Polysemie
- religiös: ‘Oberhaupt der katholischen Kirche’
- Experte: ‘Autorität’
Definition
papież
Oberhaupt der katholischen Kirche, Bischof von Rom und Staatsoberhaupt des Vatikan.
Auch ein Ehrentitel für Oberhäupte der orientalischen Kirchen wie den orthodoxen Patriarchen von Alexandria und den koptischen Bischof von Alexandria.
Konnotationen
- Vatikan, Rom
- Seligsprechung, Heiligsprechung
- moralische und politische Ermahnung
- unfehlbar
Lexikalische Relationen
Synonyme
- biskup Rzymu / Bischof von Rom
- Ojciec Święty / Heiliger Vater
Wortbildungen
Substantive
- antypapież / Gegenpapst‘dem rechtmäßigen Papst entgegengestellter, nicht rechtmäßig gewählter Papst’
- papiestwo / Papstamt
- papista / Papist ‘Anhänger des Papstes, aus nicht-katholischer Sicht abwertend für Katholik’
- papistka / Papistin ‘weibliche Form zu papista’
- papizm1 / Papismus ‘übertriebene Ergebenheit dem Papst gegenüber’
- papizm2, veraltet, pejorativ ‘Papismus: starrer Katholizismus’
Adjektive
- papieski / päpstlich ‘in Relation zu papież (religiöses Profil) stehend’, vgl. bulla papieska ‘Päpstliche Bulle’
- antypapieski ‘Gegen den Papst oder das Papstamt gerichtet’, vgl. protesty antypapieskie ‘Proteste gegen den Papst’
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- bardziej papieski od papieża/ niż papież / päpstlicher als der Papst sein: <jmd.> ist päpstlicher als der Papst ‘über jmdn., der strengere Einhaltung von Normen und Regeln fordert als diejenige Instanz, die zu ihrer Kontrolle bestimmt ist’
- być w Rzymie i nie widzieć papieża / in Rom gewesen sein und nicht den Papst gesehen haben: <jmd.˃ ist in Rom gewesen und hat den Papst nicht gesehen ‘das Wichtigste versäumt haben, sich etw. Wichtiges entgehen lassen haben’
Kollokationen
- audiencja u papieża
- Jego Świątobliwość Papież Jan Paweł II
- nasz papież
- papież Benedykt XVI
- papież Jan Paweł II
- papież i biskupi
- papież i Kościół
- polski papież
- pontyfikat papieża
- słowa papieża
- spotkanie papieża z młodzieżą
- spotkanie papieża z wiernymi
- wizyta papieża
Belege
Uznanie dla Wilkanowicza i Malego, Dziennik Zachodni, 2005-10-15
Dobrzy aniołowie, a do takich należą Aniołowie Stróżowie, świadczą więc dobro i pewną pomoc. Chcą uchronić nas od grożących niebezpieczeństw, dlatego warto ich słuchać. Od XV w. istniało w Hiszpanii liturgiczne wspomnienie Aniołów Stróżów, które papież Klemens X, w 1670 r., przepisał dla całego Kościoła na dzień 2 października i które obchodzi się również w liturgii posoborowej. Teksty tego wspomnienia zawierają ideę opieki, prośby o obronę w niebezpieczeństwach, towarzystwo aniołów.
Zdzisław J. Kijas, Aniołowie Stróżowie nasi niebiescy przyjaciele, 2008
Wyznawanie królewskości Chrystusa powinno więc stawać się ciągle nowym wezwaniem do życia w łasce i do dokonywania z jej pomocą swoich życiowych wyborów. W liście apostolskim na nowe tysiąclecie Novo millennio ineunte papież Jan Paweł II zachęca nas, abyśmy oparli nasze życie na "zasadzie łaski", nadając jej "pierwszeństwo" i przyjmując ją za punkt odniesienia naszych działań (nr 38).
Janusz Królikowski, Aby królował Chrystus!, 2008
Józef Augustyn, Medytacje Jerozolimskie Świadectwo pielgrzyma, 2010
Kinga Helena Szczurek, Katolicka nauka o czyśćcu i formy niesienia pomocy zmarłym, 2008
Definition
papieżhyperbolisch
Anerkennend über Menschen, die auf einem Gebiet eine Autorität darstellen und deren Urteil besonders geschätzt wird. Typischerweise im Bereich der Kultur und des Konsums.
