Polysemie
- religiös: ‘Eingreifen Gottes’
- admirativ: ‘etwas Herausragendes’
- magisch: ‘die Tat eines Magiers’
- Probabilität: ‘unerwartetes Ereignis’
Definition
cud
Ein übernatürliches Ereignis, das sich durch natürliche Gesetzmäßigkeiten nicht erklären lässt und manchmal auf das intentionale Eingreifen Gottes zurückgeführt wird. Hierunter fallen auch die biblischen Wunder (z. B. die Teilung des Roten Meeres beim Auszug aus Ägypten, die Heilung eines Kranken, die Brotvermehrung oder die Verwandlung von Wasser in Wein). In polytheistischen Religionen unterscheiden sich die Wunder nicht grundlegend von Wundern in monotheistischen Religionen, sie werden auch auf das Wirken von Gottheiten zurückgeführt.
Magische Wunder sind ebenfalls unerklärliche Phänomene. Sie werden aber nicht als eine intentionale Handlung Gottes bzw. einer Gottheit gesehen, sondern eher als Einwirkung höherer Mächte oder übernatürlicher Kräfte. Der Übergang vom religiösen zum magischen Bereich ist fließend, je nach Interpretation und Zuordnung des Geschehens durch den Sprecher.
Plur.: cuda, seltener cudy
Konnotationen
- Erdbeben, Donnern, Blitze, Naturerscheinungen
- starke Helligkeit
- himmlische Stimmen
- unerklärliche Heilungen
- Handauflegen
- Segenssprüche
Lexikalische Relationen
Synonyme
- misterium ‘Mysterium’
- zjawisko nadprzyrodzone ‘übernatürliche Erscheinung’
Wortbildungen
Substantive
- cudowność1‘Wunderkraft’, vgl. cudowność obrazu ‘Wunderkraft des Heiligenbildes’
Adjektive
- cudowny1‘Wunder-’, vgl. cudowne zjawisko ‘Wundererscheinung’
Adverbien
- cudownie1‘auf wunderbare Weise, wunderbar’, vgl. cudownie uzdrowiony ‘auf wunderbare Weise geheilt’
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- Cud w Kanie Galilejskiej ‘Die Hochzeit zu Kana: eine biblische Wundererzählung, die davon berichtet, wie Jesus von Nazareth als Gast einer Hochzeitsfeier Wasser in Wein verwandelt (Joh 2,1-12)’
Kollokationen
- cud eucharystyczny
- cud uzdrowienia
- cud objawienia
- cud zmartwychwstania
- czynić cuda
- czynić cudy
- stał się cud
- wiara w cuda
- zdarzył się cud
Belege
Oczywiście, jeśli jest pan wierzący, zechcę pan odpowiedzieć, że tylko w Kościele katolickim istnieją cuda prawdziwe, a wszystkie inne są bajką. Skądże ten monopol? Jeśli cud jest możliwy, możliwy jest wszędzie, i starożytny politeizm, który szanował logikę, tak właśnie wierzył. Ale jeśli ktoś używa wybornej metody historycznej do interpretacji mitów greckich czy egipskich, a odkłada ją na bok przy ewangeliach, postępuje albo nierozumnie, albo nieuczciwie. Nie można mieć dwóch sprzecznych sądów o tej samej rzeczy. A może cuda chrześcijaństwa są lepiej od innych poświadczone? Myli się pan. Znam tylko jeden cud, naprawdę dobrze poświadczony, i ten znajduje się tu. Wskazał palcem półkę, pod którą siedział Teofil. - Niech no pan wyjmie tę książkę. Nie, tę drugą. - Były to "Historie" Tacyta. Dr Kos z zadziwiającą wprawą odszukał właściwy ustęp i zaczął go tłumaczyć tak szybko, jakby czytał gotowy przekład: - "Podczas miesięcy, kiedy Wespazjan czekał w Aleksandrii na pomyślne wiatry i spokojne morze, stało się wiele cudów, świadczących o łasce i przychylności bóstw dla Wespazjana.
