Almennt
- ríki
- -ríki: lýðræðis-, konungs-
- lýðræði, einræði
- þingbundin konungsstjórn
- lýðveldi, fullvalda/sjálfstætt/ frjálst ríki
- ríkið sem atvinnuveitandi: vinna hjá ríkinu/hinu opinbera
- frelsi
- frelsisbarátta
- vald
- handhafar valds
- þrískipting valds: löggjafa-, dóms- og framkvæmdavald
- ráða, stjórna, í umboði e-s
- stjórn (heima-, her-)
- embætti, gegna embætti, embættismaður
- Forseti Íslands
- Forsetaembættið
|
Alþingi
- þing
- löggjafarþing
- þingræði
- (al-)þingismaður/-kona, þingmaður/-kona
- sitja á þingi, kosinn til þings
- gegna þingmennsku fyrir e-n flokk
- þingflokkur, þingflokksformaður
- þinghald
- forseti Alþingis
- efri/neðri deild, sameinað þing
- umræða
- þingsályktun. leggja fram þ., samþykkja þ.
|
Ríkisstjórn, stjórnarandstaða
- stjórn
- -stjórn-: ríkis-, minnihluta-, meirihluta-, samsteypu-, fjölflokka-
- stjórn, sitja í s.
- stjórnina skipa (ráðherrar)
- vinstri/hægri stjórn
- stjórnin er veik, traust, springur, riðar til falls, heldur velli
- fella stjórnina, lýsa vantrausti á s.
- stjórnarflokkur
- ráðherra
- -ráðherra: forsætis-, menntamála-, iðnaðar-, dómsmála-, félagsmála-,
utanríkis-, samgöngu-, heilbrigðis-, sjávarútvegs-, umhverfismála-, fjármála-
- ráðuneyti
- framkvæmdavald
- mynda stjórn, fá umboð til stjórnarmyndunar
- stjórnarmyndunarviðræður
- stjórnarandstaðan
|
Lög og réttur
- réttlæti
- löglegt (ó-)
- leyfilegt/bannað (með lögum)
- lagasetning, lög
- setja l., samþykkja l.
- frumvarp (til laga), leggja fram f.
- reglugerð
- stjórnarskráin
- lagasafnið
- Stjórnartíðindi
- réttarkerfi
- réttur
- dómstóll
- hæstiréttur, undirréttur
- kæra e-n, ákærandi
- mál, reka mál, sækja m.
- verjandi, sækjandi
- dómari, fógeti, sýslumaður
- dæma, kveða upp úrskurð
- lögmaður (héraðsdóms-, hæstaréttar-)
- dómur, úrskurður
- sekt
- fangelsisvist
- náðun, sýknun
- sleppa úr fangelsi
|
Stjórnmál
- stjórnmál
- taka þátt í s., hafa afskipti af s., vera virkur í s.
- stjórnmálamaður
- flokkur
- vera í f., ganga í/úr f., styðja f., fylgja f., ganga til liðs við
- leiða f. (í kosningum), kljúfa fl.
- flokksbundinn
- stefna, málgagn
- hægri, vinstri, miðju flokkur
- -flokkur: jafnaðarmanna-, íhalds-, kommúnista-, sósíalista-
Kosningar
- kosningar (Alþingis-, sveitastjórnar-)
- kosningaréttur
- kjörstaður, kjörklefi, kjörfundur
- kjósa, kjósandi
- atkvæði, greiða a.
- atkvæðagreiðsla, greiða a.
- kjörgengi
- framboð, vera í f.,
- framboðslisti, vera efsti maður á lista flokksins
- frambjóðandi
- bjóða sig fram (til þings), vera í kjöri til
- kjördæmi, kjördæmaskipan
- kjörtímabil
|
Yfirvöld, opinberar stofnanir
Almennt
- yfirvöld
- -yfirvöld: borgar-, bæjar-, skóla-, toll-, skatta-, heilbrigðis-, umferðar-
- stofnun
- opinber (stofnun, yfirlýsing, gögn, starfsmaður, aðili)
- vera í opinberri eign
- einka-/ríkisstofnun
- vísa máli/einhverjum til stofnunarinnar
- einstakar stofnanir: -stofnun: trygginga-, brunamála-, veiðimála-, flugmála-,
þjóðhags-, orku-
- nefnd, sitja í n.
- nefndarmaður
- nefndarálit/-ályktun, senda frá sér n.
Vinnslustig
Bæjar- og borgaryfirvöld
- bæjarstjóri
- Borgarstjóri Reykjavíkur
- ráðhús
- bæjar-, borgarfulltrúar
- sitja í bæjarstjórn
Lögreglan, vegabréf
- löggæsla
- lögreglustöð
- lögregluþjónn, lögreglustjóri
- útkall
- vakt
- vegabréf, sækja um v.
Slökkviliðið
- hringja á slökkviliðið: 112
- slökkviliðs-: -maður, -bíll
Tollurinn
- tollur (innflutnings-, útflutnings-, verndar-)
- leggja t. (á varning), afnema t.
- greiða toll,
- fara í gegnum tollinn
- tollþjónn
- varan er tollskyld/undanþegin tolli, tollfrjáls
- smygl, smygla
Annað
- Hagstofan, þjóðskrá
- Skattstofan
- Biskupsstofan
- Utanríkisþjónustan, sendiráð, sendiherra
- konsúll
|