i Niemcami, jest prawdziwym rajem dla alarmistów. Kiedy się zważy wszystkie okoliczności naszej sytuacji geograficznej, spojrzy na carat bolszewicki z lewej, obóz hitlerowski z prawej, pomyśli o otwartych granicach, niefortunnym rozmieszczeniu bogactw, niepewnym sąsiedztwie Czechosłowacji i Litwy, oziębłej przychylności krajów bałtyckich - chciałoby się zawołać: do broni obywatele! nie ma chwili do stracenia!
Dubitacjusz, Forum Stanisława Michalkiewicza, 2008-07-04

Yildiz mieszka w Polsce od połowy lat 80. W Turcji poznał Polkę i przyjechał za nią do tego raju dla cudzoziemców, jakim wtedy była Polska.
Życie Warszawy nr 20/11, 2001

Dzisiejsza rozrosła, zmodernizowana, huczna stolica to nie dawny zaciszny, malowniczy, a pomimo swej czcigodnej magnificencji taki jakiś swojski i miły Rzym. Tamten sprzed lat był rajem dla artystów. Mieli tu oni w przepięknym otoczeniu najidealniejsze warunki do pracy: pracownie, modele, materiały, środki i personel pomocniczy (zwłaszcza dla rzeźbiarzy) w obfitości i za bezcen. Życie było tanie, wino doskonałe, a przy tym Rzym przed laty był wcale dobrym rynkiem zbytu. (...)
Niektórym pobyt w Rzymie tak przypadł do gustu, że przedłużali czas studiów, odkładali wyjazd z roku na rok, mijały lat dziesiątki i nieraz dawny studiosus, jako patriarcha kolonii, składał swe kości na Campo Verano".
Marek Borucki, Polacy w Rzymie: od czasów Mieszka I do Jana Pawła II, 1995

Z kolei „Lock & Co.” to raj dla koneserów klasycznego stylu w dziedzinie kapelusznictwa. Dżentelmeni chadzają zazwyczaj w dwóch modelach tych specyficznych nakryć głowy: Dark Grey Weatherby oraz Grey Voyager.
CKM nr 08/08, 2000

Nie ma nic przyjemniejszego niż duża scena, piękna scenografia i dobre nagłośnienie. Takie warunki to raj dla każdego artysty śpiewającego. Czasami jednak zdarza się wystąpić w warunkach, którymi nie bardzo można się chwalić, albo nie wszyscy mogą to zobaczyć.
Cosmopolitan nr 10, 1998

Maleńka knajpka-barek, ukryta w bramie kamienicy przy Nowym świecie 52, idealna na lunch i ploteczki ze spotkaną przypadkiem na Nowym świecie przyjaciółką. Trzy stoliki i pomarańczowe, energetyczne ściany sprawiają, że w środku czujesz się jak we wnętrzu słodkiej, przytulnej i niedużej pomarańczy. Mata Hari to raj dla wegetarian
- nie uświadczysz tu nawet skrawka mięsa i cienia jajka. Bartek nie jest za bardzo zachwycony: - Proszę państwa, nie ma jak schabowy na śniadanie - peroruje znad warzywnych samosów. Ale Joasi się tu podoba i planuje już wegetariańską ucztę z przyjaciółką. Do wyboru wegetariańskie cudeńka z połowy świata: hinduskie samosy, pakory i alupatry, belgijskie sałatki, włoskie calzoni, żydowskie knysze. Ceny: od 2 do 4 zł, wszystko można też kupić na wynos.
Cosmopolitan nr 03, 2000

- Ośrodek składał się będzie z nowych budynków hotelowych oraz budynków historycznych przystosowanych do celów hotelowych i otwartego muzeum architektonicznego (skansenu). Gotowy projekt zagospodarowania półwyspu obejmuje prócz kompleksów hotelowych i skansenu cześć rekreacyjną - korty tenisowe, kryte i otwarte baseny, centra handlowe i gastronomiczne. Ponadto znajdą się tu specjalne tarasowe parkingi, alejki rowerowe. przystań dla jachtów, tor kajakowy - słowem raj dla turystów.
Tygodnik Podhalański nr 20, 1996

