Polysemie
- religiös: ‘den christlichen Initiations- und Reinigungsritus ausführen’
- Benennungsprofil: ‘jmdm. / etw. einen Namen geben’
- symbolisch: ‘ein Schiff oder ein anderes Fahrzeug feierlich in Betrieb nehmen und ihm einen Namen geben’
- Marketing-Profil: ‘ein Musikalbum feierlich vorstellen’
- Initiationsprofil: ‘Brauch ausführen, durch den jmd. in eine Gruppe aufgenommen wird’
- dilutierend: ‘verdünnen’
- aquatisch: ‘nass machen’
Definition
chrzcić
Das christliche Ritual ausführen, bei dem der Kopf eines Menschen mit Wasser begossen oder besprengt wird. Manchmal taucht man den Kopf oder den ganzen Körper ins Wasser ein. Die Taufe bedeutet die Aufnahme des Menschen in die Glaubensgemeinschaft, heilige Reinigung von Sünden, geistige Neugeburt und Empfang des Heiligen Geistes. Als Vorbild für die christliche Taufe gilt die Taufe Jesu durch Johannes den Täufer (Mt 3,13–17 parr.). In der katholischen und evangelisch-lutherischen Kirche gilt die Taufe als Sakrament, d. h. sie wird als eine heiligende, die Gnade Gottes übermittelnde Handlung angesehen.
Die Taufe wird in einen Gottesdienst oder eine eigenständige Tauffeier eingebettet und von einem oder einer Geistlichen abgehalten. Dem Täufling stehen bei der Taufe ein oder mehrere Paten bei. Eine Taufe kann sowohl in der Kirche als auch an einem anderen Ort gespendet werden. In vielen christlichen Kirchen (so in der katholischen und evangelisch-lutherischen) werden üblicherweise schon Neugeborene und Kleinkinder getauft. Andere Kirchen (z. B. die Baptisten) praktizieren dagegen ausschließlich die Erwachsenentaufe und akzentuieren die persönliche Entscheidung für den Glauben. Da früher die Taufe in der Regel kurz nach der Geburt erfolgte und mit der standesamtlichen Erfassung der Neugeborenen einherging, wurde mit ihr die Namensgebung verbunden.
perfektiver Aspekt ochrzcić
Lexikalische Relationen
Synonyme
- udzielić sakramentu chrztu ‘das Sakrament der Taufe spenden’
Wortbildungen
Substantive
- chrzciciel1 ‘Täufer’, vgl. Jan Chrzciciel ‘Johannes der Täufer’
- chrzciny ‘Tauffeier’
- chrzcielnica ‘Taufbecken’
- chrzczenie ‘Spenden des Taufsakraments’
- przechrztaveraltet‘zum Christentum konvertierte Person’
Verben
- chrzcić się ‘sich taufen lassen’
- przechrzcić1 ‘umtaufen: nach anderem Ritus taufen’
- przechrzcić się ‘konvertieren’
Adjektive
- chrzcielny ‘in Relation zu chrzcić (religiöses Profil) stehend’, vgl. świeca chrzcielna ‘Taufkerze’
- (o)chrzczony1 ‘getauft’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- chrzcić córkę
- chrzcić dzieci
- chrzcić syna
- chrzcić wodą
- chrzcić w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego
Belege
Największy dzwon z katarzyńskiego carillonu, ważący prawie 2,5 tony, otrzymał imię Pokój i Pojednanie. Jeden z mniejszych Eggebrecht zawiózł do Rzymu, do papieża, by otrzymać błogosławieństwo. Każda okazja była dobra do starań o pieniądze. Biskupowi katolickiemu, który chrzcił dziecko jego córki, po ceremonii tłumaczył, że skoro biskup protestancki dał mu na dzwon, to on, katolik, powinien tym bardziej, Katarzyna jest bowiem teraz kościołem katolickim.
