Tschechisch:
bičovat |
Polnisch:
biczować |
Polysemie
| Polysemie
|
Profil: religiös | Profil: religiös |
Definitionbičovat Jemanden mit einer Geißel oder Peitsche schlagen. Im Christentum ist die Strafe des Geißelns mit den Leiden Jesu Christi verbunden, die er für die Sünden der Welt über sich ergehen ließ (vgl. Mt 27,26 parr.); sie wird u. A. im Zusammenhang mit der zweiten Station des Kreuzwegs „Ježíš přijímá kříž“ ʻJesus nimmt das Kreuz auf seine Schulternʼ erwähnt. Die Selbstgeißelung, die von gläubigen Laien im Rahmen von Passionsspielen oder von Mönchen praktiziert wird, gilt als religiös motivierter Akt der Buße, der Christi Leiden nachahmt. Transitives Verb: <někdo> bičuje <někoho>. | Definitionbiczować Jemanden mit einer Geißel oder Peitsche schlagen. Im Christentum ist die Strafe des Geißelns mit den Leiden Jesu Christi verbunden, die er für die Sünden der Welt über sich ergehen ließ (vgl. Mt 27,26 parr.); sie wird u. A. im Zusammenhang mit der sechsten, auf der Bibel basierenden Station des Kreuzwegs „Jezus biczowany i cierniem ukoronowany“ erwähnt. Die Selbstgeißelung, die von gläubigen Laien im Rahmen von Passionsspielen oder von Mönchen praktiziert wird, gilt als religiös motivierter Akt der Buße, der Christi Leiden nachahmt. Derivat von Subst. bicz ‘Geißel, Stab’ Transitives Verb: <ktoś> biczuje <kogoś> <za coś> <czymś> |
Konnotationen
| Konnotationen
|
Lexikalische RelationenSynonyme
Hyperonyme
| Lexikalische RelationenSynonyme
|
WortbildungenSubstantive
Verben
| WortbildungenSubstantive
Verben
Adjektive
|
Phraseme, KollokationenKollokationen
| Phraseme, KollokationenKollokationen
|
Belege
Když ho přivázali, řekl Pavel důstojníkovi, který měl službu: „Smíte bičovat římského občana, a to bez soudu?“
Hle, proto vám posílám proroky a učitele moudrosti i zákoníky; a vy je budete zabíjet a křižovat,
V tomto městě, zhruba 30 kilometrů severně od Manily, tisíce dalších fanatiků s hlavami v rudých kápích bičovaly do krve svá záda bambusovými holemi, když v průvodu procházely městem. Věří totiž, že bičováním a ukřižováním pykají za své hříchy, a hledají tak odpuštění a uzdravení.
Hlavní postavou je Matka Koledy s cepem, který představuje důtky, jimiž byl Ježíš bičován. | Belege
Bądź uwielbiony Boże, Ojcze Jezusa Chrystusa, któremu za Matkę wybrałeś Maryję. Dziękujemy Ci za to, że okazała się Niewiastą Mężną wówczas, gdy zabrakło męstwa najmężniejszym. Była źródłem męstwa w najcięższych chwilach: gdy Jezus był sądzony, biczowany i krzyżowany, a Jego uczniowie opuścili Go i pouciekali, gdy jeden z nich się Go zaparł, drugi Go zdradził, Ona szła odważnie razem z Nim na Golgotę i stała pod Krzyżem.
- W Afryce angażują się w to zwykli ludzie, nawet nie aktorzy amatorzy. Przedstawienie jest wstrząsające, bo rzeczywiście biczuje się osobę grającą Pana Jezusa, nie ma udawania. Krzyżowanie polega na przywiązaniu sznurami do krzyża, ale na postawionym krzyżu trzeba wisieć półtorej godziny i to wymaga fizycznego wysiłku.
- Aż mi się łza w oku zakręciła ze wzruszenia, kiedy Jezusa biczowali po raz pierwszy - przyznaje Herod, Paweł Kruszelnicki, pracownik prywatnej firmy handlowej.
