Almennt
list
-list: (mynd-, tón-, kvikmyndgerðar-), (málara-, drátt-, vefnaðar-, byggingar-),
(nútíma-, alþýðu-, samtíma-, nytja-, strangflatar-, popp-, konsept-)
lista-: (-kona, -maður)
tónlistarmaður, flytjendur, leikendur, málari (list-, landslags-), myndhöggvari,
-maður/-kona: grafíklista-, dráttlista-, veflista-
list-: (-fengur, -hneigður, -skilningur, -sköpun, -tjáning, -þroski)
straumur, stefna, stíll, (list-)hræringar
-ismar: (síð-)impressjónismi, natúralismi, symbólismi (táknhyggja), minimal-
kúbismisi, módernismi
frumspeki, naumhyggja
mynd: (sjálfs-, vatnslita-, olíu-, manna-, högg-, landslags-,
bæjar-), gjörningur, formleysumálverk, steyndur gluggi, mósaík, teikning, riss,
grafík, skúlptúr, uppstilling
bókaskreyting, trérista, hljóðverk, rýmisverk, ljósmyndun,
hreyfilist, myndbandstækni
Listsköpun, efnistök, tækni
skapa, hanna, stunda, vinna að/með, semja (tónverk, ritverk), skrifa
bók/tónverk
söguþráður, atburðarás, umfjöllunarefni, viðfangsefni, dagskrá,
efnisskrá, efnisval, inntak
mála, móta, höggva í stein
handbragð, efnistök, vinnubrögð, formskipan, framsetning
mynd-: (-efni, -mál, -heimur, -líking, -hugsun, -sköpun, -bygging)
litameðferð, litaskali (heitur/kaldur), litasamspil, litróf
birta, rými, form, vídd, dýpt, flötur, fjarvídd
lína, strik, punktur, klessa, hringur, bogi, kassi, bogalínur,
hringform, sjá lögun,
blönduð tækni, trönur, pensill, pensildráttur/stroka, meitill,
hamar, léreft, strigi, olía, vatnslitir
efni, lögun, áferð sjá 19
vinnustofa
|
Umræða um listir og listamenn
- umræða, mat, gagnrýni, vangaveltur, pælingar
gagnrýnandi: (kvikmynda-, tónlistar-, bókmennta-)
gagnrýni, dómur, mat, umsögn, -saga: lista-, leiklistar-, listfræðingur, leikhúsfr.
sýningin fær: (góð, slæm, dræm, mikil) aðsókn, er illa sótt,
hljóta jákvæð/neikvæð viðbrögð, viðtökur, fá slæma dóma, vel/illa tekið,
mæla með
verkið er vel/sæmilega/illa unnin/leikin, gert/samið, flutt,
skrifað, sungið etc.