Jan Parandowski, Niebo w płomieniach, 1936
Był to cud oczywisty. Ale zdarzały się i inne cudy. Gdy więc w niedziele, wspominając zmartwychwstanie Pana, "całowała nabożnie" swoje siostry zakonne, pozdrawiając je słowami "Chrystus zmartwychwstał", odzyskiwały one - jeśli były chore - natychmiast zdrowie.
Zbigniew Mikołejko, Żywoty świętych poprawione, 2000
Niech Bóg cud uczyni, by Zygmunt w tym świecie się zadomowił, zjadał Chrystusa i wierzył, gorąco wierzył w życie wieczne. Po latach cherub przyniesie mu starość i lekką śmierć w objęciach Boga.
Czwarte niebo, Mariusz Sieniewicz, 2003
Bo my tak lubimy rozglądać się za cudami. Gdy się coś nadzwyczajnego wydarzy, mamy dowód, że tu jest Bóg, tuż na wyciągnięcie ręki. A przecież największy cud dzieje się wtedy, gdy pięść podniesiona do uderzenia opadnie, gdy nienawiść ustanie i zapanuje zgoda, gdy zemsta przemieni się w przyjaźń, gdy pokój zapanuje, choć trwała wojna - gdy Bóg, który jest miłością, pokojem, przebaczeniem, darowaniem, zamieszka w ludziach. To większy cud niżby Matka Najświętsza ukazała się w grocie. Zresztą Ona ukazuje się również po to, aby złodziej oddał to, co zrabował, oszust przyznał się do swojego oszustwa, ten kto skrzywdził - przeprosił, aby człowiek człowiekowi podał dłoń.
Zamyślenia, Maliński Mieczysław ks., 1998
Jezus nie rozdawał rozmnożonego chleba jak z dobrze zaopatrzonej piekarni. Ułamane kawałki podawał uczniom - żaden z nich jednak nie chciał jeść sam. Dzielił się z sąsiadem, a sąsiad z siedzącymi najbliżej. Dopiero jak się wszyscy nasycili, odsłonił się cud. Chleba przybywało, w miarę jak się nim dzielono. Czy jednak ktokolwiek zauważył, że i Jezus był głodny? Tylko rozdawał. Nie zatrzymywał niczego dla siebie.
Blisko Jezusa, Jan Twardowski, 1995
Tymczasem ja obudziłam się bez żadnego bólu. Ustąpiły nudności i zawroty głowy. Powrócił słuch. Zdjęcie rentgenowskie nie wykazało żadnego stanu zapalnego. Gdy po południu przyszedł ojciec, zastał mnie w szpitalnym ogrodzie. Następnego dnia po dwukrotnym zbadaniu przez prof. Miodońskiego i jego asystenta zostałam wypisana do domu. Ojciec domagał się, aby profesor napisał, że stał się cud , ale ten powiedział, że nie może tego zrobić.
28 października 1950 r. prof. Jan Rostafiński wysłał do Watykanu pismo, w którym opisał przebieg choroby córki i jej gwałtowne uzdrowienie.
Świadek koronny, Gazeta Wyborcza, 1997-06-06
Definition
cud
Hyperbolischer Ausdruck für ein Naturphänomen oder ein Artefakt, dass als einzigartig bzw. unvergleichlich in Bezug auf Schönheit, Größe, Bedeutung, Einmaligkeit und andere Attribute angesehen wird. Wird das Wort in dieser Bedeutung verwendet, stellt der Sprecher dadurch eine Ähnlichkeit mit einem übernatürlichen Phänomen her. Was dabei als Vergleichspunkt gewählt wird, ist jedoch willkürlich. Es kann sich um ein im Weltmaßstab einzigartiges Phänomen handeln, der Vergleichspunkt kann aber auch regional oder lokal sein. Diese Beliebigkeit der Wahl des Vergleichspunkt ermöglicht den Wortgebrauch in hyperbolischen und ironischen Kontextenn.
