Polysemie
- religiös: ‘die Ansprache eines Geistlichen an die Gläubigen’
- moralisierend: ‘Ermahnung’
- disziplinär: ‘Zucht’
- rhetorisch: ‘lange ermüdende Rede’
Definition
kazanie
Ansprache eines Geistlichen oder Laienpredigers an eine Gemeinde. In der Predigt werden häufig ein Bibeltext oder Glaubensfragen behandelt, sie kann auch einen moralischen und erbaulichen Inhalt haben.
Auch über einen geschriebenen Text mit demselben Inhalt.
Konnotationen
- Pfarrer, Dekan, Bischof, Diakon, Imam
- erläutern, ermahnen
- Gottesdient, Andacht
Lexikalische Relationen
Synonyme
- homilia ‘Homilie’
- katecheza ‘Katechese’
Hyperonyme
- przemówienie ‘Rede’
Wortbildungen
Substantive
- kazanko1, umgangssprachlich ‘Diminutiv zu kazanie (religiöses Profil)’, vgl. krótkie kazanko ‘eine kurze Predigt’
Adjektive
- kazaniowyveraltet ‘in Relation zu kazanie (religiöses Profil) stehend’, vgl. kazaniowy ton ‘predigtartiger Ton’
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- głosić/ wygłosić/ wygłaszać kazanie / eine Predigt halten: <jmd.> hält die/ eine Predigt ‘predigen’
- kazanie na górze ‘Bergpredigt’
- siedzieć jak na tureckim kazaniuumgangssprachlich / nur Bahnhof verstehen
Kollokationen
- dobre kazanie
- krótkie kazanie
- niedzielne kazanie
- nudne kazanie
- polityczne kazanie
Belege
Maciej Zięba, Niezwykły pontyfikat / z M. Ziębą rozmawia Adam Pawłowicz, 1997
Edwin Bendyk, Miłość, wojna, rewolucja : szkice na czas kryzysu, 2009
Deszczowe uroczystości, Dziennik Zachodni, 2003-05-09
Nie przeprosił, Dziennik Zachodni, 2002-11-12
Lilie świętego Antoniego, Gazeta Poznańska, 2003-06-20
Definition
kazanie
In der Alltagssprache zumeist im Phrasem prawić komuś kazanie / jmdm. eine Predigt halten ‘jmdn. auf eine unfreundliche, belehrende Weise ermahnen, an etw. erinnern’.
Lexikalische Relationen
Synonyme
- morały ‘Moralpredigt’
- perora ‘Rede’
- pouczanie ‘Belehrung’
- reprymenda ‘Mahnung, Zurechtweisung’
- upomnienie ‘Ermahnung’
Opposita
- pochwała ‘Lob’
Wortbildungen
Substantive
- kazanko2, umgangssprachlich ‘Diminutiv zu kazanie (moralisierendes Profil)’, vgl. krótkie kazanko ‘eine kurze Moralpredigt’’
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- prawić komuś kazanieumgangssprachlich, abwertend ‘jmdm. eine Moralpredigt halten’
Belege
Myślę, że na pewnym podstawowym poziomie jesteśmy zwierzętami i dzięki instynktowi rozmnażamy się jak one – uważa. - Ale mimo że w to wierzę, to kiedy jestem w związku, staram się jak mogę, by pozostać monogamistką – zarzeka się. Jack Nicholson Nie prawi kazań Jack Nicholson nigdy nie prawi moralizujących kazań własnym dzieciom i prosi je tylko, aby nie robiły nic, co mogłoby zaszkodzić ich zdrowiu. 69-letni gwiazdor ma czworo dzieci i dobrze wie, że w świetle własnej burzliwej przeszłości wyglądałby na hipokrytę, gdyby próbował im moralizować
INFORMACJE FILMOWE, Gazeta Poznańska, 2006-10-11
Zawsze chcieliśmy mieć córkę i może dlatego Grażynkę rozpieszczaliśmy ponad miarę - mówi matka. - Od początku nie umieliśmy jej niczego odmówić. Braci też owinęła wokół palca. Chłopcy, jak przynieśli dwóję ze szkoły, to było kazanie, a jak starszy Władek został na drugi rok w szóstej klasie, to przez tydzień nie mógł usiąść, tak go mąż sprał. Ale z Grażyną tak nie umieliśmy. Na początku zresztą nie było potrzeby. Dziewczyna uczyła się nieźle, chociaż piątki zdarzały się rzadko
Brat, a nie syn, Gazeta Brodnicka, 1999-04-07
Na co on: ‘Sam pewno jesteś parchem’. ‘Powtórz to’ – powiedziałem i on powtórzył, więc go zdzieliłem. Krew trysnęła mu z policzka, zatoczył się na bar, a ja spokojnie wziąłem mój kieliszek i zacząłem mu prawić kazanie, czego to mówić nie powinien. I gdy tak stałem nad nim z kieliszkiem w ręku, nagle mnie rąbnął. Rozpętało się piekło. Rzuciłem się na niego z furią. Nastąpiło ogólne zamieszanie. Przyjechała policja.