Ryszarda Socha, Bach z wieży, Polityka
No więc - przystąpiła do opowieści - miejscowy ksiądz proboszcz nawet nie chciał ze mną gadać. Powiedział, że nie będzie chrzcił dzieci ateistów, żyjących w związku niesakramentalnym, i że jest bardzo zajęty. Znalazłam się za drzwiami kancelarii, zanim zdążyłam wyjaśnić mu cokolwiek więcej. - Czyli mamy sprawę z głowy. Jedno jest pewne, ja się nie nawrócę
Kinga Dunin, Tabu, 1998
Może nie najlepiej czytamy w ich duszach, ale zajmujemy się problemami życiowymi tych wszystkich, o których nikt już nie dba. (...) Dopóki [ludzie] będą przychodzić do nas, żeby się żenić, żeby chrzcić dzieci i polecać dusze swoich zmarłych Bogu, to chyba można mieć wątpliwości co do opinii o Włochach, a nie co do włoskiej wiary. W innych krajach katolicyzm może być bardziej wojujący lub intelektualnie subtelniejszy, ale właśnie tutaj, we Włoszech, jest konkretny i przenika głębiej
Gazeta Wyborcza, 1996-04-27
Kapitan, ku zdumieniu kapelana, wiedział nawet o mszy żeglarskiej odprawianej niegdyś na żaglowcach, na których z powodu silnego kołysania nie do pomyślenia była manipulacja z winem. Właśnie z tego powodu mszę tę nazywano również „suchą”. — Mszę zwykłą odprawić mogę, ale chrzcić bizonów nie będę — słabym głosem bronił się kapelan. — No dobrze! Niech będzie msza zwykła — uczynił ustępstwo kapitan. — Ale pokropić bizony wodą święconą to chyba ksiądz może? Bo jeśli kropi się pisanki... Jeśli we Włoszech, tuż obok Stolicy Apostolskiej
Karol Olgierd Borchardt, Szaman morski, 1988
Jak on miał na imię... Chyba Andrzej... - Wybrała już pani imię dla synka? - Andrzej. Wszystko się więc potwierdzało. W czasie ceremonii chrztu Ewelina weszła do kaplicy i stanęła z boku. - Andrzeju, ja cię chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego - powiedział uroczyście ksiądz, po czym skropił główkę dziecka wodą. W tym momencie przez jeden z witraży wpadła do kaplicy smuga słońca i ozłociła całe wnętrze. Może to dobry znak - pomyślała Suzanne.
Maria Nurowska, Panny i wdowy: czyściec, 1993
Było to dobrze widać choćby na przykładzie księdza Kłodnickiego. Od dawna w naszej miejscowości było przyjęte, że jeśli w mieszanym małżeństwie (a było ich dość dużo), to znaczy Rusina z Polką, urodził się chłopiec, chrzczono go w cerkwi; jeśli urodziła się dziewczynka, chrzczono ją w kościele. Ale od kilku już lat dobrodij nakazywał wszystkie dzieci z mieszanych małżeństw chrzcić w cerkwi i powiększał tym sposobem liczbę dusz ukraińskich. '
Stanisław Berenda-Czajkowski, Dni grozy i łez, 2001
Definition
chrzcić
Jemandem oder etwas einen Namen geben, benennen.
Wenn ein Tier oder eine Organisation feierlich einen Namen bzw. Titel erhalten, kann die Namensgebung Bestandteil einer Feier sein.
perfektiver Aspekt ochrzcić
Konnotationen
- etwas der Öffentlichkeit vorstellen, offiziell vorführen
Lexikalische Relationen
Synonyme
- mianować ‘ernennen’
- nazywać ‘benennen’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- (o)chrzcić mianem
Belege
W 1953 r. na festiwal do Cannes przyjechał reżyser Roger Vadim ze świeżo poślubioną Brigitte Bardot. 19-letnia BB założyła bikini i... ukradła całe przedstawienie! Nie pisano o nikim innym. Pozbawiony ramiączek biustonosz ochrzczono już na wieki "bardotką". (Najśmieszniejsze, że Bardot nie była wówczas sławna, nawet nie była aktorką: było to trzy lata przed jej debiutem w "I Bóg stworzył kobietę".)