Pomnij Salomonie, na wszechmocność Mesjasza i wiedz, że dąb, który teraz stoi w tym miejscu, będzie ten sam, na którym ubiczują i ukrzyżują Mesjasza - dąb ten uschnie, lecz z chwilą zdobycia grobu świętego od pogan, pokryje się świeżymi liśćmi.
Jeden z bardziej spektakularnych happeningów Shutego polega na okładaniu się parówkami z hipermarketu; jak twierdzą jego koledzy-artyści, Shuty w ten sposób „biczuje się za błędy konsumpcyjne rodaków”.
Inne możliwości, z przyczyn obiektywno-subiektywnych, również raczej nie wchodzą w rachubę. Jeszcze raz przepraszam. Po napisaniu listu niezwłocznie pójdę się ubiczować.
To się ubiczuj;-)
Beneq, jak możesz, skoro nasza Krynica Mądrości, Słoneczko Sudetów i innych pasm górskich, [...i wiele, wiele innych ważnych tytułów, pominiętych przeze mnie nie przez brak szacunku lecz wzruszenie związane z wyliczeniem zasług i honorów ne pozwala mi się skupić na meritum], wstydzi się za Ciebie, Ty powinieneś z pokorą przyjąć nieomylny wyrok i zadać sobie pokutę - włożyć na siebie włosienicę (ewentualnie mogą być baranie gacie), zakuć się w dyby i ubiczować.
Premier Belka jest dominikańskim tercjarzem, a do tego co rano i wieczór biczuje się do krwi dyscypliną.
Pan Michał tymczasem zdjął ze ściany dyscyplinę i schyliwszy posiwiałą głowę zaczął się miarowo, systematycznie biczować, jakby wykonywał codzienną, gospodarską pracę. Panna Helena zacisnęła usta i pobiegła w stronę alei. Wiedziała o tych dziwnych praktykach ojca, ale nigdy na ten temat nie rozmawiali i nigdy nie była świadkiem tej ojcowskiej pokuty za nieznane grzechy.
taka już ludzka słabość - jak zakazali bić to się sam biczuję - teraz wstąpię do opus dei
Z kolei np. Zygmunt III Waza był gorliwym katolikiem. Należał do Arcybractwa Miłosierdzia, Bractwa św. Anny i Sodalicji Mariańskiej. Zdarzało się, że leżał w worze pokutnym i biczował się.
wiesz... Mea culpa, biczuję się po średniowiecznemu:)) coś tam kiedyś wspominałam;)) |
Profil: physisch | Profil: physisch |
Definitionbičovat
Jemanden mit einer Geißel oder einer Peitsche schlagen. Körperliche Strafe nach dem vormodernen Strafrecht. Auch als sadomasochistische Sexualpraktik. Transitives Verb: <někdo> bičuje <někoho> <něčím>. | Definitionbiczować Jemanden mit einer Geißel oder einer Peitsche schlagen. Körperliche Strafe nach dem vormodernen Strafrecht. Auch als sadomasochistische Sexualpraktik. Derivat von Subst. bicz ‘Geißel, Stab’ Transitives Verb: <ktoś> biczuje <kogoś> <za coś> <czymś> |
Konnotationen
| Konnotationen
|
Lexikalische RelationenSynonyme
Hyperonyme
| Lexikalische RelationenSynonyme
|
WortbildungenSubstantive
Verben
| WortbildungenSubstantive
Verben
|
Phraseme, KollokationenKollokationen
| Phraseme, KollokationenKollokationen
|
Belege
Íránská opoziční skupina včera oznámila, že v Teheránu a dalších čtyřech městech byly zatčeny stovky žen, protože porušily přísný islámský zákon o oblékání. Ve městě Rúdesar byl podle organizace Lidoví modžáhedové blíže neurčený počet žen na veřejnosti dokonce bičován.
Tahle koncepce byla pokroková v době, kdy se lidé bičovali a zavírali do vězení bez procesů, ale v situaci, kdy nemusí ve vězení pracovat a koukají se celé dny na televizi, je to úplně absurdní.
V té době prý častěji onanoval a měl představy nahé ženy, která je bičována.
Je to, jako když kočí bičuje povoz k rychlejšímu pohybu, ale neřekl ještě, a možná sám neví, jak nám bude v cíli.