- Prezydent mianuje sobie zastępców. Jeżeli skumpluje się z większością rady, będzie też miał za sobą komisję rewizyjną - tłumaczy Jan Rutkiewicz. - I wtedy w milionowym mieście nie da się skontrolować funduszy. Jest tyle sposobów obracania lewym mieniem, mieszkaniami komunalnymi itp. Nowi radni przychodzili już do urzędu pytać, jakie mają możliwości zamiany mieszkań. Inni znów zgłosili propozycję, by stworzyć przydencką pulę mieszkań. Każdy niekompetentny prezydent oznacza rozpanoszenie się tych, którzy dotąd dobrze żyli z miasta, i tych, którzy zamierzają ciągnąć z niego profity. A partiom - ile można załatwić! Niekompetentny prezydent to także raj dla monopolistów komunalnych, takich jak „Holding-Wars” Tadeusza Jarzembowskiego.
Gazeta Wyborcza, 1994-09-24

Malowniczo zlokalizowane w górnych partiach Doliny de Belleville miasteczko Val Thorens to najwyżej położona w Europie stacja narciarska. To właśnie tu w jednej z francuskich Trzech Dolin, u stóp masywu Cime Caron (3195 m n.p.m.) możemy spędzić zimowy urlop mieszkając na wysokości - bagatela - 2300 m n.p.m., do woli oddając się urokom narciarskich zjazdów.
Val Thorens to istny raj dla amatorów białego szaleństwa. 30 opartych o najwyższą technologię wyciągów narciarskich ma wręcz niewiarygodną przepustowość 50 tys. narciarzy na godzinę!
Dziennik Polski, 1999-02-19

Urslaw. rajь ist ein vorchristliches Wort, dessen ursprüngliche Bedeutung und Herkunft unsicher sind. Es wird mit dem avestischen ray - ‘Reichtum, Glück’ oder altindischen rai - ‘Eigentum, Reichtum’ verbunden (MACHEK1). Es wird aber auch in Zusammenhang mit dem slaw. *rojь , ursprünglich ‘Wasserstrom’, gebracht; rajь würde dann ursprünglich ‘Sitz der Toten’ bedeuten, weil die Urslawen glaubten, dass sich das Totenreich unter Wasser befindet.

Urslaw. * rajь ‘glückliches, gesegnetes Land’, vgl. aksl. rai , tschech. ráj , russ. raj . Es handelt sich möglicherweise um eine Entlehnung aus avest. rāy - ‘Reichtum, Glück’, vgl. altind. rayi ḥ ‘Gut, Besitz, Reichtum’, ragiḥ ‘Gabe, Besitz’. Von den heidnischen Slawen wurde das Wort vermutlich in der Bedeutung ‘Ort, an dem Reichtum und Glück herrschen’ verwendet, was dann durch christlichen Einfluss zu ‘Ort, an den die Seelen nach dem Tod gehen; Himmel’ wurde. Das Synonym paradyz (vgl. z. B. dt. Paradies ) ist mittlerweile veraltet, allerdings gibt es aktuell zwei Orte in Polen – in den Woiwodschaften Łódź und Pommern –, die Paradyż heißen. Das Derivat wyraj in der Bedeutung ‘warmes Land, in das Wandervögel fliegen’ (vgl. auch ptaki na wyraju ‘Wandervögel’) wird heute kaum noch verwendet.

Die modernen Bedeutungswörterbücher des Slowakischen führen zwischen einer bis drei Bedeutungen von raj auf. Das KSSJ (2003) bringt folgende Explikation: 1. podľa Biblie miesto, kde žili prví ľudia ‘nach der Bibel der Ort, an dem die ersten Menschen lebten’ 2. cirk. stav večnej blaženosti, nebo ‘kirchlich: Zustand der ewigen Seligkeit; Himmel’ 3. expr. miesto, prameň radosti, spokojnosti, šťastia ‘expressiv: ein Ort, der Quelle der Freude, Zufriedenheit, des Glücks ist’. Das SSJ (1959-1968) führt nur eine Hauptbedeutung an, fasst aber verschiedene Verwendungen des Wortes unter dieser Bedeutung zusammen: podľa starozákonnej biblickej povesti krásna záhrada, miesto, kde v blaženosti žili prví ľudia Adam a Eva; podľa Nového zákona a niektorých náboženstiev miesto posmrtnej blaženosti, nebo; pren. miesto blahobytu, blaženosti, šťastia; […] blaženosť, šťastie; […] v zemepisných názvoch miesto, oblasť s prírodnými krásami ‘nach dem alttestamentalischen biblischen Bericht ein schöner Garten, der Ort, an dem die ersten Menschen Adam und Eva in Seligkeit lebten; nach dem Neuen Testament und gemäß [der Lehre] einiger Religionen der Ort der Seligkeit im Jenseits, Himmel; übertragen: ein Ort des Wohlstands, der Seligkeit, des Glücks; […] bzw. Zustand der Seligkeit, des Glücks […] in geographischen Namen ein Ort, eine Region von natürlicher Schönheit’.