Im Polnischen in der Regel als Kollokationen mit Genitivattributen, vgl. papież mody ‘Modepapst’; papież futbolu ‘Fußballpapst’.
Konnotationen
- bewerten, beurteilen, auszeichnen
- autoritäres Auftreten
Wortbildungen
Substantive
- papieżyca/ Päpstin ‘über eine Frau, die eine Führungsposition einnimmt oder in einem Lebensbereich besondere Leistungen hervorbringt’, vgl. Tina Turnerpapieżyca rocka; Charlotte Roche okrzyknięta papieżycą feminizmu.
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- papież futbolu
- papież mody
- papież literatury
Belege
po Barcelona – Milan: 'Biały dym na Camp Nou', 'Papież futbolu'. 2013-03-12, godz. 23:18. Euforia w hiszpańskich mediach, które nawiązują w tytułach do trwającego konklawe, i rozpacz we włoskich, piszących o Barcelonie jako o kosmitach. Na Camp Nou Barcelona odrobiła dwubramkową stratę z pierwszego spotkania, pokonała Milan 4:0 i awansowała do ćwierćfinału Ligi Mistrzów.
http://m.sport.pl/pilka/1,117874,13550707,Media_po_Barcelona___Milan___Bialy_dym_na_Camp_Nou__.html [27.01.2014]
Zmarł "papież literatury" - krytyk Marcel Reich-Ranicki. Najbardziej znany niemiecki krytyk literacki Marcel Reich-Ranicki zmarł we Frankfurcie nad Menem w wieku 93 lat - poinformował na swojej stronie internetowej dziennik "Frankfurter Allgemeine Zeitung". "Papież literatury" pochodził z Polski.
http://www.rmf24.pl/kultura/news-zmarl-papiez-literatury-krytyk-marcel-reich-ranicki,nId,1028776 [18.05.2014]
Czy to spojrzenie na życie seksualne kobiety jest tryumfem podglądactwa czy aktem wyzwolenia, upadkiem literackiej wyobraźni czy może wyższą szkołą literatury erotycznej - o to właśnie spierają się od pojawienia się książki francuscy krytycy kultury. Podczas gdy papieżliteratury Bernard Pivot swobodne opowieści Catherine Millet nazwał "klasykiem erotyki", to Jean Baudrillard uznaje książkę Millet za signum temporis, w którym "cały świat wyobraźni seksualnej jest wycięty, a pozostaje już jedynie protokół funkcji seksualnych". Sama autorka reaguje spokojnie na całe to podenerwowanie.
Miłość półfrancuska, Polityka, 2002-01-19
PAPIEŻ MODY. Karl Lagerfeld zagości na ekranach niemieckich telewizorów w czterogodzinnym dokumencie porównującym modę do religii. Nic dziwnego, że dyrektor kreatywny Chanel i Fendi wystąpi w roli... papieża mody.
http://rostyleandlife.com/ro/pl/component/content/article/48-fashion-pl/news-pl/1543-papiez-mody [18.05.2014]
Messi papieżem futbolu! Papież futbolu. Messi pokazał, że zasłużył na wszystkie wyróżnienia, jakie zdobył w karierze. To była najlepsza wersja Barcelony. Piłkarze zdawali sobie sprawę, jakie wymagania przed nimi stoją i sprostali im.
http://www.przegladsportowy.pl/pilka-nozna/europuchary,leo-messi-papiezem-futbolu-,artykul,164237,1,832.html [18.ß5.2014]
Sir Alex Ferguson - papież futbolu odchodzi na emeryturę. Mało, który szkoleniowiec może pochwalić się takim stażem w ogóle, a co dopiero w jednym klubie. Ferguson trenował Manchester United przez niemal 27 lat. To jeden z najlepszych, najbardziej znanych i utytułowanych trenerów na świecie. Teraz jego legenda wchodzi na inny etap – etap emerytury. Ferguson zdecydował się zakończyć karierę i odchodzi z Manchesteru United.
http://www.sadistic.pl/sir-alex-ferguson-papiez-futbolu-odchodzi-na-emeryture-vt197630.htm [18.05.2014]
Religia tak mocno zakręciła w głowach projektantom, że pragnący być zawsze nr. 1 Karl Lagerfeld nakręcił film „Moda jako religia”, który komentuje następującymi słowami: Moda funkcjonuje tak samo jak Kościół. Są wyznawcy, rytuały, prorocy. Warto wspomnieć, że Lagerfeld już dawno ochrzcił się samozwańczym „Papieżem mody”.