Cosmopolitan, 1999
Basistą nowego składu został Tomek Kiepura. Do zespołu dołączył chórek w składzie Dominika Skowron oraz Agnieszka Hrabia. Jeszcze w lutym 2006 r. rozpoczęto próby a projekt ochrzczono imieniem NEFRE. Próbownia u Młodego przyjęła nazwę Nefreciarnia, a wszystkie refreny to nefreny. Powstała strona internetowa www.nefre.art.pl autorstwa Janusza "Banka" Koneckiego - nefreadmina. W połowie maja 2006 światło dzienne ujrzała NEFRE EPKA, która zawiera 5 utworów
Tygodnik Regionalny "Gazeta Częstochowska", 2007-04-19
Wszystkie auta powstały na zamówienie - nigdy nie rozpoczęto ich seryjnej produkcji. Wzięły udział w 78 rajdach samochodowych, z których wygrały aż 32. Najsłynniejszym z nich był wyścig "Mille Miglia" (Tysiąca Mil), stąd kultowy model Alfy Romeo ochrzczono właśnie tak. Dziś stare "Spidery" są na wagę złota - na aukcjach ceny wywoławcze są nie mniejsze niż 600 000 dolarów, czyli około 2 400 000 złotych. Firma Alfa Romeo wypuściła po drugiej wojnie światowej kilkanaście różnych modeli "Spiderów"
CKM, 1999
Ale im większy był opór materii, tym twardszy, bardziej polityczny, hermetyczny i od nikogo niezależny stawał się on sam. Otoczył się grupą ludzi zatrudnionych w telewizji, którą ochrzczono mianem pampersów. Ich ambicje były dużo większe, niż tylko profesjonalne uprawianie dziennikarstwa (patrz ramka). - Widząc, że jako szef Rady nie jestem w stanie wiele mu pomóc czy zaszkodzić, z tygodnia na tydzień odsuwał się, redukował kontakty - mówi Marek Markiewicz
Z lasu na wojny i pokoje, Polityka, 2001-06-02
Układów z góry nie zakładam, lecz komentuję niektóre zdarzenia już po fakcie. Jak nazwać to, że żona przew. Rady Miasta bez pośrednictwa PUP otrzymała pracę w gminnej spółce, pomijając jej kwalifikacje? Jak ochrzcić to, że żona prezesa tej spółki dostała pracę w innej jednostce podległej gminie? Znajdzie się też jakieś dziecko czy bliski krewny radnego, który dziwnym trafem dostał urzędową posadę. To wszystko dzieje się na oczach burmistrza i pewnie za jego akceptacją
Zdaniem Jangasa: Uderz w stół, Czas Ostrzeszowski, 2006
W 1949 r. imię Włady Bytomskiej dano ul. Dworskiej, w 1960 r. dawnej fabryce Hirszberga i Birnbauma, w 1961 r. nowemu osiedlu mieszkaniowemu (obecnie - Stefana Czarnieckiego), a potem - fabryce produkującej biustonosze i ogródkowi jordanowskiemu, chciano nim nawet ochrzcić pocztę. Grób Bytomskiej widać z daleka: "Zginęła z rąk oprawców sanacyjnych w walce o socjalizm". Przez ponad 30 lat w Dniu Wszystkich Świętych stały tu warty honorowe, delegacje zakładowe składały wiązanki kwiatów.
Zdradzała charakter ponury,Polityka, 2001-06-16
Szczeniaka trzeba ochrzcić, bo każdy na niego woła inaczej: Grubas, Bimbek, Bimpuś, Trombuś, Ciapa - i gotów biedak zgłupieć do reszty. Bo i tak nie wie, co to ma znaczyć, że ma tylu panów.
Edmund Niziurski, Księga urwisów, 1997
Definition
chrzcić
Feierlich ein Schiff, ein Boot, oder auch ein Fahrzeug oder Flugzeug in Betrieb nehmen. Der Festakt ahmt die religiöse Taufe nach, indem das Transportmittel mit Wein, Sekt oder Wasser besprengt oder begossen wird und Ansprachen gehalten werden. Bei der Zeremonie erhält das Beförderungsmittel häufig auch einen Namen.
perfektiver Aspekt ochrzcić
Konnotationen
- Schutz für Menschen, die das Transportmittel nutzen werden
- Einweihung
Lexikalische Relationen
[Für das vorliegende Profil wurden keine lexikalischen Relationen gefunden.]
Wortbildungen
[Für dieses Profil wurde keine Wortbildungen gefunden.]
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- chrzcić okręt
- chrzcić statek
- chrzcić szkołę
- chrzcić ulicę
Belege
Wiesław Piotrkowski Roztrzaskany kieliszek (LEGNICA) Legnickiej scenie patronuje już Helena Modrzejewska. Halka Chronic, prawnuczka słynnej aktorki, przemierzyła Ocean aby odsłonić wmurowaną w teatralne schody tablicę i ochrzcić teatr jej imieniem. Tablica nie przypomina ciężkich marmurowych czy miedzianych płyt umieszczanych zazwyczaj na ścianach budowli, by upamiętnić czyjąś obecność.