Das vorliegende Wörterbuch führt ähnlich wie das KSSJ drei Profile für das Slowakische auf: ein religiös-geographisches, ein religiös-eschatologisches und ein psychologisches Profil. Die beiden letzteren Profile gehen aus dem religiös-geographischen Profil hervor, zum einen eine Übertragung des Zustands Seligkeit und des Glücks vom Paradiesgarten auf einen Ort im Jenseits, zum anderen auf gleichen Wonnezustands auf schöne oder für eine bestimmte Tätigkeit besonders geeignete Orte (seltener in Bezug auf Zustände). Okkasionell kann raj auch für den Aufenthaltsort von Tieren nach ihrem Tode verwendet werden, vgl. Do psieho raja pohrebný voz nechodí. ‘In das Hundeparadies fährt der Leichenwagen nicht.’ Allerdings handelt es sich hier um die Überschrift eines Zeitungsartikels über einen Hundefriedhof und ist nicht ganz ernst gemeint. Das Wort nebo ‘Himmel’ wird dagegen von Tierliebhabern häufiger im quasireligiösen Sinn verwendet, wenn sie über ihre verstorbenen Lieblinge sprechen. Das psychologische Profil wird zunehmend für Werbezwecke für Orte verwendet, an denen ideale Bedingungen für Freizeit- und Urlaubsvergnügungen bestehen (vgl. turistický raj ‘touristisches Paradies’, pieskové pláže, ktoré sú rajom pre deti aj dospelých ‘Sandstrände, die für Kinder und Erwachsene ein Paradies sind’, raj horolezcov ‘ein Paradies für Bergsteiger’).

Im vorliegendem Wörterbuch SuP werden für das Polnische die Profile des Lemmas raj ‘Paradies’ ausgegliedert, ein religiös-geographisches, ein religiös-eschatologisches und ein psychologisches Profil. Das religiös-geographische Profil ist dabei primär. Das Profil bezieht sich auf den alttestamentarischen Eden und findet im Sprachgebrauch nur in diesem Zusammenhang seine Anwendung. Breiter gefächert hingegen ist der Anwendungsbereich des religiös-psychologischen Profils, welches allgemein auf den Zustand der Seligkeit und des Glücks an einem Ort im Jenseits referiert. Im gegenwärtigen Sprachgebrauch wird raj okkasionell auch als Ort, an den die Tiere nach ihrem Tod gelangen, bezeichnet. Diese quasireligiöse Verwendung des Lemmas findet meistens in Bezug auf die sprichwörtlich besten Freunde des Menschen statt, vgl.:

A w domu, czyli w mało ekscentrycznym mieszkaniu na Salwatorze, jak twierdzi aktor, króluje żona Agnieszka, dwaj synowie, kot, a do niedawna dwa psy. Niestety, spanielka Agatka odeszła do psiego raju. (Dziennik Polski, 2008-01-26)

Das psychologische Profil bezieht sich auf einen Ort oder metonymisch auf den Zustand von unbegrenztem Wohlstand, Wohlbefinden, Glück u.Ä. Oft werden sämtliche Vergünstigungen, Möglichkeiten oder Chancen als raj bezeichnet. Diese Wahrnehmung ist subjektiv und kann Sachverhalte, die nur für das Subjekt als raj gelten, bezeichnen, vgl.:

Doktor Dizner w młodości chciał być skrzypkiem wirtuozem. Należał jednak do pokolenia, o którego przeznaczeniach bardziej niż o jakimkolwiek innym decydowała historia. Złamany w hitlerowskim obozie palec przekreślił jego marzenie o karierze muzycznej. Jestem pewny, że byłby wielkim artystą. Bez muzyki nie potrafił żyć. W jego mieszkaniu, gdy nie przewalały się przez nie plutony stroskanych „mamusiek” z ich „bachorami”, słychać było zawsze najlepszą muzykę z najlepszych płyt wykonywanych na najlepszym sprzęcie. To był jego raj. (Teodor Krzysztof Toeplitz, Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998)

In der polnischen Lexikographie werden durchgehend Bedeutungen des Lemmas raj festgehalten, die den Profilen des SuP entsprechen, vgl.: 1) biblijny ogród, miejsce pobytu pierwszych ludzi na ziemi ‘biblischer Garten, der Aufenthaltsort der ersten Menschen auf der Erde’; 2) miejsce pobytu dusz zbawionych po śmierci ‘der Ort, an den die erlösten Seelen nach dem Tod gelangen’; 3) piękne miejsce ‘ein wunderschöner Ort’; 4) miejsce szczególnie sprzyjające jakiemuś rodzajowi aktywności ‘ein Ort besonders geeignet für bestimmte Aktivitäten’. Ähnliche Explikationen werden in SPJDor. (1958-1969), ISJP (2000), PSWP (1995-2005) und WSJP (2007-2012) festgehalten.