http://katonstreet.wordpress.com/2013/11/19/in-fashion-we-trust/ [18.05.2014]
Wortindex
- antypapieski
- antypapież
- bardziej papieski od papieża/ niż papież
- biskup Rzymu
- być w Rzymie i nie widzieć papieża
- guru
- Ojciec Święty
Semantischer Wandel
Die Erläuterungswörterbücher des Polnischen führen nur die religiöse Bedeutung des Wortes papież ‘Papst’ auf, vgl. najwyższy zwierzchnik Kościoła rzymskokatolickiego ‘das Oberhaupt der römisch-katholischen Kirche’ (SJPDor. 1958-1969, PSWP 1995-2005, ISJP 2000, WSJP 2007-2012).
Im SuP werden für das Lexem papież zwei Profile unterschieden, ein religiöses und ein säkulares Expertenprofil. Das säkulare Profil knüpft an die Rolle des Papsts als Oberhaupt der katholischen Kirche an. Es werden dabei Personen als 'Papst' bezeichnet, die durch ihre Errungenschaften auf einem Gebiet eine breite Anerkennung und Expertenstatus genießen. Solcher Wortgebrauch kann auch hyperbolisch oder ironisch gemeint werden. Früher wurden mit der Bezeichnung papież konkrete Personen in Verbindung gebracht, vgl. papież pozytywizmu’ (= Aleksander Świętochowski) ‘Papst des Positivismus (= A.Ś)’, papież literatury (= Marcel Reich-Ranicki) ‘Literaturpapst (= M.RR.)’. Im gegenwärtigen Sprachgebrauch werden oft Ad-hoc-Bildungen mit Personen- oder Kollektivnamen geprägt, die vorübergehend, z.B. im Sport, führend sind, vgl.: Messi papieżem futbolu; Sir Alex Ferguson – papież futbolu; Barcelona [Fußballmannschaft] papież futbolu.
Das Expertenprofil wird vor allem in den Medien, meist in Form von Schlagzeilen, gebraucht. Sehr populär ist auch die movierte Form von papież: papieżyca ‘Päpstin’, vgl.: papieżyca włoskiego Vogue'a; papieżyca antyglobalizmu; papieżyca rocka; papieżyca popu; papieżyca nowoczesnego pisarstwa obyczajowego; papieżyca mody; papieżyca marketingu literackiego; papieżyca masowego feminizmu; papieżyca egzystencjalizmu; papieżyca sztuki.
Sprichwörter
Gdy papież umrze, kardynałowie nie płaczą. [wörtl. Wenn der Papst stirbt, weinen die Kardinäle nicht.]/ ‘Eigennutz über Moral und Gefühl’
Kulturelle Kontexte
Literatur
- Paweł Zuchniewicz: Papież z Polski. Nasz święty, 2011.
- Jacek Pałasiński: Papież już nie umrze, 2005.
- Paweł Zuchniewicz: Papież nadziei, 2005.
- Andrzej Nowicki: Papieże przeciw Polsce, 1949.
- Ewa Skarżyńska: Papież pokoju, 2011.(Quelle: http://czasdzieci.pl/pliki/ksiazka/ksiazki/ksiazka_1009_01188.jpg)
Musik
- Monika Salita: Marzenia dla Papieża, 1998.
- Jan Paweł II: Pieśni Polaków dla Papieża, 1999.
Filme
- Papież Cierpienia, Kurz-Dokumentarfilm, Polen, 2011.
- Brat, przyjaciel, papież, Dokumentarfilm, Polen, 2011.
- Papież nie tylko polski, Dokumentarfilm, Polen, 2005.
- Karol - papież, który pozostał człowiekiem (Karol, un Papa rimasto uomo), Italien,2006.
- Ten papież musi umrzeć (The Pope Must Die), Großbritannien, 1991.
- Papież Jan Paweł II i jego przyjaciel, Dokumentarfilm, Polen, 1999.
Sonstiges
-
Plakat zum "Papsttag"(Quelle: http://www.kampaniespoleczne.pl/images/zdjecia/44/zdjecie_20090923213248_742.jpg)
Bibliographie
Zawadzka-Koch, Dominika 2014: „Quasireligion in den Medien. Fußballgötter und Modepäpste im deutsch-polnischen Sprachvergleich“, Nagórko, A. (Hg.), Sprachliche Säkularisierung. Semantik und Pragmatik, Hildesheim u.a., S. 161-174.