Plur.: cuda, seltener cudy
Konnotationen
- Faszination, Vollkommenheit
- Talent, Begabung
Lexikalische Relationen
Synonyme
- fenomen ‘Phänomen, Wunder’
Wortbildungen
Substantive
- cudakumgangssprachlich ‘Sonderling, Eigenbrötler’
- cudaczność ‘Absonderlichkeit, Wunderlichkeit’
- cudowność2 ‘Herrlichkeit, Wunderbarkeit’
- cudeńko1‘Merkwürdigkeit, Kuriosität’, vgl. opowiadać cudeńka ‘Merkwürdigkeiten erzählen’
- cudeńko2 ‘wunderschöne, kleine Gegenstände’, vgl. cudeńka ze złota ‘Kostbarkeiten aus Gold’
- cudoumgangssprachlich ‘bewundernd über jmdn. oder etw.’
Verben
- cudowaćumgangssprachlich, pejorativ ‘übertreiben, spinnen’
Adjektive
- cudackipejorativ ‘wunderlich, verschroben’
- cudacznypejorativ ‘wunderlich’
- cudny ‘wunderschön, wunderbar’
- cudowny2 ‘wunderschön, wunderbar’
Adverbien
- cud- ‘wunder-’, por. cud-dieta ‘Wunderdiät’
- cudaczniepejorativ ‘wunderlich, verschroben’
- cudnie ‘wunderschön, wunderbar’
- cudownie2 ‘wunderschön, wunderbar’
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- cud, miód, (ultramaryna)umgangssprachlich, scherzhaft [wörtl. Wunder, Honig, Ultramarin] ‘über jmdn. oder etw. wunderschönes, wundervolles’, por. cód-miód dziewczyna ‘wunderschönes Mädchen’, pogoda jest cud, miód, ultramaryna ‘das Wetter ist wundervoll’
- cuda niewidyumgangssprachlich ‘über etw. noch nie Dagewesenes’, vgl. Polskie aktorki jednak wyglądają bardziej naturalnie niż zagraniczne. Tamte mają silikonowe biusty, peruki, są wymalowane przez sztab charakteryzatorów i wyprawiają ze swymi partnerami "cuda niewidy" (NKJP)
- siedem cudów świata / die sieben Weltwunder ‘sieben außergewöhnliche Bau- und Kunstwerke des Altertums’
- ósmy cud świata [wörtl. das achte Weltwunder] ‘bewundernd über jmdn. oder etw.’
Kollokationen
- cud architektury
- cud-dieta
- cud-dziewczyna
- cud natury
- cud techniki
- cud piękności
- dieta cud
- dziewczyna cud
- istny cud
- obiecywać cuda
- opowiadać cuda
- wyczyniać cuda
- wyprawiać cuda
Belege
Jegomość ten sięgał co chwila do dużego akwarium i wyciągał z niego rybkę. Następnie przybliżał się do dekoltu swojej towarzyszki, a ona przyjmowała trzepoczące się stworzenie pomiędzy uwolnione od biustonosza potężne piersi. Wówczas mężczyzna z dzikim okrzykiem zanurzał rękę w obfity biust i wyciągał rybkę ku słabemu aplauzowi kilku pijaków i załzawionego mandolinisty. Aplauz był słaby, ponieważ kobieta odstawiała ten numer od dwudziestu lat i wszyscy bywalcy podłych knajp znali go bardzo dobrze. Od niego wzięła zresztą swoje przezwisko - "Anna Złota Rybka". Mockowi również nie był obcy ten figlarny "biuściasty cud", a w miłośniku łowienia ryb bezbłędnie rozpoznał wachmistrza kryminalnego Kurta Smolorza, odrodzonego alkoholika.
Marek Krajweski, Koniec świata w Breslau, 2003
Wtedy ją zobaczyłem. To nie była kobieta, to był cud. Zgrabna, śliczna, jasne włosy. Przywitała się ze mną i mówi: Na imię mi Danka. A panu? Mnie zatkało. W gardle dusi, w oczach latają mi płatki, czuję, że skonam. Coś wybełkotałem, ale zaraz myślę: Michał, dziwne rzeczy zaczną się u nas dziać. No i patrz pan - zgadłem.
Ryszard Kapuściński, Busz po polsku, 2007
Pan Bornet bardzo prosił, żebyśmy uważali na meble. W jednym z pokoi gościnnych został jego rodzinny komplet stołowy: rzeźbiony dębowy stół, dwanaście krzeseł, kredens. Istny cud. Tego miałam szczególnie pilnować.