Gazeta Wrocławska, 1999
W czasie plebiscytu czytelnicy wybiorą trzy finalistki. Spośród nich kapituła szczecińskiego armatora wybierze panią, która w sierpniu pojedzie do Chin, aby ochrzcić statek w stoczni Xingang w Tianjin niedaleko Pekinu. "Pomorze" będzie szóstym z drugiej serii dziesięciu siostrzanych masowców, zamówionych w Chinach przez PŻM. Statki z pierwszej serii, noszące nazwy geograficzne polskich ziem: "Kujawy", "Mazury", "Podhale"
Kto zostanie matką chrzestną statku"Pomorze"?, Dziennik Bałtycki, 2008-06-10
Z SOKOŁEM NA FALI, Wieczór Wybrzeża, 2002-06-07
Definition
Konnotationen
Lexikalische Relationen
Wortbildungen
Phraseme, Kollokationen
Belege
[Das gewählte Profil liegt in dieser Sprache nicht vor.]
Definition
chrzcić
Den Brauch ausführen, der jmds. neue Lebensphase, z. B. den Einstieg ins Berufsleben nach einer Ausbildung, einleitet. Die religiöse Taufe wird äußerlich nachgeahmt, indem ein Mensch ins Wasser eingetaucht oder mit Wasser oder Alkohol begossen wird.
perfektiver Aspekt ochrzcić
Konnotationen
- Einnahme in eine Zunft
- Reinigung von früheren Verfehlungen
Lexikalische Relationen
Synonyme
przechodzić/przejść chrzest bojowy/ ogniowy ‘die Feuertaufe durchmachen’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- chrzcić szczury lądowe
Belege
Od godziny 16 do 18 bawić się będą głównie dzieci. Organizatorzy przygotowali dla nich mnóstwo konkursów i gier. Kiedy już najmłodsi się „wyszaleją”, rozpoczną się „Neptunalia”. Wśród uczestników zabawy pojawią się Neptun i Prozerpina, którzy będą chrzcić szczury lądowe. Od godziny 20 będzie można biesiadować przy rybce. Żeby było jeszcze smaczniej, zagra zespół Constans. Przy okazji zostanie rozstrzygnięty konkurs na najoryginalniejsze danie rybne Będzie można spróbować wielu przetworów i potraw przyrządzonych przez zaproszonych na imprezę gastronomików.
Rybka we Władku i wielkie żagle, Wieczór Wybrzeża, 2000-07-08
Dwa dni przez zakończeniem turnusu Neptun uznał, że nadszedł czas, by ochrzcić nasze „szczury lądowe”. Najpierw tryton zwołał wszystkich na zbiórkę. Tam uczestników dopadły z krzykiem groźne diabły z trzcinowymi biczami w rękach. Zagoniły wszystkich nad brzeg jeziora, gdzie czekali już kucharze ze „smakowitą” miksturą. Nie wolno było jej wypluć, co niektórym sprawiło dość dużo problemu. Kolejne było stanowisko fryzjerów, którzy doskonale znali się na swoim fachu. Przy pomocy nowoczesnych odżywek każdemu zaprojektowali na głowie oryginalną i niezwykle trwałą fryzurę. :)
http://retmanat.org/story11 [01.12.2014]
Jak co roku w naszej szkole zorganizowano otrzęsiny klas pierwszych, by "ochrzcić" nowych uczniów i pokazać im, że są już prawdziwymi uczniami naszej szkoły. Przygotowania do tej imprezy trwały tygodniami i zaangażowali się w nie zarówno nauczyciele, jak i uczniowie ze starszych klas. Sporządzanie dekoracji, następnie dekorowanie hali sportowej, wymyślanie i organizowanie ciekawych konkurencji wbrew pozorom męczy i wymaga dużo wysiłku, który się zdecydowanie opłacił, bo hala sportowa 29 października, podczas otrzęsin klas pierwszych, wyglądała zupełnie inaczej niż podczas lekcji wfu.
http://www.liceumkrosno.pixeldreams.eu/pliki/gazetka_4_12_2013.pdf [01.12.2014]
Definition
chrzcić
Eine Flüssigkeit mit Wasser verdünnen.
Im Polnischen meist in Bezug auf Treibstoffe und Alkohol.