JAN KŁOSSOWICZ, W teatrze absurdu i zagrożenia, Midrasz, 2009-01-05
... no dobra, ale moze zamiast atakować osobę skoncentrujesz się na jej argumentach? tomek Dalsza merytoryczna dyskusja z kolegą Pszemolem okazała się irracjonalna, z powodów które opisałem wczoraj. Gdybyś spotkał, np. pijaka który zacząłby Ci prawić kazanie na temat szkodliwości alkoholu, to chyba nie potraktowałbyś go poważnie, mimo, że część jego argumentów miałaby racjonalne podstawy? A gdyby jeszcze dodatkowo obrzucił Cię inwektywami, nazywając obłudnikiem, tylko dlatego, że od czasu do czasu lubisz sobie wypić lampkę szampana
Jajka nie są wegetariańskie!, Usenet -- pl.soc.wegetarianizm, 2002-08-15
Witt. Zwraca też uwagę, że stosowany powszechnie w stosunku do dzieci środek wychowawczy jakim jest prawienie kazań, w przypadku dzieci z ADHD traci sens. Dziecko po prostu ,,wyłącza się “. Do łatwych nie należą też relacje takiego dziecka z rodzeństwem.
Ja go uduszę, Gazeta Poznańska,2005-02-26
Ważne, żeby w tym trudnym okresie otrzymać wsparcie. – Po śmierci Adama spotkałem się z uczniami – mówi dyrektor poznańskiego gimnazjum, który nie chce podać numeru szkoły, aby nie narażać młodych ludzi na pytania otoczenia. – Nie chciałem młodzieży prawić kazań. Starałem się powiedzieć im, że życie jest wartością, której nie warto poświęcać z powodów, które niedługo będą wydawać się błahe. Nie znaczy to, że bagatelizuję sprawy młodzieży.
Dlaczego nastolatki rezygnują z życia? Cierpienia młodych Rozpaczliwie wzywają pomocy Umierają z samotności Docenić życie Jak rozpoznać sygnały? Internautka uratowała desperata Gdzie was, Polska Głos Wielkopolski, 2006-12-09
Trzeba skoncentrować się tylko na problemie nadużywania alkoholu. Najlepiej poruszyć ten temat w dzień lub dwa po piciu. Proszę powiedzieć żonie (ale bez osądzania!), że martwi się Pan jej nadmiernym piciem. Nie przyjmować postawy moralizatorskiej. Nie prawić kazań. Najmniejszy bowiem ślad potępienia lub oskarżenia może wzbudzić reakcję obronną i rozmowa zostanie natychmiast ucięta. Z drugiej strony proszę nie dać się zwieść usprawiedliwieniom i zaprzeczeniom.
Bez kazań i morałów, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-05-31
Definition
Konnotationen
Lexikalische Relationen
Wortbildungen
Phraseme, Kollokationen
Belege
Definition
Konnotationen
Lexikalische Relationen
Wortbildungen
Phraseme, Kollokationen
Belege
Wortindex
- głosić/ wygłosić/ wygłaszać kazanie
- homilia
- katecheza
- kazanie na górze
- kazaniowyveraltet
- kazanko2, umgangssprachlich
- kazanko1, umgangssprachlich
- morały
- perora
- pochwała
- pouczanie
- prawić komuś kazanieumgangssprachlich, abwertend
- przemówienie
- reprymenda
- siedzieć jak na tureckim kazaniuumgangssprachlich
- upomnienie
Semantischer Wandel
In den Erläuterungswörterbüchern des Polnischen werden für das Lemma kazanie ‘Predigt’ zwei Bedeutungen aufgeführt, vgl. USJP (2003): 1. przemówienie wygłaszane przez duchownego do wiernych w czasie nabożeństwa; też: napisany tekst tego przemówienia ‘Ansprache an die Gläubigen während der Messe; auch der geschriebene Text dieser Ansprache’; 2. długie i nudne moralizowanie ‘langes und langweiliges Moralisieren’. Ähnliche Explikationen sind in SJPDor. 1958-1969, PSWP 1995-2005, ISJP 2000, WSJP 2007-2012 zu finden.