Willa z góralką do wynajęcia, Gazeta Wyborcza, 1998-12-11
I już od pierwszej lekcji zaczynam wysłuchiwać, jak to kiedyś było wspaniale, a teraz jest beznadziejnie – jakie były talenty i jacy mistrzowie, jak szybko się uczono i rozkoszowano muzyką. Bach, Beethoven, Schubert, a nade wszystko Mozart, ten istny cud natury, wcielona doskonałość, zapewne postać Boga! Dzień, w którym przyszedł na świat, winien być czczony na równi z narodzinami Chrystusa! Zapamiętaj to sobie: dwudziesty siódmy stycznia tysiąc siedemset pięćdziesiątego szóstego. Teraz nie ma już takich geniuszy.
Madame, Antoni Libera, 1998
Komar postrzegany jest zazwyczaj jako nędzny krwiopijca, który żyje wyłącznie po to, by uprzykrzać nam życie. W oczach naukowców ów owad to istny cud natury. Ale mimo zadziwiającego arsenału zmysłów i narzędzi, jakimi komar dysponuje, zdobycie krwi to dla niego niezwykle trudne zadanie.
Komar, wbrew pozorom, nie ma łatwego zadania.
Dlaczego tnie i kogo?, Gazeta Wyborcza, 1997-09-02
Definition
cud
Die Tat eines Magiers, z. B. eine Geisteraustreibung, Krankenheilung oder Wahrsagung.
Siehe andere Religionen (späterer Taoismus; Legenden um Konfuzius; ethnische Religionen). Hier wird 'Wunder' als Mirakel bewertet.
Plur.: cuda, seltener cudy
Wortbildungen
Substantive
- cudotwórca ‘Wundertäter, Zauberer’
- cudotwórczość1 ‘Zauberei, die Fähigkeit Wunder zu vollbringen’
- cudotwórczyni ‘Wundertäterin’
- cudotwórstwo1 ‘Zauberei, die Fähigkeit Wunder zu vollbringen’
- cudowność3 ‘Wunderkraft’
Adjektive
- cudowny3 ‘Wunder-’, vgl. cudowna moc ‘Wundererkraft’
Adverbien
- cudownie3 ‘auf wunderbare Weise, wunderbar’, vgl. cudownie ocalony ‘auf wunderbare Weise gerettet’
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- wierzyć w cuda ‘an Wunder glauben’
Kollokationen
- czynić cuda
- czynić cudy
- stał się cud
- wiara w cuda
- zdarzył się cud
Belege
Franker bliski jest gniewu. Lada chwila krzyknie, może nawet wrzaśnie.
- Droga pani! Widzieć, nie znaczy leczyć! Pani wierzy w cuda?
Słowa jeszcze nie padły. Ale F ranker blednie już z gniewu. Małgorzata również.
Jerzy Broszkiewicz, Doktor Twardowski, 1977
Każdy wie, że tak jest - mruknął.
- A ty cudy sam widziałeś? - zagadnął Wasil.
- Widzieć nie widziałem, ale ludzie opowiadali. O różnych cudach
Tadeusz Dołęga Mostowicz, Znachor, 1937
Usłyszał dźwięki lutni i znany mu, perlisty śmiech. Dźwięki dobiegały od strony bajecznie kolorowego straganu, ozdobionego napisem: "Tutaj cuda, amulety i przynęty na ryby".
Andrzej Sapkowski, Miecz przwznaczenia, 1992
Jaki filozof? - westchnął. - Neurochirurg, ciemnoto. Człowiek, który potrafi kierować mózgami innych.
- Mógłby mnie nauczyć matmy? - zapytał Leszek. - Gdyby mi nakierował mózg na rozumienie matmy, uwierzyłbym w cuda.
Aleksander Minkowski, Szaleństwo Majki Skowron, 1972
Czasami dłoń współczującej Kapłanki położona na czole osoby chorej czy zmartwionej czyni większe cuda i lepiej uzdrawia niż najlepsze środki medyczne.