Chlípný ředitel základky končí! Bičoval dívky v pornu Když žáci Základní školy Tyršova v Praze vypátrali svého ředitele Igora Krupku v pornu, vymlouval se, že ho do filmu vmontovali. Pak se ovšem objevily další pikantní snímky, ve kterých chlípný ředitel trestá zlobivé dívky.
Téměř celý film se odehrává v bědném venkovském příbytku, uvozen verbální informací o podivuhodné příhodě, jakou zažil německý filozof Nietzsche v Itálii: spatřil, jak vozka bičoval koně, který již neměl síly pokračovat v cestě, a nenapadlo jej nic jiného než trýzněné zvíře obejmout. Další filozofovy osudy jsou známé, avšak o koni nikdo nic netuší. | Belege
Bicie zaczyna się zaraz po zatrzymaniu i trwa praktycznie przez cały czas wstępnych przesłuchań na posterunkach milicji. Według raportów Amnesty bijący mogą „używać dłoni, pięści, kopać w różne części ciała łącznie z twarzą, uszami, brzuchem; mogą zadawać uderzenia metalowymi drągami, pałkami, bronią i innymi narzędziami; mogą biczować paskami, kablami elektrycznymi lub bić pałkami bambusowymi”.
Żołnierze muszą być posłuszni trybunom, a ci znowu konsulom. Trybun ma prawo nakładać karę pieniężną, fantować i skazywać na chłostę, a to samo prawo mają w stosunku do sprzymierzeńców prefekci. Biczuje się także tego, który coś ukradł w obozie; również tego, co złożył fałszywe świadectwo; dalej, jeżeli kogoś ż młodych ludzi przyłapie się na frymarczeniu ciałem; wreszcie tego, który trzy razy za tę samą winę był karany grzywną.
Podszedł setnik i kazał więźnia przywiązać. Dwaj legioniści przynieśli rzemienie, dwaj inni rozebrali go do naga i sięgnęli po baty. Ale kiedy kazano Pawłowi wygiąć plecy i włożyć dłonie w obręcz, on podnosząc na setnika pobladłą, a jednocześnie jakby rozgorączkowaną twarz, odezwał się nagle: - Każesz mnie bić? Odkąd to wolno biczować obywatela rzymskiego?
Z XIV w. pochodza anegdoty dotyczace ludzi, ktorzy ochoczo dawali sie wiazac i biczowac podczas seksu lub gry wstepnej. Średniowieczne zjawisko dworskiej milosci z cala jej balwochwalcza miloscia i dwuznacznoscia jest uwazane przez niektorych autorow jako poczatek BDSM. |
Profil: Peinigung | Profil: Peinigung |
Definitionbičovathyperbolisch, selten Unangenehme Empfindungen oder psychische Qual hervorrufen. Transitives Verb: <někdo, něco> bičuje <někoho> <něčím>. | Definitionbiczować Unangenehme Empfindungen oder psychische Qual hervorrufen. imperfektivum tantum Transitives Verb: <ktoś> biczuje <kogoś> <za coś> <czymś> |
Konnotationen
| Konnotationen
|
Lexikalische RelationenSynonyme
Opposita
| Lexikalische RelationenSynonyme
|
WortbildungenSubstantive
Verben
| WortbildungenSubstantive
Verben
|
Phraseme, KollokationenKollokationen
| Phraseme, Kollokationen[Es wurden keine Phraseme und Kollokationen gefunden.] |
Belege
Nemyslí jen na kariéru, nebičuje sám sebe i okolí zběsilým pracovním vypětím a nezapomíná na vlídnost, ležérnost a klidné spočinutí v pevném náručí fantazie.
Je to až symbolické - zatímco se Němci svou minulostí už nechtějí nechat dál bičovat (aniž by ovšem zapomínali na její hrůzy nebo o nich pochybovali), vykračuje postkomunistické Slovensko na očistnou cestu.
Ačkoli čeští politici opanovali nezvykle velkou část veřejné diskuse jako jakési léno, arénu, kde mohou do omrzení a beztrestně bičovat nebohé konzumenty masmédií svými moudry, důsledkem této přepolitizovanosti vůbec není lepší informovanost občanů o podstatných otázkách správy země.