Das SuP unterschiedet für das Lexem kazanie ein religiöses und ein säkulares Profil, diese sind semantisch zu den Einträgen der obengenannten Wörterbücher analog. Im gegenwärtigen Sprachgebrauch sind beide Profile präsent. Die religiöse Bedeutung wird auch außerhalb des religiösen Diskurses, vor allem in der Publizistik gebraucht. Meistens wird dabei auf die politische Haltung der Kirche oder des die Predigt Haltenden Bezug genommen, vgl.
W Czchowie nikt nie ma bowiem najmniejszej wątpliwości, że proboszczowi Władysławowi Przybysiowi bliżej było do poprzedniego burmistrza Romana Olchawy (AWS) niż do Marka Chudoby. - Do politycznych kazań proboszcza już przywykliśmy - przekonuje jeden z samorządowców. - Proboszcz to zręczny gracz, mistyk. (Ksiądz nie do zniesienia, Gazeta Krakowska, 2004-03-13)
Säkularisierter Gebrauch ist im Polnischen in einem breiten situativen Spektrum möglich. Es bezieht sich auf eine offensichtlich moralisierende Ansprache, die von jmdn. sowohl im familiären als auch öffentlichen Rahmen, wie z.B. in der Politik, gehalten werden kann. Die Bezeichnung kazanie drückt eine pejorative Bewertung eines solchen Sprechaktes aus, vgl.:
(...) a jeśli nawet na początku było słowo, to było ono nie u Boga, jak w Ewangelii świętego Jana, tylko u polityka. Nawet krótkie wakacje pozwalają jednostkom bystrzejszym na dokonanie ważnego światopoglądowego odkrycia - życie bez polityki, bez oglądania codziennego politycznych wnętrzności, bez kazań umoralniających, pyskówek i prania się po pysku jest nie tylko możliwe, ale całkiem sympatyczne. (Posłać politykę na plażę, Dziennik Polski, 2006-08-04)
Sprichwörter
Jak się ksiądz dobrze naje, to mu łatwo kazanie o poście gadać. [wörtl. Wenn sich der Priester gut satt isst, ist's ihm leichter vom Fasten zu reden.]/ ‘ist der Magen gefüllt, sind die Sorgen klein’
Kto trzyma w ręku kartę, ma kazanie nic niewarte. [wörtl. Wer die Karte in der Hand hält, gibt eine Predigt, die nichts wert ist.]
To kazanie dobre jest, gdy je wspiera tęgi gest. [wörtl. Die Predigt ist gut, wenn sie eine tüchtige Tat stützt.]/ ‘Taten provozieren mehr als Worte’
Kulturelle Kontexte
Literatur
- Eugeniusz Burzyk: Kazanie espresso, 2010.
- Sebastian Wiśniewski: Wiara i doskonałośc w świetle kazań ks. Cieszyńskiego, 2012.
Musik
- Józef Augustyn: Kazanie na górze, 2014.
Theater
- Rozmowy z diabłem. Wielkie kazanie księdza Bernarda (Regie: Krzysztof Jasiński), 2006.
Sonstiges
-
Cover einer Zeitschrift(Quelle: http://s.lubimyczytac.pl/upload/books/143000/143067/352x500.jpg)
-
Comic(Quelle: http://www.navitas.pl/imf/wp-content/uploads/2013/01/kazanie_gotowe.jpg)
Bibliographie
Grzywacz, Julita 2011: „Funkcja przykładów we współczesnych kazaniach“, in: Pedzich, B./ Zdunkiewicz-Jedynak, D. (Hgs.), Polskie dzwieki, polskie słowa, polska gramatyka (system - teksty - norma - kodyfikacja), Warszawa, S. 223-235.
Sambor, Jadwiga 1988: „O języku wspołczesnych kazan polskich. Próba opisu“, in: Karpluk, M./ Sambor, J. (Hgs.), O języku religijnym. Zagadnienia wybrane, Lublin, S. 45-69.
Sieradzka-Mruk, Agnieszka 2009: „Język kaznodziejski jako przykład polszczyzny mówionej (wybrane aspekty)“, in: Dunaj, B./ Rak, M. (Hgs.), Polszczyzna mówiona ogólna i regionalna, Kraków, S. 357-364.
Wojtak, Maria 2002: „Indywidualna realizacja wzorca gatunkowego kazania“, Stylistyka XI, S. 413-431.