Alicja Chrzanowska, Tarot a karma czyli Problemy wcieleń reinkarnacyjnych, 1998
Definition
Über ein unerwartetes Ereignis, dessen Eintreten im Vorfeld, auch ironisch als zweifelhaft und im nachhinein, oft voller Staunen, Dankbarkeit und Anerkennung als große Ausnahme betrachtet wird. Unter den gegebenen Bedingungen und Wahrscheinlichkeitsannahmen des Sprechers scheint es nicht erwartbar und trägt einen exzeptionellen, aber keinen metaphysischen Charakter.
Im Polnischen syntaktisch frei, typisch ist jedoch die Verbindung mit dem Hilfsverb być ‘sein’.
Plur.: cuda, seltener cudy
Lexikalische Relationen
Synonyme
- błogosławieństwo ‘Segen’
- łaska ‘Gnade’
- szczęście ‘Glück’
Wortbildungen
[Für das vorliegende Profil wurden keine Wortbildungen gefunden.]
Phraseme, Kollokationen
Phraseme
- cud nad Wisłą : Bitwa warszawska 1920 ‘das Wunder an der Weichsel: die Schlacht bei Warschau (1920): eine Schlacht im Polnisch-Sowjetischen Krieg mit dem unerwarteten polnischen Sieg’
- graniczyć z cudem / an ein Wunder grenzen
- jakim cudem?umgangssprachlich ‘wie um alles in der Welt: ein Ausdruck der Verwunderung’
- nie ma cudówumgangssprachlich 'Jmd. wird gewarnt, dass etwas geschehen muss, auch wenn es für den Sprecher/ Hörer unangenehm ist'
- wyrabiać cuda ‘Unsinn treiben’
- zdarzyć się cudem :<coś> zdarzyło się cudem ‘etw. geschah wie durch ein Wunder’
Kollokationen
- <coś> graniczy z cudem
- cud ekonomiczny
- cud gospodarczy
- istny cud
- liczyć na cud
- prawdziwy cud
- stał się cud
- zdarzył się cud
- zdziałać cuda
Belege
Patrzyliśmy na siebie tak, jak gdyby to był cud, że jesteśmy razem, jak gdybyśmy się odnaleźli po długiej rozłące. Po rozłące i niebezpieczeństwie. Oddychałam głęboko starając się uspokoić dzikie szarpanie serca, ujmowałam jego wyciągniętą rękę i mówiłam - chodźmy stąd.
Halina Poświatowska, Opowieści dla przyjaciela, 1967
Michał wrócił latem dziewiętnastego roku. To był cud, bo w świecie, w którym wojna nadwerężyła wszelkie prawa, często zdarzają się cuda.
Michał wracał do domu trzy miesiące. Miejsce, z którego wyruszył, znajdowało się niemal po drugiej stronie kuli ziemskiej - miasto nad brzegiem obcego morza, Władywostok.
Olga Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, 1996
A następnego dnia pod gmach TRYBUNY podjechała furgonetka Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego i wyładowano z niej sto dwadzieścia osiem maszyn do pisania, innymi słowy, spełnił się cud, w który nikt już nie wierzył, gdyż dotychczas WOLNA TRYBUNA nie miała szansy nawet na dziesięć.
Christian Skrzyposzek, Wolna Trybuna, 1985
Ludowcy próbowali odwołać Pawlaka wiele razy. I zawsze bezskutecznie. Obecny prezes ma wprost niezwykły dar wygrywania wewnątrzpartyjnych batalii większością jednego głosu i mieszania szyków swym przeciwnikom. Gdy już wydawało się, że po klapie w wyborach prezydenckich da głowę pod topór, zdarzył się cud. Wybuchła sprawa Oleksego, za czym poszła zmiana rządu. PSL powiedziało sobie: nie, w momentach przełomowych nie wymienia się lidera.
Gazeta Wyborcza, Partia obrotowa, 1996-11-21
Dowiedz się, jakie piwo (bezalkoholowe!) lubi bramkarz twojej drużyny. Gdy zdarzy się cud i nie przepuści on ani razu piłki, będzie mu pewnie miło napić się z wami czegoś pysznego.