Vraťme se ale k játrům lidským. Ta jsou velice „vděčným“ orgánem. S každým přísunem jídla je bičujeme návaly škodlivin a ona je s poslušnou trpělivostí hodinu za hodinou postupně odbourávají.
Jeho spoluhráče bičoval cestou do šatny zahanbující pískot, brněnského brankáře Luboše Přibyla však pohladil uznalý potlesk. | Belege
Telefon komórkowy, mój! W tłumie, trudno się ruszać, w której kieszeni?! Paniczne szukanie, jakby dzwoniło moje ciało, im dłużej, tym popłoch większy. Każdym sygnałem biczuję ludzi własną intymnością, fakt ten krępuje mnie tym bardziej, że wiem, że krępuje on również ich. Jest, teraz szukanie przycisku, jest.
45 ma Hiv-a. Hiv ma 45-ego. Oto me wyznanie. Przyczyna mego bólu. Pryszedłem by was wybawić, ale wy ukrzyżowaliście mnie swą nietolerancją. Przybiliście mi gwoździe waszego kołtuństwa. Biczujecie mnie swą pruderią. Powiesiliście mi tabliczkę na szyi, zmusiliście do poniżenia się przed wami.
Wtórna samotność zdaje się jeszcze cięższa. Marta straciła orientację w najprostszych sprawach. Choć to może paradoksalne, ale dotychczas miała jeszcze złudne poczucie łączności z otaczającym światem, choć ostatnimi miesiącami męczył, biczował, upokarzał, lecz w jakiś sposób potwierdzał sens istnienia w kalejdoskopie złudzeń i zwątpień osobistych.
Psychiatra biczuje się wspomnieniem troski Pana Męża, chciałby być na jego miejscu, chciałby zabrać stąd Różę i samemu stać się jej domem, Psychiatra wie, że ludzie tak naprawdę mogą mieszkać tylko w innych ludziach, wie, że depresja to nic innego, jak bezdomność, na depresję cierpią ludzie, którzy nie mają w kim mieszkać [...] |
Profil: Kritik | Profil: Kritik |
Definitionbičovathyperbolisch, selten Über jemanden oder etwas scharf Tadel und Missbilligung äußern, kritisieren, harte Vorwürfe machen. Transitives Verb: <někdo> bičuje <někoho, něco> za <něco>. | Definitionbiczować Über jemanden oder etwas scharf Tadel und Missbilligung äußern, kritisieren, harte Vorwürfe machen. imperfektivum tantum Transitives Verb: <ktoś> biczuje <kogoś> <za coś> <czymś> |
Konnotationen
| Konnotationen
|
Lexikalische RelationenSynonyme
Opposita
| Lexikalische Relationen
|
WortbildungenVerben
| WortbildungenSubstantive
|
Phraseme, Kollokationen[Für dieses Profil wurden keine Phraseme und Kollokationen gefunden.] | Phraseme, KollokationenKollokationen
|
Belege
Langer přiznává, že ODS je svými koaličními partnery - lidovci i ODA - oprávněně bičována za potíže ve zdravotnictví.
Kde jsou ty idylické časy, kdy opoziční politici bičovali vládu za to, že chce licence na provoz mobilních sítí třetí generace prodat pod cenou, za pouhých dvacet miliard korun? | Belege
Na spotkaniu w Klubie Księgarza Paczkowski chwalony był za obiektywizm, celność opisu i umiejętność frapującego opowiadania o naszych najnowszych dziejach. Pytany, jak jego praca wpisuje się w dyskusję o roli PRL, odparł: - Niektórzy zarzucają mi, że w książce za bardzo biczuję
naród, piszę o szmalcownikach i kolaborantach, podaję liczbę członków partii. Ale trzeba żyć w prawdzie. Każdy naród jest odpowiedzialny za siebie i swoje losy. Nie można za wszystko winić nawały ze Wschodu.
Trener Wiktor Pysz dowiódł, choćby po niepowodzeniach przed 3 laty w Katowicach, że potrafi wyciągać wnioski. Dlatego apeluję – nie biczujmy
trenera, reprezentantów. Nagonka nic nie da. Pomyślmy raczej, co uczynić pozytywnego, aby reprezentacja grała lepiej.