Studený máj, v stodole raj. [wörtl. Ein kalter Mai, in der Scheune das Paradies.]/ ‘eine Volksweisheit oder Bauernregel als Reimwort, die sich auf bestimmte Zusammenhänge zwischen klimatischen Erscheinungen und Perioden und ihren Auswirkungen auf Ernte, späteres Wetter usw. bezieht’

Baju, baju, będziesz w raju. [wörtl. Märchen, Märchen, du kommst ins Paradies.]/ ‘wird verwendet um zu verstehen zu geben, dass man etw. als nicht glaubwürdig, als märchenhaft ansieht’

Każdy kraj ma swój raj. [wörtl. Jedes Land hat sein Paradies.]/ ‘über einen schönen, traumhaften Ort’

Rada (chciała)by dusza do raju, ale grzechy nie puszczają. [wörtl. Die Seele würde gerne ins Paradies, aber ihre Sünden lassen sie nicht herein.]/ ‘über etw., das man gerne erreichen möchte, aber nicht erreichen kann’

Literatur

• Milan Ferko: Raj (Gedicht), 2002.
• Milan Ferko: Hľadanie raja, 2010/2011.
  
  
  (Quelle: http://www.bookstar.sk/800321207-181522-thickbox/ferko-milan---hadanie-raja.jpg)
• Tadeusz Hołuj: Raj. Übs Rudolf Turňa, 1990.
• John Milton: Stratený raj (engl. Paradise Lost, Gedicht), 1667.
• Marušiak, Ondrej: Valentin Tublin: Za bránou raja. (Artikel in: Slovenské Pohl'ady na Literaturu a Umenie, Nr. 98.6. S. 134-136), 1986.
• Kristína Royová: Navrátený raj (In: Výber zo spisov II.), 1990.
• Ferko Urbánek: Raj na zemi (In: Urbánkova dramatická literatúra. Sväzok 2. Príručka pre ochotnícke divadlá), 1940.

Sonstiges

• Ľudoviť Jambrich: Raj a peklo Venezuely (Fotografie), 1936.

Werbung

• Online Shop für Kindermode
  
  (Quelle: http://www.rajdeti.sk/img/logo.png)

Literatur

• Cees Nooteboom: Utracony raj, 2012.
• Mariusz Szczygieł: Zrób sobie raj, 2011.
• John Milton: Raj utracony (Paradise Lost), 1667.

Film

• Raj dla Par (Couples retreat, Regie: Peter Billingsley), USA 2009.
  
  
  (Quelle: http://1.fwcdn.pl/po/17/98/491798/7304133.3.jpg)
• Raj na ziemi (Wanderlust, Regie: David Wain), USA, 2012.
• Klub "Raj" (Club Paradise, Regie: Harold Ramis), USA, 1986.
• Droga do raju (Regie: Gerwazy Regula), Polen, 2008.
• Raj, Polen, 2009.

Werbung

• Renault Clio - Prosto z raju (01:10–01:46)
  
  (Quelle: http://www.youtube.com/watch?v=Z7ncFKAg9J8)

Grygar, Mojmír 1996: „Zur semiotischen Auffassung der Allegorie im Labyrinth der Welt und Paradies des Herzens“, in: Russian, Croatian and Serbian, Czech and Slovak, Polish Literature, 39 (4), S. 419-48.

Dlugosz-Kurczabowa, Krystyna 1990: RAJ, in: Apelatywizacja biblijnych nazw wlasnych w jezyku polskim, Wroclaw - Warszawa - Kraków, S. 58-60.

Grygar, Mojmír 1996: „Zur semiotischen Auffassung der Allegorie im Labyrinth der Welt und Paradies des Herzens“, in: Russian, Croatian and Serbian, Czech and Slovak, Polish Literature, 39 (4), S. 419-48.

Malec, Maria 2000: „Raj i Piekło w toponimii Polski“, in: Olivová-Nezbedová, Libuše/ Šrámek, Rudolf/ Harvalík, Milan (Hgs.), Onomastické práce. 4. Sborník rozprav k sedmdesátým narozeninám univ. prof. PhDr. Ivana Lutterera.