Konnotationen
- auf einer Feier weniger viel Alkohol konsumieren
- den starken Geschmack oder die starke Wirkung vermindern
- schummeln, tricksen
Lexikalische Relationen
Synonyme
- rozcieńczać ‘verdünnen, verwässern, panschen’
Wortbildungen
Substantive
- chrzciciel2, ironisch ‘Panscher’, vgl. 3 tys. grzywny dla chrzciciela benzyny (NKJP) ‘Geldstrafe für den Benzin-Panscher’
Adjektive
- chrzczony3 ‘gepanscht, verdünnt’, vgl. chrzczone mleko ‘verdünnte Milch’
Phraseme, Kollokationen
Kollokationen
- chrzcić benzynę
- chrzcić mleko
- chrzcić paliwo
- chrzcić wodą
-
chrzcić wódkę
Belege
chociaż gdy zaczął tam bywać, knajpa nazywała się inaczej. Nikt jednak nie używał oficjalnej nazwy, lecz mówili „u Ślepego”, bo kierownik miał słaby wzrok i nosił okulary ze szkłami grubymi jak denka od słoików. Widział jednak wszystko: bufetową, która pokątnie chrzciła wódkę, i kelnerów chowających napiwki. Najpierw ostrzegał: kobietom nie szczędził ostrych, aczkolwiek parlamentarnych słów, a mężczyzn dodatkowo – oprócz obrzucania „chujami” i „skurwysynami” – lał po mordzie na zapleczu.
Paulina Grych, Schiza, 2008
Są gorzelnie, 360 zamkniętych, które mogą wyprodukować spirytus, są już zakłady, które produkują spirytus bezwodny, czyli można bez kłopotu by było do tego poziomu dojść. A jakie są trudności, jeśli chodzi o spirytus bezwodny, czyli tzw. bioetanol dodawany do paliw? A łączy to się z czym? On się bardzo dobrze łączy z wodą. I nie można już chrzcić wodą benzyny, a szczególnie zimą, bo wtedy wystąpią poważne problemy z uruchamianiem silników i z pracą silników. A jak byłby utrudniony przemyt! Myślę, że jutrzejsza informacja rządu tę sprawę nam wyświetli.
Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.03.2003, 4 kadencja, 44 posiedzenie, 2 dzień
Kto „chrzci” wódkę na granicy? Służby graniczne powzięły uzasadnione podejrzenia, że do Polski trafia nielegalny czeski alkohol, a przy przejściach sprzedawana jest wódka z polskich „lewych” rozlewni. Trunki są mocno „chrzczone” np. metanolem, który niszczy zdrowie i przyprawia rankiem o ból głowy. Nie wiadomo skąd pochodzi spirytus, który przerabia się na „gatunkowe” wódki i sprzedaje pokątnie po targowiskach.
http://www.nowiny.pl/egazeta/nowiny-raciborskie/2002-04-24/17786-kto-chrzci-wodke-na-granicy.html [17.06.2014]
Czy ktoś na forum uzależniony od alkoholu (lub ktoś z jego bliskich jeśli zna problem który przedstawię) podobnie jak ja posunął się kiedykolwiek w akcie desperacji głodu alkoholowego do chrzczenia alkoholu? Dziś w bardzo niefortunnych okolicznościach zostałem przejrzany przez rodzinę (choć ostatni raz zrobiłem to wiele miesięcy temu, ale zapomniałem po sobie posprzątać) na przechrzczeniu wódki, gdzie na jej miejsce przelałem do butelek wodę z kranu.... Chcę wiedzieć, że nie jestem sam w swej głupocie....
Gość: Człowieku zdecydowanie nie jesteś, mój stary pół życia chrzcił tak wszelakie trunki, wszystko trzeba było chować, spijał i się nie przyznawał do tego że spił bezczelnie, mało tego czasem nalewaliśmy mu do butelki jakiegoś syfu, octu soli itd..
http://www.psychiatria.pl/forum/pytanie-do-alkoholikow-chrzczenie-alkoholu/watek/585570/1.html [17.06.2014]
Ja tez zauwazylem, ze zazwyczaj sa drozsi niz np. Shell czy Statoil. Co do jakosci benzyny, to duzo zalezy od stacji i tzw. "dostawcy" - niektorzy lubia "chrzcic" benzyne. Dzisiaj nie tankowalem, wiec nie wiem.
http://forum.gazeta.pl/forum/w,51,7842668,7842897,Re_Benzyna_w_BP_.html [17.06.2014]
czy tankujesz na markowej stacji czy na jakiejs pierwszej lepszej, mozna roznie trafic. napewno drozej nie znaczy lepiej. co do oleju opalowego ma nizsza temp spalania (lepsza praca silnika) i jest zbyt tani by oplacalo sie go chrzcic, lecz jesli sie na nim jezdzi trzeba czesciej wymieniac filtr paliwa, olej op jest barwiony "czerwonym proszkiem" mozna rozwalic pompe i uklad zasilania paliwowego.
