námsbók: fs Reykjavík Menningarborg 2000  vb  kh  ath  25.09.03

B R A G I

FRUMSTIG   Ísland: lesa

„Á Skeiðarársandi“ (Anton Helgi Jónsson)

Verkefni

 

Á  Skeiðarársandi

Kvæði barnaskólans þoldi ég verst;
ónæmur fyrir skáldskap af utanbókarromsum.
Leit hornaugum þetta rómaða ættland
sem ekki varð séð úr kjallaraglugga.

En líka ég fer Hringinn nú í ár.

Og augun drekka sig full
af níutíuogsex prósent fegurð.

Samt efa ég að aki þessa leið
fólk er dreymi jötuninn í núpnum
samræður eigi við blóm eða steina.

Brýrnar tengja þjóðleið milli söluskála
og smábílar flæða yfir sandana.
Börnin dotta í aftursætum
uns kemur að straumþungu kóki.

 

Anton Helgi Jónsson

(annað kvæði úr ljóðaflokki Farsælda frón,
birt í Dropi úr síðustu skúr,
Rvk: Mál og menning, 1979)

Orðaskýringar

 

Skeiðarársandur, um 30 km löng og allt að 20 km breið sandauðn, milli Fljótshverfis og Öræfasveitar. Sagt, að þar hafi verið mikil byggð fyrrum, austanvert á sandinum, en eyðst af jökulhlaupum, en um sandinn fara hin ægilegu Skeiðarárhlaup (síðast í lok 1996). Vegur um Skeiðarársand var síðasti áfangi hringvegar um Ísland og var hann opnaður 14. júlí 1974.

Lómagnúpur, standberg eitt hið mesta á Íslandi, sem er ekki við sjó fram, 668 m hár. Austan í honum gróin hlíð, Núpshlíð.

Vegahandbókin, Rvk: Örn og Örlygur, 8. útg. 1998

   

Brennu-Njáls saga

kafli 133

Eina nótt bar svo til að Svínafelli að Flosi lét illa í svefni. Glúmur Hildisson vakti hann og var lengi áður en hann gæti vakið hann. Flosi mælti þá: "Kallið mér Ketil úr Mörk."

Ketill kom þangað. Flosi mælti: "Segja vil eg þér draum minn." "Það má vel," segir Ketill.

"Mig dreymdi það," segir Flosi, "að eg þóttist staddur að Lómagnúpi og ganga út og sjá upp til gnúpsins. Og opnaðist hann og gekk maður út úr gnúpinum (...) og hafði járnstaf í hendi. Hann fór kallandi og kallaði á menn mína, suma fyrr en suma síðar, og nefndi þá á nafn. Hann kallaði fyrstan Grím hinn rauða frænda minn og Árna Kolsson. (...) Mér þótti hann þá kalla Eyjólf Bölverksson og Ljót son Halls af Síðu og nokkura sex menn. Þá þagði hann stund nokkura. Síðan kallaði hann fimm menn af voru liði og voru þar Sigfússynir, bræður þínir. Þá kallaði hann aðra fimm menn og var þar Lambi og Móðólfur og Glúmur. Þá kallaði hann þrjá menn. Síðast kallaði hann Gunnar Lambason og Kol Þorsteinsson. Eftir það gekk hann að mér. Eg spurði hann tíðinda.
(...)
Hann laust niður stafnum og varð brestur mikill. Gekk hann þá inn í fjallið en mér bauð ótta. Vil eg nú að þú segir hvað þú ætlar draum minn vera."

"Það er hugboð mitt," segir Ketill, "að þeir muni allir feigir er kallaðir voru. Sýnist mér það ráð að þenna draum segjum við engum manni að svo búnu." Flosi kvað svo vera skyldu.

 

(þessi texti Njálu í nútímastafsetningu er klipptur út úr geisladiski Íslendinga sögur og Orðstöðulykill (Rvk: Mál og menning, 1996; prentútgáfa: Íslendinga sögur og þættir, Rvk: Svart á hvítu, 1985-1987 og oftar); kaflinn er aðeins styttur fyrir BRAGA en einnig er hægt að lesa hann í heilu lagi)

 

 

Áfangar

 

(...)
jötunninn stendur með járnstaf í hendi
jafnan við Lómagnúp,
kallar hann mig, og kallar hann þig ...
kuldaleg rödd og djúp.

 

 

Jón Helgason

(þetta eru síðustu línurnar í lokaerindi Áfanga sem samanstendur af tólf vísum sem lýsa ýmsum stöðum á landinu fyrr á tímum og nú; hér teknar úr Ljóðspeglum, „ætlaðir nemendum í 8.-10. bekk grunnskóla“ - í þessari bók má einnig finna kvæði Antons Helga Jónssonar.
Rvk: Námsgagnastofnun, 4. pr., 1996)

 

[FORSÍÐA] [yfirlitstafla]

[athugasemdir, 25.09.03]