er byggð á sannsögulegum atburðum, er eftir sögu,
verk: tímamóta-, öndvegis-, snilldar, hefð, nýjung
einkennandi fyrir (verkið, listamanninn), fela í sér skírskotun í,
vera í anda, verða tilefni til, vísun (í hversdagslíf), (sagnaheim), minni, hafa
(goðsögulegt) ívaf
persónusköpun, nálgun, sýn, táknmál, tjáningarform,
tákngervingur, tjáning, merking, mótsögn
-
vera sér á báti, fara á kostum, slá í gegn, takast vel upp
lofa góðu, eiga góða spretti, koma á óvart/spánskt fyrir sjónir,
-
finna sér eigin stíl, á hátindi frægðar sinnar
-
vera í meðallagi, í sérflokki, í lakara lagi, vera fyrir neðan
allar hellur
-
meistaraverk, byrjendaverk, afþreying, tilbreyting, skemmtun (stundar-)
-
klisja, fíflagangur,
vitleysa, frásagnargleði, svartur húmor , kímni
frumkvöðull, fulltrúi fyrir, brautryðjandi, ferill (frægðar-)
hafa (mótandi) áhrif á, sýna áhrif frá, vera undir áhrifum
leggja fyrir sig, leggja stund á, tileinka sér, setja svip á,
ná árangri, brjóta upp, gera tilraunir, innleiða, koma fram, hneigjast til,
|
Njótendur lista
áhorfandi, áheyrandi, hlustandi, aðdáandi, unnandi (list-,
kvikmynda-, tónlistar-)
fara á/í, drífa sig, skella sér, sækja (tónleika)
skoða, virða fyrir sér, horfa á, njóta/unna listar
hlusta á, hlýða á
kunna (ekki) að meta, hafa gaman að, halda upp á, hafa mætur á,
hafa vit/þekkingu á list, vera gefinn fyrir, vera vel að sér um listir, fíla, pæla
í tónlist/kvikmyndum, hafa áhuga á, finnast gaman/ skemmtilegt að, heillast, vera
heillaður af, bera skynbragð á
- hafa ekki hundsvit á list, leiðast e-ð, þola ekki, vera alveg sama um e-ð
|
Ýmis sértækari lýsingarorð sem nota má í
listaspjalli ab(f)strakt, algildur, áferðarfallegur, áhrifaríkur,
ástríðufullur, atkvæðamikill, dásamlegur, djarfur, djúpur, dramatískur, dökkur,
dulúðugur, eftirminnilegur, einfaldur, einlægur, fágaður,
fígúratífur,
flókinn, formrænn, forvitnilegur, framandlegur, framsækinn, frjór,
góðlátlegur, harðsoðinn, hefðbundinn, heillandi, heilsteyptur, heitur,
hjartnæmur, (ó)hlutbundinn, hnyttinn, hraður, írónískur, jarðbundinn,
kíminn, kraftmikill, krefjandi, lipur, listrænn, litríkur, ljóðrænn,
ljúfsár, ljúfur, margslunginn, magnaður, metnaðarfullur/ríkur, munúðarfullur,
ofbeldisfullur, óaðfinnanlegur, óheftur, óhugnanlegur, (ó)sannfærandi, óvenjulegur,
persónulegur, raunsær, rómantískur, róttækur, sérstakur, sértækur, sígildur,
sjálfhverfur, sjálfsprottinn, skapandi, skondinn, skrítinn, skær, slappur, spennandi,
sprenghlægilegur, sterkur (geysi-), stílfærður, táknrænn, tilfinningasamur,
tilgerðarlegur, tilþrifalítill, trúverðugur, töff, yndislegur, upphafinn, vitlaus,
voldugur, vondur, væminn, þaulhugsaður, þróttmikill, þögull, ævintýralegur
(brjóta upp)
alþjóðlegur, íslenskur, norrænn, evrópskur, asískur
sjá 18 þjóðarheiti
efniviður, sjá 19 efnisheiti
- Atviksorð og forskeyti:
verulega, virkilega, hrikalega, sérlega, afspyrnu- afburða-, meiri háttar, geggjað,
hrein
|
Listasöfn, gallerí
safn (lista-, listaverka-, höggmynda-, málverka-, nútímalista-,
þjóðminja-)
sýning (myndlistar-, yfirlits-, farand-, sam-, sér-)
halda, setja upp, taka þátt í (sýningu)
anddyri, salur (sýningar-), deild, safnbúð (póstkort, rit,
veggspjald, afsteypur, listaverkabækur), (nánari) upplýsingar um leiðsögn,
fræðslustarfsemi: fyrirlestrar, myndbandasýnigar, kaffistofa (veitingar),
fatageymsla,
aðgangur, aðgangseyrir, fullorðnir, börn, öryrkjar og eldri
borgarar, hópar, verð, afsláttur
opnunartími, opið (daglega, virka daga),
sýningarskrá (myndskreytt, formáli, inngangur)
listaverkaeign safnsins, verkið er í einkaeign /opinberri eigu/eigu
ríkisins), forstöðumaður
|