Oczywiście masz rację i słusznie biczujesz
grupowiczów (w tym mnie) za to karygodne niedopatrzenie. Nawet nie będę próbował usprawiedliwiać braku reakcji upałem i „ogólnym wzburzeniem”, jakie zostało wywołane w kwestii homo. Również czekam na wyjaśnienie Dorrit zagadnienia „wstydu kalek”.
W pierwszym odruchu biczuje się
młode elity władzy. I ja miałem te same pretensje - o wyobcowanie, o utratę słuchu społecznego i, co paradoksalne, o zerwanie związków z własnym zapleczem intelektualnym.
z jednej strony faktycznie 15 lat i tak krótki czas trwania związku to troche za mało... ale nie przesadzaj! każdy mając już 14, 15 last doświadcza pierwszych uczuć... pierwszego zauroczenia, fascynacji a może i miłości głebokiej i długiej (znam przypadek pary, która chodziła ze sobą od 6 klasy podstawówki a teraz są dorośli i mają dzieci) nie nalezy nikogo biczować
za to.
3. wybudować tzw. rewers, czyli wyposażyć istniejący rurociąg w takie urządzenia przepompowujące, że w przypadku wstrzymania dostaw rosyjskich Niemcy wyślą własny gaz Polsce. „Czy to oznacza, że już przestaniecie nas biczować
za tę rurę?” - pytają nasi niemieccy rozmówcy. Może warto przemyśleć jeszcze raz stosunek do całej sprawy? |
Profil: atmosphärisch | Profil: atmosphärisch |
Definitionbičovatbildhaft, hyperbolisch Metaphorisch über starken Wind, Regen, Gewitter und Schnee, die auf die Erde oder auf den Körper prallen. Auch für starke Sonnenstrahlen oder andere Lichteffekte (z. B. im Konzert) sowie für starken Lärm und Geräusche. Transitives Verb: <něco> bičuje <někoho, něco>. | Definitionbiczować Metaphorisch über starken Wind, Regen, Gewitter und Schnee, die auf die Erde, auf Gebäude oder auf den Körper prallen. <coś> biczuje <coś/ kogoś> |
Konnotationen
| Konnotationen
|
Lexikalische Relationen[Für dieses Profil wurden keine lexikalischen Relationen gefunden.] | Lexikalische RelationenSynonyme
|
Wortbildungen[Für dieses Profil wurden keine Derivate und Komposita gefunden.] | WortbildungenSubstantive
Verben
|
Phraseme, KollokationenKollokationen
| Phraseme, Kollokationenbiczować deszczem |
Belege
Bylo to poněkud děsivé. Scénu zrovna bičovaly další a další světelné efekty a do toho se stále hlasitěji ozýval známý signál hoří, hoří, hoří!
Přestože se počasí letos nevyvedlo a diváky bičoval prudký déšť hnaný ledovým vichrem, vytrvale sledovali defilé a sedlání všech koní účastnících se letošní největší události roku v překážkových dostizích.
Hurikán udeřil přesně podle předpovědí meteorologů včera ráno kolem šesté hodiny a smršť o rychlosti 260 kilometrů za hodinu bičovala Miami a okolí dvě hodiny.
Skalní stěny bičuje vánice a zima leze pod nehty i v rukavicích.
Hřmí, křižují se blesky, liják bičuje zemi a za chvíli je po všem.
Vedro je zdrcující a slunko mě nemilosrdně bičuje.
Na monstrpódiu, které mělo skoro 45 metrů, se představili Törr, Alkehol, Arakain i „šílený“ Vilda Čok, kteří svým soundem bičovali fanoušky až do pozdních nočních hodin.