Jak kulturalnie kibicować ulubionej drużynie, CKM nr 05/05, 2001
Może Kosiński też się rozkręcił?
- Pan chyba nie wierzy w cuda, redaktorze.
- Więc co pan przypuszcza?
Janusz Płoński, Maciej Rybiński, Góralskie tango, 1978
W Skarżysku-Kamiennej są tylko dwa duże zakłady. W ,Mesko' - fabryce amunicji - pracują głównie mężczyźni, w Fosko - produkującym buty - kobiety.
Pracownicy Fosko od prawie trzech lat nie brali normalnych wypłat. Przyzwyczaili się, że co tydzień dostają zaliczkowo od 100 do 500 tys. zł. Raz do roku zdarza się cud. Ktoś się ulituje, da kredyt. Wtedy w zakładzie jest święto, pełna pensja i praca na kilka dni.
CHORA ZDROWA STOPA, Gazeta Wyborcza, 1993-11-30
Czy Partia, czy Organa Śledcze zdają sobie w pełni sprawę, co to oznacza? Tu nie ma co liczyć na szczęśliwe przypadki i cuda; Opozycja nie raz już dowiodła, że nie stosuje blefów, że traktuje swoją walkę jako misję, że tedy widzi przed sobą - przed Polską - tylko jedną drogę. Co nam grozi w tej sytuacji, towarzysze, to rzeź totalna, to autodafe
Wolna Trybuna, Christian Skrzyposzek, 1985
Coś ty, Majka - mówi półpoufale. - Na głowę ci się rzuciło? Chodź, pogadamy.
- Nie jesteś zajęta? Istny cud! - fałszywie dziwi się Majka.
- Dlaczego miałabym być zajęta? Ty chyba nie masz dobrze w głowie. O co ci chodzi?
Przez ciebie, Drabie!, Zofia Chądzyńska, 1969
Wortindex
- błogosławieństwo
- cud, miód, (ultramaryna)umgangssprachlich, scherzhaft
- cud nad Wisłą
- Cud w Kanie Galilejskiej
- cud-
- cuda niewidyumgangssprachlich
- cudackipejorativ
- cudaczniepejorativ
- cudaczność
- cudacznypejorativ
- cudakumgangssprachlich
- cudeńko1
- cudeńko2
- cudnie
- cudny
- cudoumgangssprachlich
- cudotwórca
- cudotwórczość1
- cudotwórczyni
- cudotwórstwo1
- cudowaćumgangssprachlich, pejorativ
- cudownie1
- cudownie2
- cudownie3
- cudowność1
- cudowność2
- cudowność3
- cudowny1
- cudowny2
- cudowny3
- czar
- fenomen
- graniczyć z cudem
- jakim cudem?umgangssprachlich
- łaska
- misterium
- nie ma cudówumgangssprachlich
- ósmy cud świata
- siedem cudów świata
- szczęście
- wierzyć w cuda
- wyrabiać cuda
- zdarzyć się cudem
- zjawisko nadprzyrodzone
Semantischer Wandel
In den Erläuterungswörterbüchern des Polnischen werden i.d.R. drei Bedeutungen von cud ‘Wunder’ festgehalten, vgl.: 1) niewytłumaczalne zjawisko, o którym sądzi się, że jest wynikiem działalności Boga ‘außergewöhnliches Ereignis, welches mit dem Einwirken Gottes erklärt wird’; 2) niezwykły, szczęśliwy zbieg okoliczności ‘unerklärliche, glückliche Fügung’; 3) osoba lub rzecz doskonała albo bardzo piękna ‘eine Person oder etwas Vollkommenes oder Wunderschönes’ (SJPDor 1958-1969, ISJP 2000, WSJP 2007-2012).