Czytaj więcej na http://motoryzacja.interia.pl/news-czy-ma-znaczenie-gdzie-tankujesz,nId,1374553?utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=firefox [17.06.2014]
Wczoraj zatankowalem paliwko i po zatankowaniu etka szla coraz gorzej, przerywala na coraz nizszych obrotach. Na stacji na ktorej tankowalem mieli nowa dostawe, a wiem ze lubia chrzcic paliwo, wiec dolalem 200ml denaturatu na 10l paliwa. Z poczatku wydawalo sie ze jest lepiej, ale dzisiaj juz nie odpalila
http://forum.mz-klub.pl/printview.php?t=10181&start=0&sid=1bb784537c507bdf1bf977e03815bce4 [17.06.2014]
Jeżeli to jest jakas delikatna postać rotawirusa to koniecznie musi być kroplwka nawadniająca. Nie chce przesadzac ale na izbie przyjęć też są lekarze. My ostatnio byliśmy, zrobili usg, krew i puscili do domu ale przynajmniej byliśmy uspokojeni. Ja mam znowu odwrotny kłopot, mały rano zaczyna serenade płaczu a po dwóch godzinach w.pieluszce jest czarno-zielona zbita plastelina a pare godzin później poprawia normalną ładna żółta kupka. Ale ta poranna to jakas tragedia. Dużo go poje, grzeje brzuszek, maluje a nawet zaczęłam chrzcic mleko i dawać mniej proszku. W poniedziałek do pediatry. Jak znowu zmieni mleko to się załamie. To już będzie 3cie..
http://forum.mamazone.pl/index.php?/topic/6629-listopadowe-mamusie/page__st__33420 [17.06.2014]
Przez cały piątek próbowaliśmy potwierdzić informacje o tych absurdalnych – naszym zdaniem – przepisach w dyrekcji Biura Kontroli i Bezpieczeństwa Produktów Głównego Inspektoratu Inspekcji Handlowej. Bez skutku. Nikt nie miał czasu, żeby z nami porozmawiać. Na razie jedno jest pewne – paliwo nadal można „Anker chrzcić ”, ile wlezie. Od początku roku – o czym już pisaliśmy – Państwowa Inspekcja Handlowa nie wykonuje kontroli paliw na stacjach benzynowych w województwie śląskim, bo najpierw brakowało środków, a później przepisów.
Trybuna Śląska, 2004-03-22
Definition
Konnotationen
Lexikalische Relationen
Wortbildungen
Phraseme, Kollokationen
Belege
Wortindex
- chrzciciel1
- chrzciciel2, ironisch
- chrzcić się
- chrzcielnica
- chrzcielny
- chrzciny
- chrzczenie
- chrzczony3
- mianować
- nazywać
- (o)chrzczony1
- (o)chrzczony2
- przechodzić/przejść chrzest bojowy/ ogniowy
- przechrzcić1
- przechrzcić2
- przechrzcić się
- przechrztaveraltet
- rozcieńczać
- udzielić sakramentu chrztu
Semantischer Wandel
Das Verb chrzcić ‘taufen’ wird von dem Substantiv chrzest ‘Taufe’ abgeleitet (vgl. SGS 2001). In der modernen Lexikographie des Polnischen werden beim Lemma chrzcić folgende Bedeutungen festgehalten: 1) udzielać chrztu ‘Taufsakrament spenden’, 2) rozcieńczać wodą wódkę, sok itp. ‘Wodka, Sirup u.Ä. mit Wasser verdünnen’ (vgl. SJP 2003, WSPP 2006, WSJP 2007-2012), 3) nazywać, mianować ‘benennen’ (vgl. ISJP 2000, SJP. WSJP), 4) poddawać kogoś różnego rodzaju próbom podczas przyjmowania go do jakiejś społeczności ‘jmdn. verschiedenen Mutproben unterzeihen, während er in eine Gemeinschaft aufgenommen wird’ (vgl. WSJP).