Prudké světelné střihy bičují hned od počátku oči diváků, podobně jako vnitřní svět labilní paní Mannighamové. | Belege
- Myły cegłę wybornie, ale zużywały mnóstwo wody - opowiada Barbara Kryształowicz, nadzorująca konserwację zewnętrznych murów i rzeźb bazyliki. Dziś cegłę czyści się w bardziej wyrafinowany sposób. Agregat CEPE miesza drobniutki piasek z parą wodną i tą mieszanką pod ciśnieniem biczuje
stary mur. Biczowanie odziera go z brudu i tajemnic.
krzyże anten na blokach
ale zapomina
nad morzem najważniejszy jest wiatr. przeszywa. biczuje
deszczem
Wczoraj dostałam wiadomość o zamknięciu miesięcznika „Madam Figaro”, na łamach którego zaczęłam kontynuować Moją drogą B. Bardzo szkoda. Trudno. Jadę do Saturnii, biczować się
w wodospadzie wypływającym z siarczanych źródeł. Będzie bosko i przemyślę kilka spraw pod tą gorącą wodą.
Nigdy nie byłem w Dukli. Ale na pobliskich drogach, w niedalekich osadach - tak. Lecz te krajobrazy - jakieś pętle szarych, mizernych szos, jakieś burawe zbocza, jakieś domki ubiczowane
deszczem - były wtedy dla mnie, przed laty, zupełnie nieme, zupełnie obce, niczym znaki na orientalnym malunku. |
Profil: antreibend | Profil: antreibend |
Definitionbičovathyperbolisch Zu einer höheren Leistung antreiben, aufpeitschen. Starke, meist negative Emotionen hervorrufen. Transitives Verb: <někdo, něco> bičuje <někoho, něco> k <něčemu>. | Definition[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor. Die Bedeutung wird mit den Wörtern pobudzać und podniecać ausgedrückt.] |
Konnotationen
| Konnotationen[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.] |
Lexikalische RelationenSynonyme
| Lexikalische Relationen[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.] |
WortbildungenSubstantive
| Wortbildungen[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.] |
Phraseme, KollokationenKollokationen
| Phraseme, Kollokationen[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.] |
Belege
Přestože vicepremiér úředníky na ministerstvech podle svých slov „bičoval a bičoval“, zaostávání v přípravách na vstup zabránit nemohl.
Emocionální sílu hry bičují k neunesení symboly toho všeho: černá i bílá, ostré čepele i slova, kůň, býk, kříže...
Nad plnými tribunami si mnou ruce pokladníci, mohutnější burácení diváků bičuje hráče. „Náš výkon to zvedne až o třicet procent,“ odhaduje sparťan Martin Frýdek.
Divadlo musí být stále něčím hnáno a bičováno, což mohou udělat jenom lidé, kteří nechtějí žít jen z toho, co bylo dříve, ale chtějí to sami někam dotáhnout.
Rozsudek je očekáván v nenávistné a napjaté atmosféře, kterou ještě bičují noviny, které každý den ukazují fotografie roztomilých dvojčat. Bičují snad hry nacionalismus, anebo vzbuzují pouze pocity národní hrdosti?
Navíc domácí hráli bičováni fantastickým publikem nad své možnosti.
V prodloužení dali domácí, bičováni fanatickým obecenstvem, gól a stali se mistry světa.