Im vorliegenden Wörterbuch SuP wurden für das Polnische vier Profile ausgegliedert, vgl.: ein religiöses, ein admiratives, ein magisches und ein Probabilität-Profil. Die Profile religiös und magisch beziehen sich auf Ereignisse, deren Zustandekommen man sich nicht erklären kann. Im religiösen Profil werden diese Ereignisse mit dem Eingreifen Gottes erklärt. In einer von Magie geprägten Weltsicht werden die Mirakel ebenfalls dem Eingreifen einer Gottheit oder metaphysischen Kraft zugeschrieben. Im gegenwärtigen Diskurs wird immer wieder von Wundern berichtet, die z.B.: durch Fürsprache bestimmter Heiliger bewirkt sein sollen. Die Bewirkung eines Wunders gilt in der römisch-katholischen Kirche als Voraussetzung für die Selig- und Heiligsprechung eines Dieners Gottes. Im religiösen Diskurs wird zwischen dem Glauben an Gott und dem Glauben an Mirakel unterschieden. Das admirative Profil bezieht sich auf außergewöhnliche Leistungen, Schönheit oder Talente von Menschen, vgl.: siedem cudów świata ‘die sieben Weltwunder’, cud-dziweczyna ‘Wundermädchen’, cud architektury ‘architektonisches Wunder’. Häufig wird in diesem Profil auch eine ironische Einstellung des Sprechers zum Ausdruck gebracht, vgl.: opowiadać cuda ‘Märchen erzählen’, cuda niewidy ‘über etw. noch nie Dagewesenes’. Im Probabilität-Profil wird die Wahrscheinlichkeit eines Ereignisses für so gering gehalten, dass dessen Eintreffen sprichwörtlich ‘an ein Wunder grenzt’ graniczy z cudem. Auch in diesem Profil werden häufig Ironie und bewusste Übertreibung des Sprechers eingesetzt. Alle vier Profile des SuP sind im gegenwärtigen Polnisch präsent und weisen im Korpus hohe Trefferquoten auf.
Sprichwörter
Jeden tylko, jeden cud/ Z polską szlachtą, polski lud (Zygmunt Krasiński, Psalmy przyszłości (Psalmen der Zukunft), 1845) [wörtl. Eines nur, ein Wunder/ Mit Polens Adel, Polens Volk]/ ‘Krasińskis poetische Werke, die zukünftigen Dekrete im Januar-Aufstand Polens 1863 zugunsten des Volkes betreffend’
Kulturelle Kontexte
Literatur
- Beata Pawlikowska: Moja Dieta Cud, 2014.
- Anna Mateja: Cud w medycynie. Na granicy życia i śmierci: opowieści lekarzy, 2010.
- Hanna Halek & Zofia Fabjanowska-Micyk: Cudowne lata. Opowieści o miejscach, w których dorastaliśmy, 2013.
- Paweł Zuchniewicz: Cuda Jana Pawła II, 2006.
Filme
- Handlarz cudów (Regie: Jarosław Szoda & Bolesław Pawica), Spielfilm, Frankreich, Polen, Schweden 2009.
- Cudowne lato, Polen 2011.
- Zobaczyć cud, TV-Dokumentarfilm, Polen, 2009.
- Sam jestem cudem“, Kurz-Dokumentarfilm, Polen, 2008.
- Cud purymowy, Polen, 2000.
- Cud w Krakowie (Csoda Krakkóban), Polen/Ungarn, 2004.
Musik
- Justyna Majkowska: Nie czekam na cud, 2004.
- Stanisław Soyka: Cud Niepamięci, 1998.
- Katarzyna Skrzynecka: Walcz o cud, 2001.
- Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, 1794 (erste polnische Oper, Musik Jan Stefani, Libretto Wojciech Boguslawski)
Sonstiges
-
Werbung einer Betreungsorganisation(Quelle: http://www.krakusik.pl/uploads/images/359/179281_1427463332_big.jpg)
-
Theaterstückwerbung(Quelle: http://i40.tinypic.com/a0b9c.jpg)
-
Werbung für die Masuren(Quelle: http://wdolinieradomki.pl/userfiles/image/aktualnosci/Mazury-cud-natury.jpg)
-
Werbung für Mobiltelefone(Quelle: http://images.pasjagsm.pl/news/2007_10/TwojStyl_230x295.jpg)
Bibliographie
Safarewicz, Jan 1979: „Notka do etymologii wyrazu cud“, in: Język Polski, 59: S. 130.