Im vorliegenden Wörterbuch SuP werden für das polnische Lemma chrzcić fünf Profile unterschieden. Das religiöse, das Benennungs-, das symbolische, das Initiations-, sowie das dilutierende Profil. Das religiöse Profil bezieht sich auf den Vollzug des christlichen Taufaktes durch einen Geistlichen. Dabei werden im Diskurs sowohl das Spenden des Taufsakraments selbst, als auch die Absicht, z.B. der Eltern ein Kind taufen zu lassen, mit dem Verb chrzcić ausgedrückt, vgl. kiedy będziecie chrzcić syna ‘wann werdet ihr euren Sohn taufen lassen’.
Im Benennungsprofil wird die Namensgebung verschiedener Art thematisiert. Dabei werden auf verschiedene Namen Institutionen wie Schulen, Bibliotheken oder Krankenhäuser, auch Straßen getauft. Scherzhaft können auch Personen, Sachverhalte oder Gegenstände auf Spitz- und Kosenamen getauft werden, vgl.:
Otoczył się grupą ludzi zatrudnionych w telewizji, którą ochrzczono mianem pampersów.
NKJP: Z lasu na wojny i pokoje, Polityka, 2001-06-02
Das symbolische Profil bezieht sich auf die feierliche Namensgebung vor der ersten Inbetriebnahme. Meistens handelt es sich dabei um Transportmittel wie Schiffe, Bote oder Flugzeuge. Der Unterschied zwischen dem symbolischen und dem Benennungsprofil besteht in dem Vorhandensein des bedeutungsäquivalenten Substantivs chrzest ‘Taufe’, so spricht man im symbolischen Profil von chrzest statku ‘Schiffstaufe’, im Benennungsprofil jedoch nicht von *chrzest ulicy ‘Straßentaufe’, *chrzest kolegów ‘Taufe von Kollegen’.
Das Initiationsprofil geht zunächst aus der militärischen Tradition hervor (vgl. chrzest bojowy/ ogniowy ‘Feuertaufe’) und wird im gegenwärtigen Sprachgebrauch auf sämtliche Situationen übertragen, die eine Person zum ersten Mal bewältigen muss. Im Diskurs wird dabei häufiger das Substantiv chrzest ‘Taufe´ gebraucht, vgl. dyktando dla obcokrajowców uczących się polskiego było prawdziwym chrzestem bojowym ‘das Diktat war eine echte Feuertaufe für die Polnisch Lernenden’ (ISJP, 178). Das Verb chrzcić wird meistens in Bezug auf einen Brauch, bei dem Kinder, Jugendliche oder Studenten, die als Neulinge verschiedenen Mutproben unterzogen werden, angewandt, vgl. chrzcić szczury lądowe ‘die Landratten taufen’.
Das dilutierende Profil ist im Polnischen breit gefächert und weist im Korpus eine hohe Trefferquote auf. Dabei wird das Verb chrzcić sowohl auf das Verdünnen von Milch (z.B. bei Säuglingen) als auch auf das betrügerische Pantschen von Alkohol, Gas und Benzin eingewandt, vgl. chrzcicielironisch ‘Pantscher’. Das Adjektiv chrzczony ‘verdünnt’ bezieht sich auf alle mit Wasser verdünnten Flüssigkeiten oder Gas, vgl. chrzczenie mleka, wina, paliwa, benzyny, gazu ‘Verdünnen von Milch, Wein, Pantschen von Treibstoff, Benzin, Gas’. Im Gegensatz zu den vorangegangenen Profilen, fehlt im dilutierenden Profil der perfektive Aspektpartner, vgl. *ochrzcić benzynę, *ochrzczone mleko. Auch das Substantiv chrzest ist in diesem Profil nicht vorhanden.
Sprichwörter
[Es wurden keine Sprichwörter gefunden.]
Kulturelle Kontexte
Literatur
- Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996.
- Timothy Radcliffe: Daj nura. Życie po chrzcie i bierzmowaniu, 2013.
Film
- Chrzest (Regie: Marcin Wrona), Polen 2010.
- Chrzest (Regie: Piotr Szczepański), Polen 1997.
Sonstiges
-
Plakat einer Feier für neue Mitglieder eines Klubs(Quelle: http://leborknews.pl/wp-content/uploads/2014/10/plakat_chrzest_Mors%C3%B3w.jpg)
-
Plakat für eine "Seetaufe"(Quelle: http://www.gdynia.pl/g2/2014_05/84521_fileot.jpg)
Bibliographie
- Author, Title, Year
- Bibliographical data