Což je přesně ta situace, která bude šéfa Lidového domu bičovat k vrcholným politickým výkonům a kdy se na jeho stranu nutně přikloní ještě větší část veřejnosti než dosud. | Belege[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.] |
EtymologieEine Ableitung von dem Substantiv bič ‘Peitsche’, dieses vom Verb bít ‘schlagen’ abgeleitet. Allgemeinslawisch, aksl. bičъ ‘Peitsche’, atschech. bič und bičovati/ bičěvati ‘peitschen, geißeln’. Das deutsche Wort Peitsche ist ein Lehnwort aus dem Slaw. Vgl. REJZEK, MACHEK. JUNGMANN (Lemma bičuji) erwähnt nur die konkrete physische Bedeutung „bičem švihám, mrskám, šlehám“; außerdem führt er verwandte Wörter an, die heutzutage nicht gebräuchlich sind, wie bičový (vgl. bičové rány ‘Geißelwunden’), bičisko ʻgroße unförmige Peitsche’, bičiště ‘Peitschenstiel’, bičovník ‘Geißlerbruder, Flagellant’ und bičovnice ‘Geißlerin, Flagellantin’. PSJČ (Lemma bičovati) verzeichnet neben der Bedeutung ‘mit einer Peitsche schlagen’ auch übertragene Bedeutungen wie ‘prallen’ (vgl. [...] list, jak větry bičován letí), ‘quälen’ (vgl. duše [...] bičovaná pochybnostmi ), ‘steigern’ (vgl. [...] bičovat náruživost jeho až k šílenství). | EtymologieVon urslaw. *biti, bьjǫ ‘schlagen, Wunden zufügen’ bzw. aksl. bičь ‘Peitsche’, poln. bić, bicz. |
Semantischer WandelDas tschechische Verb bičovat ist eine Ableitung von dem Substantiv bič ‘Peitsche’, unter dem man sich zumeist eine lange lederne Rute zum Züchtigen oder Antreiben der Tiere, insbesondere der Pferde, vorstellt. Für das Verb bičovat werden im vorliegenden Wörterbuch sechs Profile unterschieden. Darunter ist das physische Profil als wörtliche Bedeutung primär. Es bezeichnet das Schlagen mit einer Peitsche, sowohl der Menschen als auch der Tiere. Die typischen Vorstellungen, die die Belege nahelegen, sind das Züchtigen der Pferde (bičovat koně ‘Pferde züchtigen’), Auspeitschen als Strafe, z. B. im Altertum (bičovat otroky ‘Sklaven auspeitschen’) oder das Bestrafen von Untreue u. Ä. nach dem islamischen Recht (ženy byly na veřejnosti bičovány ‘die Frauen wurden öffentlich gegeißelt’), und Auspeitschen als sadomasochistische Sexualpraktik. Das religiöse Profil ist eng mit dem physischen Profil verbunden und bezieht sich auf das Auspeitschen Jesu oder anderer christlicher Märtyrer. Die Passionsgeschichte Jesu als Vorstellungsrahmen wird mit dem Wort bičovat oder seinen Ableitungen in bestimmten Texten (z. B. Kreuzweg- und Rosenkranzgebete) und lexikalischen Kontexten (dal Ježíše zbičovat ‘er ließ Jesus geißeln’, bičování Krista ‘das Geißeln Christi’, bičovat a kamentovat ‘geißeln und steinigen’) verbunden. Die anderen vier Profile entstanden als metaphorische Übertragungen der physischen Bedeutung. Dem Český národní korpus – syn nach ist das häufigste Profil überhaupt das atmosphärische Profil (vgl. Lexeme wie lijákhyperbolisch ‘starker Regen’, vichrhyperbolisch ‘starker Wind’, vánice ‘Sturm’, vichřice ‘Sturm’ als die häufigsten Kollokatoren für bičovat). Im atmosphärischen Profil bezeichnet bičovat das Prallen des Regens oder des Windes gegen eine Oberfläche, seltener auch das Prallen der Sonne oder des Lärms auf einen Menschen. Das Verb ist hyperbolisch markiert – der Sprecher hebt mit dem Wort die meist als unangenehm empfundene Intensität der Strahlen hervor. Ebenso das antreibende Profil kommt relativ häufig vor. Die Vorstellung des Antreibens der Tiere wird auf den Menschen übertragen. Bičovat tritt häufig mit Wörtern wie výkon ‘Leistung’, vítězství ‘Sieg’ auf (u. A. im Sportslang) und bezeichnet in solchen Kontexten das Aufpeitschen zu einer höheren Leistung. Das Verb wird auch in Verbindung mit bestimmten Gefühlen gebracht, die zumeist negativ bewertet werden, z. B. Aggression, Hass oder Hektik (bičovat nervy ‘die Nerven aufpeitschen’, bičovat vášně ‘Leidenschaften antreiben’). Ebenso dieses Profil wirkt hyperbolisch, durch das Wort wird die Intensität des Vorgehens betont. Das Peinigungs- und Kritikprofil sind selten. Im Peinigunsprofil werden anstatt bičovat üblicherweise andere Synonyme wie týrat ‘quälen’ oder trápit ‘quälen’ verwendet; auch in diesem Profil kann die Vostellung des Aufprallens vorhanden sein (z. B. S každým přísunem jídla bičujeme játra návaly škodlivin. ‘Mit jeder Essensaufnahme peinigt man die Leber mit einem Aufstoßen von Schadstoffen’). Mit dem Peinigungsprofil korrelieren die Phraseme bič božíbuchsprachlich ‘Geißel Gottes; über eine schwere Plage oder Heimsuchung, die typischerweise ganze Kollektive ergreift’ und uplést si na sebe bič [wörtl. sich eine Peitsche stricken] ‘sich durch eine eigene Initiative unvorhersehbar das Leben schwer machen’. Das Kritikprofil bezieht sich auf einen schonungslosen Tadel; auch hier sind andere Synonyme weitaus häufiger, z. B. das hyperbolische pranýřovat ‘anprangern’ oder das weniger expressive kritizovat ‘kritisieren’. Die Wörterbuchartikel zu bičovat/ bičovati in PSJČ, SSJČ und SSČ legen nahe, dass alle hier verzeichneten Profile im Neutschechischen gut belegt sind und es sich um keine neuen Entwicklungen handelt. In PSJČ werden alle Profile außer des Kritikprofils belegt, vgl. das Beispiel für die physische (und religiöse) Bedeutung „Krista Pána také trním korunovali, bičovali.“; das Beispiel für die Bedeutung ‘peinigen’ – „duše tak už otravovaná a bičovaná pochybnostmi“; für die Bedeutung ‘antreiben, aufhetzen’ – „bičovat náruživost jeho až k šílenství“ sowie ‘aufprallen; über Wind, Regen u. Ä.’ – „Vidíš ten zvadlý, zežloutlý list, jak větry bičován letí?“. Das SSJČ belegt auch das Kritikprofil („kritik bičuje poměry, zlořády“). Das SSČ erwähnt lediglich das physische, das Kritik- und das intensivierende Profil; die Reduzierung der Bedeutungen ist aber auf den kleinen Umfang des Wörterbuchs zurückzuführen. | Semantischer Wandel
Das Verb biczować/ geißeln ist genetisch gesehen ein Endglied der Wortbildungskette bić ‘schlagen’ → bicz ‘Peitsche’ → biczować (davon das bedeutungsmäßig äquivalente Abstraktum biczowanie/ Geißelung) und bedeutet strukturell ‘jmdn. mit einer Peitsche schlagen’. Seine reale Semantik ist dennoch viel enger – es handelt sich um Geißeln als eine Art Strafe im antiken bzw. vormodernen Strafrecht, der auch Jesus ausgesetzt war. Wegen der stark religiösen Konnotierung von biczować wird im strafrechtlichen Sinne heute sein Synonym chłostać/ chłosta (etwa ‘prügeln/ Prügeln’) bevorzugt, wenn z.B. über solche Strafmaßnamen in moslemischen Ländern die Rede ist. Die religiöse Bedeutungskomponente spiegelt sich dennoch in der Wortbildung wider, vgl. solche Derivate wie biczownik ‘Geißler, Geißelbruder, Flagellant’ (meistens als Historismus in Bezug auf Mitglieder einer Bewegung im Mittelalter gebraucht, welche die öffentliche Selbstgeißelung als religiöse Buße praktizierten), auch Biczowanie, perfektiv Ubiczowanie (meistens großgeschrieben, weil es sich um einen Akt in der Passion Christi handelt – vgl. die sechste, auf der Bibel beruhende Station Jezus biczowany i koronowany cierniem). |
Sprichwörter[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.] | Sprichwörter[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.] |
Kulturelle KontexteLiteratur
Musik
Sonstiges
| Kulturelle KontexteLiteratur
Film
Musik
|
BibliographieNěmec, I./ Horálek, J. (Hgs.) 1986: „K čistotě i k nápravě“, in: Dědictví řeči, Praha, S. 173-174. (Lexeme bičovat, bič boží, metla in diachroner Perspektive) | BibliographieNagórko, Alicja 2011: Czy grozi nam zanik poczucia sacrum? Sekularyzacja polszczyzny na tle jezyków sasiadów: https://www.slawistik.hu-berlin.de/anagorko/poczucie-sacrum/view. Żeromski, Stefan 1925: Bicze z piasku: szkice publicystyczne, Warszawa, Kraków. |